web counter


https://www.amazon.it/dp/B0CT9YL557

We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Niszczyciele typu Akizuki - Wikipedia, wolna encyklopedia

Niszczyciele typu Akizuki

Z Wikipedii

Niszczyciel Akizuki - wybucha po trafieniu torpedą 25 października 1944 r.
Niszczyciel Akizuki - wybucha po trafieniu torpedą 25 października 1944 r.

Akizuki to typ japońskich wielkich niszczycieli okresu II wojny światowej, specjalizowanych do obrony przeciwlotniczej, zbudowanych w ilości 12 jednostek. Nazwa typu pochodzi od nazwy głównego okrętu "Akizuki".

Spis treści

[edytuj] Historia

Wielkie niszczyciele typu Akizuki zostały zaprojektowane jeszcze przed rozpoczęciem II wojny światowej, jako okręty obrony przeciwlotniczej dla szybkich japońskich grup lotniskowców. Były one całkowicie odmienne od wcześniejszych niszczycieli japońskich, w których nacisk kładziono na silne uzbrojenie artyleryjskie (działa 127 mm) i torpedowe. Były one zainspirowane brytyjskimi krążownikami przeciwlotniczymi typu Dido, jednakże w odróżnieniu od nich niszczyciele typu Akizuki były pierwszymi uniwersalnymi okrętami umiarkowanej wielkości, przeznaczonymi do celów obrony przeciwlotniczej zespołów floty.

Wśród przyczyn konstruowania nowych okrętów obrony przeciwlotniczej na bazie niszczycieli, a nie krążowników, była chęć uzyskania uniwersalnego eskortowca, zdolnego także do zwalczania okrętów podwodnych i ratowania załóg zestrzelonych samolotów, do czego przydatna była manewrowość i umiarkowane rozmiary. Ważnym czynnikiem była także ich niższa cena i możliwość szybszego wprowadzenia do służby serii okrętów, zwłaszcza mając na uwadze, że mogą one ponosić duże straty broniąc lotniskowców. Wreszcie, przewidziane jako uzbrojenie nowo opracowane działa przeciwlotnicze kalibru 100 mm nadawały się na uzbrojenie niszczycieli i nie wymagały konieczności budowy większych okrętów, dla których z kolei byłyby za lekkim uzbrojeniem. Jako główne uzbrojenie przewidziano 8 takich dział, a w toku rozwoju projektu dodano ponadto wyrzutnię torpedową, co zwiększyło uniwersalność okrętów. Całość uzbrojenia wymagała dużego kadłuba - z wypornością 2700 ton okręty typu Akizuki zaliczały się do największych niszczycieli okresu II wojny światowej, mniejszych jedynie od francuskich "superniszczycieli" typu Volta.

Nowe niszczyciele w odróżnieniu od dotychczasowych zaklasyfikowano jako niszczyciele 1 klasy typu Otsu (Otsu Gata, w wolnym tłumaczeniu: typu "B"). Nieoficjalnie nazywano je niszczycielami przeciwlotniczymi (Boku kuchikukan). Budowę głównego niszczyciela "Akizuki" rozpoczęto w lipcu 1940, wszedł on do służby 11 czerwca 1942. Pierwsze 7 okrętów budowano według projektu o oznaczeniu F51. Opracowano następnie typ F53, różniący się uproszczeniami technologicznymi i stosowaniem stali gorszej jakości, lecz kolejne 4 okręty, począwszy od "Fuyuzuki" miały jedynie część uproszczeń, w tym brak rufowego dalmierza. Według dokumentacji F53 zbudowano dopiero niszczyciel "Hanazuki".

Początkowe plany zakładały budowę aż 55 niszczycieli tego typu - 6 w programie z 1939 roku, 10 w programie z 1941 oraz 39 w programie zasadniczym i uzupełniającym z 1942, lecz z uwagi na braki surowców i mocy przemysłu spowodowane wojną, anulowano zamówienia na ostatnie 39 okrętów, a budowa serii rozciągnęła się w czasie. Pierwsze 6 okrętów weszło do służby do maja 1943, kolejne wchodziły dopiero od marca 1944. Zdołano ukończyć przed zakończeniem wojny 12 niszczycieli i rozpoczęto budowę jeszcze jednego, lecz nie wodowano go. Okręty otrzymały nazwy stanowiące różne określenia Księżyca.

