Nauru

Z Wikipedii

Republik Naoero Republic of Nauru Republika Nauru
Flaga Nauru Herb Nauru
Dewiza: God's Will First (Najpierw wola Boga)
Hymn: Nauru Bwiema (Nauru, nasza Ojczyzno)
Język urzędowy	angielski, nauruański
Stolica	Yaren¹
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Marcus Stephen
Szef rządu	prezydent Marcus Stephen
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	192. na świecie 21 km² 0%
Liczba ludności (2005)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	226. na świecie 13 048 621 osób/km²
Jednostka monetarna	dolar australijski (AUD)
Niepodległość	od Australii 31 stycznia 1968
Strefa czasowa	UTC +12
Kod ISO 3166	NR
Domena internetowa	.nr
Kod samochodowy	NAU
Kod telefoniczny	+674
¹ Yaren jest stolicą nieoficjalną. Nauru jest jedynym państwem na świecie, które nie ma oficjalnej stolicy.

Nauru, Republika Nauru (ang. Nauru, Republic of Nauru; nauruański Naoero, Republik Naoero) – wyspiarskie państwo położone w zachodniej części Oceanu Spokojnego, w Mikronezji, w odległości około 50 km na południe od równika. Jest obecnie najmniejszą republiką na świecie, zarówno pod względem wielkości (21 km kwadratowych), jak i liczby ludności (13 048 mieszkańców). Nieoficjalną stolicą kraju jest Yaren, w którym zamieszkuje 820 mieszkańców (2005).

Spis treści 1 Geografia 2 Historia 3 Ustrój polityczny 3.1 Partie polityczne 3.2 Podział administracyjny 3.3 Okręgi wyborcze 4 Gospodarka 5 Społeczeństwo 6 Zobacz też 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Nauru położone jest na niewielkiej koralowej wysepce otoczonej rafą. Większą część wyspy zajmuje wewnętrzny płaskowyż, wznoszący się na wysokość 30-60 m n.p.m. i opadający stromo ku wybrzeżom. To właśnie na wąskim nadmorskim pasie ulokowała się większość ludności kraju.

Płaskowyż wewnętrzny stanowi miejsce trwającej już ponad 90 lat eksploatacji złóż fosforytów. Doprowadziła ona jednak do znacznej degradacji środowiska - odkrywkowa kopalnia zajmuje obecnie blisko 90% powierzchni wyspy. Na wyspie nie ma źródeł wody pitnej, dlatego Nauru zbudowało kolektory wody deszczowej i stację odsalania wody morskiej.

Na wyspie panuje gorący i wilgotny klimat równikowy.

[edytuj] Historia

Nauru było pierwotnie zasiedlone przez Mikronezyjczyków oraz Polinezyjczyków około 3000 lat temu. Było tam 12 plemion, które są obecnie reprezentowane przez 12-ramienną gwiazdę na fladze Nauru. Naurańczycy nazywali ich wyspę "Naoero"; nazwa "Nauru" powstała dopiero później, aby ułatwić wymowę osobom anglojęzycznym. Naurańczycy utrzymywali się głównie z kokosów, owoców Pandanus tectorius, oraz ryby chanos, którą zaaklimatyzowali do słodkowodnych warunków Buada Lagoon.

Pierwszym europejczykiem, który postawił stopę na Nauru, był brytyjski żeglarz i wielorybnik John Fearn, który odbywał podróż z Nowej Zelandii do Chin w 1798 r. Nazwał ja Wyspą Przyjemną (ang. Pleasant Island), i pod taką nazwą funkcjonowało Nauru przez następne 90 lat. Od lat 30. XIX wieku Naurańczycy mieli styczność z europejskimi oraz amerykańskimi wielorybnikami i handlarzami, którzy uzupełniali tu swoje zapasy. Naurańczycy wymieniali pożywienie w zamian za wino palmowe oraz broń palną; ta ostatnie była wykorzystana w 10-letniej, krwawej wojnie międzyplemiennej, która miała miejsce w latach 1878 - 1888. W jej wyniku liczba ludności spadła z 1400 do 900.