Nazwa Położenie stępki, stocznia Wodowanie Wejście do służby Los
 Akizuki 30. 07. 1940, Maizuru 02. 07. 1941 11. 06. 1942 zatopiony 25.10.1944
 Teruzuki 13. 11. 1940, Mitsubishi, Nagasaki 21. 11. 1941 31. 08. 1942 zatopiony 12.12.1942
 Suzutsuki 15. 03. 1941, Mitsubishi, Nagasaki 04. 03. 1942 29. 12. 1942 złomowany 1948
 Hatsuzuki 25. 07. 1941, Maizuru 03. 04. 1942 29. 12. 1942 zatopiony 25.10.1944
 Niizuki 08. 12. 1941, Mitsubishi, Nagasaki 29. 06. 1942 31. 03. 1943 zatopiony 6.7.1943
 Wakatsuki 09. 03. 1942, Mitsubishi, Nagasaki 24. 11. 1942 31. 05. 1943 zatopiony 11.11.1944
 Shimotsuki 06. 07. 1942, Mitsubishi, Nagasaki 07. 04. 1943 31. 03. 1944 zatopiony 25.11.1944
 Fuyuzuki 08. 05. 1943, Maizuru 20. 01. 1944 25. 05. 1944 złomowany 1948
 Hanazuki 10. 02. 1944, Maizuru 10. 10. 1944 26. 12. 1944 1947 → USA
 Haruzuki 23. 12. 1943, Sasebo 03. 08. 1944 28. 12. 1944 1947 → ZSRR
 Yoizuki 25. 08. 1943, Uraga Dock, Tokio 25. 09. 1944 31. 01. 1945 1947 → Chiny
 Natsuzuki 01. 05. 1944, Sasebo 02. 12. 1944 08. 04. 1945 złom. 1948
 Michitsuki 03. 01. 1945, Sasebo - - złom. 1948

Uwaga: spotyka się te same nazwy zarówno zapisywane w romanizacji dźwięcznej: "~zuki", jak i: "~tsuki".

[edytuj] Opis i ocena konstrukcji

Okręty typu Akizuki miały architekturę typową dla niszczycieli, z dwoma wieżami artylerii na dziobie i rufie, w dwóch poziomach. Ich kadłub miał podwyższony pokład dziobowy na 1/3 długości. Mimo swojej odmienności od innych japońskich niszczycieli, miały też ich charakterystyczne cechy, jak krótką, wieżową nadbudówkę dziobową i wygięty kształt dziobnicy (zmieniony na późniejszych jednostkach na prosty). Unikalną cechą ich architektury było ustawienie wieży dziobowej nr 2 - na niskiej i krótkiej nadbudówce, nie łączącej się z oddaloną od niej nadbudówką dziobową. Siłownia okrętowa rozmieszczona była w układzie liniowym - dwie kotłownie (dziobowa z dwoma kotłami) i za nimi dwie maszynownie. Siłownia okrętów powtarzała typ Kagero, bez zwiększenia mocy, mimo większych wymiarów okrętów, przez co osiągały one mniejszą od innych niszczycieli prędkość 33 w. Kotły wytwarzały parę o ciśnieniu 30 at. Spaliny z kotłów były odprowadzane przez jeden zbiorczy komin o długiej, wygiętej podstawie, co było cechą nietypową dla japońskich niszczycieli, a typową dla japońskich krążowników (sylwetka niszczycieli typu Akizuki przypominała sylwetkę japońskiego małego krążownika Yubari, mającego jedynie niewiele większe rozmiary). Wyrzutnia torpedowa była umieszczona na pokładzie, na śródokręciu, za kominem i platformą ze stanowiskami działek plot. Za nią znajdowały się pojemniki na torpedy zapasowe, wkomponowane w niską nadbudówkę rufową, na której był umieszczony dalmierz rufowy i wieża nr 3. Okręty miały bardzo dobre własności morskie i manewrowość, pozbawione były problemów ze statecznością, zdarzających się innym japońskim okrętom. Ich zaletą był ponadto wielki zasięg, jak na niszczyciele, dostosowany dla celów eskortowych. Prędkość okrętów była wystarczająca dla ich celów.

Główne uzbrojenie stanowiło 8 dział uniwersalnych kalibru 100 mm o kącie podniesienia luf do 90° i wyposażonych w dość zaawansowany system kierowania ogniem, oparty na przyrządach optycznych i przeliczniku wypracowującym dane do strzelania. Kaliber 100 mm był względnie niewielki jak na niszczyciele okresu II wojny światowej, lecz dzięki długiej lufie i dużej prędkości początkowej, dysponowały one świetnymi charakterystykami balistycznymi i dużą donośnością w poziomie i pionie (większą od amerykańskich armat 127 mm). Dzięki ich większej szybkostrzelności i ilości, waga salwy minutowej niszczycieli typu Akizuki wynosiła ponad 2000 kg i była większa od salwy minutowej budowanych równolegle klasycznych niszczycieli typu Yugumo, uzbrojonych w 6 dział 127 mm (1380 kg). Jedyną wadą była niska żywotność luf (350 wystrzałów). Typowe dla japońskich niszczycieli rozmieszczenie dział w zamkniętych wieżach (o masie 30 ton) polepszało warunki obsługi. Okręty ponadto były uzbrojone w poczwórną wyrzutnię torpedową, z systemem szybkiego przeładowania torpedami zapasowymi (przy tym, używane torpedy kalibru 610 mm były znacznie potężniejsze od torped 533 mm, używanych poza Japonią). Niszczyciele typu Akizuki otrzymały też od 1943 roku dość bogate wyposażenie radioelektroniczne, aczkolwiek na poziomie technicznym opóźnionym o kilka lat, niż na okrętach państw alianckich, dysponujących w tym okresie bardziej rozwiniętą techniką. Montowano radary Typu 21, a od 1944 Typu 22 i Typu 13.

Pierwsze cztery okręty otrzymały słabe lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze, składające się jedynie z dwóch podwójnych działek automatycznych 25 mm Typ 96, rozmieszczonych na burtach na śródokręciu za kominem. Było ono później wzmacniane, a okręty wchodzące do służby od 1943 otrzymały już 5 potrójnych działek 25 mm, na stanowiskach dotychczasowych oraz po obu stronach komina i przed mostkiem (istnieją rozbieżności w publikacjach w zakresie ilości działek). W 1944 w miejsce rufowego dalmierza montowano potrójne działko 25 mm. Od lipca 1944 na okrętach dodawano 12 pojedynczych działek 25 mm, zwiększając ich liczbę do 27, oraz 4 wkm plot. Na niektórych dodano dalsze dwa potrójne działka po obu stronach platformy z reflektorem lub mostka. W 1945 na ocalałych okrętach liczba działek 25 mm sięgnęła 40 - 48.

Okręty typu Akizuki stanowiły ogólnie udany typ okrętów o własnościach pośrednich między niszczycielem a krążownikiem przeciwlotniczym, o wysokiej wartości bojowej i sporej żywotności. Były najbardziej zaawansowanym technicznie typem japońskich niszczycieli i uważane są za jedne z najlepszych typów niszczycieli II wojny światowej. Mimo jednak uzbrojenia o dobrych parametrach i zaawansowanego systemu kierowania ogniem opierającego się na dalmierzach optycznych i przelicznikach, na ich możliwościach odbił się ujemnie niższy poziom ówczesnej japońskiej techniki, zwłaszcza radioelektronicznej. Standardowe amerykańskie niszczyciele z końcowego okresu wojny, dzięki radarowym systemom kierowania ogniem i uzbrojeniu w działa uniwersalne z pociskami z zapalnikami radiolokacyjnymi, a także posiadaniu wyjątkowo skutecznych działek przeciwlotniczych 40 mm Boforsa kierowanych radarowo, wypełniały zadania przeciwlotnicze nawet lepiej, niż specjalizowane Akizuki. Pomimo dużej liczebności małokalibrowej artylerii plot pod koniec wojny, minusem było stosowanie działek przeciwlotniczych stosunkowo małego kalibru, o mniejszej skuteczności i niskiej celności w stosunku do szybko poruszających się celów. W efekcie, pojedyncze niszczyciele tego typu nie mogły przeciwstawiać się zmasowanym nalotom szybkich samolotów pokładowych, atakującym z różnych kierunków. Słabszą stroną okrętów typu Akizuki i japońskich niszczycieli w ogóle było wyposażenie do wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych.