W 1888 roku wyspa została zaanektowana przez Niemcy i włączona w skład Protektoratu Wysp Marshalla. Wyspę nazywano ówcześnie Nawodo lub Onawero. Aneksja przez Niemcy zakończyła wojnę. Zmiany społeczne spowodowane przez wojnę doprowadziły do wprowadzenia monarchii; jednym z najbardziej znanych królów był król Aweida. W 1888 r. przybyli również chrześcijańscy misjonarze z Wysp Gilberta.

W 1900 r. badacz Albert Ellis odkrył na Nauru (za sprawą czystego przypadku [1]) bogate złoża fosforytów. W 1906 r. australijska firma Pacific Phosphate Company podpisała umowę z Niemcami, na mocy której otrzymała prawo eksploatować ich złoża. Pierwszy transport miał miejsce w 1907 r. Po wybuchu I wojny światowej, 6 listopada 1914 r., wyspa została przejęta przez wojska australijskie. Po wojnie Wielka Brytania otrzymała od Ligi Narodów mandat powierniczy nad tym terytorium, którym zgodziła się podzielić z Australią i Nową Zelandią. W 1923 te trzy rządy podpisały Umowę ws. Wysp Nauru, na mocy której utworzono zespół znany jako British Phosphate Commission (Brytyjska Komisja ds. Fosforytów), który przejął prawo wydobywania fosforytów.

W 1940 r. niemiecki krążownik pomocniczy Komet zatopił u wybrzeży Nauru 5 statków handlowych oraz ostrzelał wyspę, dokonując zniszczeń w jej infrastrukturze. W 1941 r., po tym jak Japończycy zajęli pobliskie Wyspy Gilberta, British Phosphate Commission (BPC) postanowiła ewakuować swoich pracowników z wyspy. Dla tego celu przeznaczono francuski statek z Nowych Hebryd. Od 26 sierpnia 1942 r. wyspa znajdowała się pod okupacją japońską. W 1943 r. przymusowo przesiedlono 1200 Naurańczyków na Wyspy Chuuk. 463 z nich zginęło. 13 września 1945 r., kiedy do wyspy podpłynęła australijska fregata HMAS Diamantina, japoński garnizon skapitulował. Po wojnie, BPC udało się wynegocjować repatriację Naurańczyków na Nauru. Zostali oni przetransportowani statkiem BPC Trienza w styczniu 1946 r. W 1947 r. Nauru otrzymało status terytorium powierniczego ONZ pod zarządem australijskim. W styczniu 1966 r. na Nauru powstał rząd. Przez następne 2 lata trwał zjazd konstytucyjny. 31 stycznia 1968 r. Nauru, prowadzone przez prezydenta-założyciela Hammera DeRoburt, ogłosiło niepodległość. W 1967 r. Naurańczycy zakupili aktywa BPC i w 1970 r. kontrola nad wydobyciem fosforytów przeszła w ręce lokalnej Nauru Phosphate Corporation. Wpływy z wydobycia fosforytów dały Naurańczykom jeden z najwyższych standardów życia na świecie.

W 1989 r. Nauru pozwało Australię do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości za działalność australijskiej administracji wyspy, a w szczególności za nieudolność w zapobiegnięciu szkód naniesionych środowisku przez wydobycie fosforytów. Sprawa doprowadziła do ugody, zawartej 20 sierpnia 1993 r., która nakazywała Australii zapłacenie Nauru rekompensaty w postaci $A107 milionów. Malejące zasoby fosforytów doprowadziły do upadku ekonomicznego, co z kolei pociągnęło za sobą polityczną niestabilność od połowy lat 80. Między 1989 r. a 2003 r., na Nauru miało miejsce 17 zmian rządu. Między 1999 r. a 2003 r., seria wyborów oraz wotum nieufności spowodowały że dwie osoby, René Harris oraz Bernard Dowiyogo, rządziły na przemian krajem. Dowiyogo zmarł w marcu 2003 r., a na prezydenta został wybrany Ludwig Scotty. Scotty został ponownie wybrany na pełną kadencję w październiku 2004 r.