[edytuj] Służba

Wchodząc do służby od czerwca 1942, jedynie pierwsze okręty zdążyły wziąć udział w intensywnych walkach floty japońskiej na wodach mórz południowych, operując z baz Truk lub Rabaul. Na skutek rozciągnięcia budowy serii w czasie, ostatnie jednostki oddawane w grudniu 1944 lub później, na ogół nie wzięły już udziału w działaniach bojowych z powodu zaprzestania aktywnych operacji japońskiej floty po doznanych klęskach. Okrętów tych najczęściej używano jak zwykłych niszczycieli, do zadań eskortowych i do działań w składzie szybkich zespołów transportowo-uderzeniowych, dowożących zaopatrzenie i posiłki dla garnizonów na wyspach (tzw. Tokyo Express). Pierwsze dwa okręty "Akizuki" i "Teruzuki" zdążyły jeszcze wziąć udział w takim charakterze w walkach o Guadalcanal w 1942 roku, kolejne dwa "Wakatsuki" i "Niizuki" - w dalszych walkach w rejonie Wysp Salomona w 1943 roku. "Teruzuki" wziął udział pierwszej i drugiej bitwie koło Guadalcanalu w listopadzie 1942, lecz 12 grudnia 1942 podczas rejsu zaopatrzeniowego został zatopiony pod Guadalcanalem przez amerykańskie kutry torpedowe PT-37 i PT-40. Z kolei "Niizuki" wziął udział w starciu w zatoce Kula 4/5 lipca 1943, zakończonym zatopieniem amerykańskiego niszczyiela USS "Strong", a następnie w bitwie w zatoce Kula 5/6 lipca, w której został jednak zatopiony przez amerykańskie krążowniki. "Wakatsuki" 1/2 listopada 1943 wziął udział w bitwie w Zatoce Cesarzowej Augusty.

W swoim podstawowym przeznaczeniu - ochronie zespołów lotniskowców, użyto jedynie czterech niszczycieli ("Akizuki", "Wakatsuki", "Hatsuzuki", "Shimotsuki"), w czasie bitwy na Morzu Filipińskim w czerwcu 1944 i bitwy o Leyte w październiku 1944 (koło przylądka Engano), ponadto pojedyncze okręty osłaniały lotniskowce w bitwie koło wschodnich Wysp Salomona w sierpniu 1942 ("Akizuki") i bitwie koło wysp Santa Cruz w październiku 1942 ("Teruzuki"). Nie mogły one jednak skutecznie ochronić lotniskowców przed zmasowanymi nalotami lotnictwa amerykańskiego. W bitwie o Leyte 25 października 1944 amerykańskie lotnictwo zatopiło "Akizuki", a krążowniki i niszczyciele zatopiły "Hatsuzuki". 11 listopada 1944 "Wakatsuki" został zatopiony przez amerykańskie lotnictwo w zatoce Ormoc.

"Shimotsuki", pełniąc zadania eskortowe, został zatopiony 25 listopada 1944 na zachód od Borneo przez amerykański okręt podwodny USS "Cavalla". Mimo ataków, okręty podwodne nie zdołały zatopić innych okrętów tego typu: "Akizuki" 19 stycznia 1943 został poważnie uszkodzony torpedą okrętu podwodnego USS "Nautilus" (remont do października 1943), a "Suzutsuki" został ciężko uszkodzony 16 stycznia 1944 dwoma torpedami okrętu podwodnego USS "Sturgeon" (remont do października 1944), po czym uszkodzony torpedą okrętu podwodnego USS "Besugo" 16 października 1944, tym razem lekko.

"Suzutsuki" i "Fuyuzuki" wzięły udział w ostatniej operacji japońskiej floty Ten-Go - rejsie z pancernikiem "Yamato" na odsiecz Okinawie, w której "Suzutsuki" został uszkodzony przez amerykańskie lotnictwo 7 kwietnia 1945.

Ogółem utracono 6 okrętów tego typu (połowę), z tego 1 w 1942, 1 w 1943 i 4 w 1944 (2 zatopiło lotnictwo, 2 - duże okręty nawodne, 1 - okręt podwodny i 1 - kutry torpedowe).

Wojnę przetrwało 6 niszczycieli, z tego 2 uszkodzone, złomowane wkrótce potem. Ocalałą czwórkę rozdzielono w 1947 pomiędzy floty alianckie - USA otrzymały "Hanazuki" (testowany pod oznaczeniem DD-934, po czym złomowany), Wielka Brytania - "Natsuzuki" (testowany, po czym złomowany), ZSRR -"Haruzuki", który wszedł do służby 28 sierpnia 1947 pod nazwą "Wniezapnyj", później jako okręt szkolny "Oskoł". Wycofany z aktywnej służby w 1955, wycofany ostatecznie w 1969. Niszczyciel "Yoizuki" otrzymały Chiny, gdzie otrzymał nazwę "Fen Yang".

[edytuj] Dane techniczne:

  • wyporność:
    • standardowa: 2701 t
    • pełna: 3700 t
  • wymiary:
    • długość: 134,2 m
    • szerokość: 11,6 m
    • zanurzenie: 4,2 m
  • napęd: 2 turbiny parowe o mocy łącznej 52 000 KM, 3 kotły parowe, 2 śruby
  • prędkość maksymalna: 33 w
  • zasięg: 8300 mil morskich przy prędkości 18 w
  • zapas paliwa: 1097 t.
  • załoga: 300

Uzbrojenie:

  • 8 dział 100 mm Typ 98 w wieżach dwudziałowych (4xII).
    • długość lufy - L/65 (65 kalibrów), kąt podniesienia - 90° donośność - 19.500 m (pozioma), 14.700 m (maks. pionowa), masa pocisku - 13 kg. Zapas amunicji - po 300 nabojów.
  • 4 - 48 działek przeciwlotniczych 25 mm Typ 96, na stanowiskach podwójnych, potrójnych i pojedynczych (ilość zwiększana w latach 1943-45)
  • 1 poczwórna wyrzutnia torpedowa 610 mm Typ 92 model 4 (1xIV) (8 torped Typ 93)
  • 1-2 miotacze bomb głębinowych Typ 94, zrzutnie bg (72 bomby głębinowe)

Wyposażenie:

  • system kierowania ogniem artylerii głównej: dwa 4,5-metrowe dalmierze stereoskopowe (na nadbudówce dziobowej i rufowej) z przelicznikiem artyleryjskim Typ 94.
  • urządzenia kierowania ogniem artylerii plot: 2,5-metrowy dalmierz, dwa 1,5 metrowe dalmierze
  • hydrofon
  • radar (od 1943): dozoru ogólnego Typ 21 lub (od 1944) dozoru ogólnego Typ 22 lub Typ 22 i dozoru powietrznego Typ 13
Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Sub-domains

CDRoms - Magnatune - Librivox - Liber Liber - Encyclopaedia Britannica - Project Gutenberg - Wikipedia 2008 - Wikipedia 2007 - Wikipedia 2006 -

Other Domains

https://www.classicistranieri.it - https://www.ebooksgratis.com - https://www.gutenbergaustralia.com - https://www.englishwikipedia.com - https://www.wikipediazim.com - https://www.wikisourcezim.com - https://www.projectgutenberg.net - https://www.projectgutenberg.es - https://www.radioascolto.com - https://www.debitoformtivo.it - https://www.wikipediaforschools.org - https://www.projectgutenbergzim.com