W 2004 r. rząd Australii zdecydował się przejąć finanse Nauru z powodu kryzysu gospodarczego.

[edytuj] Ustrój polityczny

Ustrój polityczny Nauru jest konglomeratem cech systemu prezydenckiego i parlamentarnego.

Wybierany w wolnych wyborach 18-osobowy parlament sprawuję władzę ustawodawczą, władzę sądowniczą (niezawisłe sądy), zaś władzę wykonawczą rząd z prezydentem na czele. Prezydent jest wybierany i może też być odwoływany przez parlament. Prezydent jak i członkowie rządu mogą być członkami legislatywy. Prezydent pełni też funkcję ministra spraw zagranicznych.

Nauru należy do brytyjskiej Wspólnoty Narodów.

[edytuj] Partie polityczne

Na Nauru działają trzy partie polityczne:

• Demokratyczna Partia Nauru
• Partia Centrum (Nauru) (nieformalna)
• Najpierw Nauru

Większość deputowanych do parlamentu jest niezależnych, choć zrzeszają się w równie nieformalne grupy.

Obecnie na wyspie rządy sprawuje partia Najpierw Nauru wraz ze stronnikami prezydenta Ludwiga Scotty'ego

[edytuj] Podział administracyjny

Nauru dzieli się na 14 regionów (dystryktów):

• Aiwo
• Anabar
• Anetan
• Anibare
• Baiti
• Boe
• Buada
• Denigomodu
• Ewa
• Ijuw
• Meneng
• Nibok
• Uaboe
• Yaren

[edytuj] Okręgi wyborcze

Nauru dzieli się na 8 okręgów wyborczych, z których wybierani są członkowie do parlamentu Nauru:

• Aiwo
• Anabar
• Anetan
• Boe
• Buada
• Meneng
• Ubenide
• Yaren

[edytuj] Gospodarka

Podstawę gospodarki stanowi wydobycie fosforytów (głównie przez konsorcja zagraniczne: brytyjskie, australijskie i nowozelandzkie), które zniszczyło 80-90% powierzchni wyspy. Jednak w najbliższym czasie złoża mogą się wyczerpać. Po zmianie ustawodawstwa w latach 90. Nauru stało się ważnym rajem podatkowym w tej części świata. Import obejmuje większość towarów, z wodą pitną włącznie. Turystyka ze względu na degradację wyspy nie jest tutaj prawie w ogóle rozwinięta.

[edytuj] Społeczeństwo

Ludność wyspy w połowie stanowią Naurańczycy, którzy są rdzenną ludnością wyspy, oprócz nich mieszkają tu inni Mikronezyjczycy pochodzący z Kiribati i Tuvalu, Chińczycy (8%), Filipińczycy oraz ludność pochodzenia europejskiego (8%).

Naurańczycy są narodem o mieszance cech polinezyjskich, mikronezyjskich i melanezyjskich.

Językiem oficjalnym jest nauruański. Angielski jest rozumiany, mówi się nim, jednak na co dzień tylko w rządzie i sprawach międzynarodowych.

Główna religia to chrześcijaństwo (dwie trzecie mieszkańców to protestanci, jedna trzecia – rzymscy katolicy). Na wyspie żyją również wyznawcy bahaizmu.

[edytuj] Zobacz też

• demografia Nauru
• muzyka Nauru
• transport Nauru

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Delegacji Nauru przy ONZ
• CIA World Factbook - podstawowe informacje
• Nauru map collection
• BBC News - informacje o Nauru
• Prywatna strona o Nauru - zdjęcia i informacje
• Air Nauru Flight Schedule
• Podstrona o Nauru na www.oceania.stosunki.pl