Nowogrodziec

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°12'04" N 15°23'08" E51.2011111 15.3855556 (Nowogrodziec)

Nowogrodziec


Herb Nowogrodźca	Flaga Nowogrodźca

Gmina
- rodzaj

Nowogrodziec
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1233

Burmistrz

Robert Marek Relich

Powierzchnia

16,17 km²

Położenie

51° 12'04'' N
15° 23'08'' E

Liczba mieszkańców (2007)
- liczba ludności
- gęstość

4 068
253 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

59-730

Tablice rejestracyjne

DBL

Położenie na mapie Polski

Nowogrodziec

TERC10
(TERYT)

5020101044

Miasta partnerskie

Salzgitter, Fridensdorf, Großdubrau

Urząd miejski³

Rynek 1
59-730 Nowogrodziec
tel. 75 738-06-60; faks 75 731-64-16
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Nowogrodziec (niem. Naumburg am Queis) to miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie bolesławieckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowogrodziec. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego.

Według danych z 31 grudnia 2006, miasto miało 4194 mieszkańców.

[edytuj] Położenie

Nowogrodziec położony jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego w powiecie bolesławieckim nad Kwisą i Iwnicą. Miasto liczące ponad 4 tysiące mieszkańców rozłożone jest w dolinie rzeki, na obszarze Borów Dolnośląskich oraz na skraju Niziny Śląskiej. Miasto leży przy trasie wojewódzkiej 357 Droga wojewódzka nr 357 relacji (Osiecznica – Lubań) oraz w niedalekiej odległości od międzynarodowej trasy 4 Droga krajowa nr 4 (Wrocław – Zgorzelec). Od tej drugiej Nowogrodziec oddalony jest zaledwie o 4 km. Oprócz tego z Nowogrodźca wybiegaja drogi lokalne do Gierałtowa, Lwówka Śląskiego, Brzeźnika i Zebrzydowej. Przez miasto przebiega linia kolejowa Jelenia Góra – Żagań. Poniżej wybrane odległości z Nowogrodźca:

Bolesławiec – 17 km
Jelenia Góra - 61 km
Wrocław – 120 km
Lubań – 17 km
Poznań – 228 km
Zgorzelec – 36 km
Lwówek Śląski – 28 km
Legnica – 61 km

W mieście znajduje się czynna stacja kolejowa.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Nowogrodziec (stacja kolejowa).

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnych artykułach: Herb Nowogrodźca, Flaga Nowogrodźca.

Historia Nowogrodźca jest długa i zawiła. Pierwsi osadnicy – Bobrzanie dobrze wykorzystywali dogodne położenie grodu na wysokim wzniesieniu. Wzgórze, które opływają dwie rzeki Kwisa i Iwnica stanowiło dobry punkt kontrolny dla brodu, którym przeprawiali się kupcy zmierzający wzdłuż Kwisy w kierunku północnym. Stanowiło ono też świetny bastion obronny. Potwierdzeniem tego są znalezione stare monety i przedmioty rzymskie w mieście. Przez teren miasta i gminy przebiegał szlak „Via Regia” czyli „Królewska Droga”. Był to szlak handlowy prowadzący z zachodu na wschód. Nowogrodziec był związany w późniejszym okresie z dynastią Piastów Śląskich. Miasto posiada długą tradycję miejską. W 2003 roku miasto obchodziło 770-lecie nadania praw miejskich, którymi cieszy się od roku 1233. Prawa miejskie miastu nadał książę Henryk Brodaty. Nowogrodziec był na przestrzeni wieków własnością książąt legnickich, głogowskich, świdnicko-jaworskich. Wraz z powstaniem na początku XIII wieku klasztory nowogrodzieckiego, nastąpił dynamiczny rozwój kościoła jak i miasta. Mniszki z klasztoru dzięki swym staraniom doprowadziły do miasta wodę budując w 1500 roku wodociąg miejski. Najubożsi mieszkańcy Nowogrodźca mogli korzysta ze źródlanej wody za darmo. Współpraca klasztoru z miastem nie zawsze układała się dobrze. Dochodziło także do częstych niesnasek i kłótni, głownie o prawo połowu ryb w Kwisie, prawo do sądownictwa czy przywilej warzenia piwa. Znaczenie miasta rosło w związku z obecnością na jego terenach złóż gliny. Znaczny rozwój miasta zapewniło także XV wieczne prawo cechowe, które ustalało liczbę warsztatów jednego cechu w mieście. To tutaj przybyły z sąsiedniego Bolesławca Jonasz Anders założył swój warsztat. Nastąpiło to w roku 1547. Po tym okresie aż do XX wieku mieszkańcy utrzymywali się z produkcji wyrobów ceramicznych. Nowogrodziec znajdował się najpierw pod panowaniem Polski do śmierci księżnej Agnieszki. Po tym zajściu miasto weszło pod panowanie korony Czeskiej. Właścicielami Nowogrodźca były rody von Landeskrone, von Rechenberg, von Haugwitz i von Warnsdorf. Od XVIII wieku miasto znajdowało się we władaniu Prus. Nowogrodziec doświadczył w swej historii wielu katastrof i klęsk żywiołowych wśród których prym wiodły wielkie pożary i katastrofalne powodzie. Również zarazy i choroby nie omijały miasta. W 1527 roku dżuma zabiła niemal wszystkich mieszczan. Jedynymi ocalałymi z epidemii były trzy pary małżeńskie oraz mieszkańcy klasztoru. Wstrząśnięci nowi mieszkańcy miasta postanowili wybudowac świątynię i nazwac ją Kościołem Ofiarowania. Kościół ten został ukończony dopiero w 1657 roku, a do naszych czasów zachował się jedynie fragment fundamentów na cmentarzu komunalnym. Nowogrodziec przez lata był też dewastowany przez działania wojenne. Miasto niszczone było przez Husytów w {{XV]] wieku, Szwedów w XVII wieku, także podczas wojen śląskich. Mimo to miasto szybko podnosiło się ze zniszczeń i odbudowywało. W 1817 roku powstał pierwszy telegraf, a wkrótce potem przez Zebrzydową poprowadzono Dolnośląsko-Brandenburską Kolej Żelazną. Początek XX wieku zapisał się szybkim i dynamicznym rozwojem miasta, dużymi inwestycjami oraz znacznym poprawieniem standardu życiowego mieszkańców Nowogrodźca. Już w 1900 roku miasto otrzymało prąd elektryczny, a jako pierwsze zostały oświetlone główne arterie komunikacyjne miasta. Również w tym samym roku w mieście założono pierwsze linie telefoniczne. Równocześnie rozbudowywano się połączeń kolejowych. W 1903 roku ukończono linię z Lwówka Śląskiego przez Nowogrodziec do Żagania, a rok później (1904) po dwóch latach budów otwarto dworzec kolejowy. Nowogrodziec przeszedł bez większych zniszczeń I wojnę światową, lecz olbrzymie zniszczenia przyniosła II wojna światowa. Większośc zabytkowych domów i kamieniczek w centrum uległa zniszczeniu w wyniku zaciętych walk w lutym 1945 roku. Te które ocalały wojenną pożogę w stanie nienaruszonym stoją do dzisiaj i są ozdobą nowogrodzieckiego rynku. Jednak te które były lekko zniszczone w wyniku działań wojennych zostały bezmyślnie wyburzone, a w ich miejsce postawiono nieciekawe, socjalistyczne bloki. Po wojnie Nowogrodziec rozwijał się wolniej. Powstało kilka inwestycji , nowe zakłady przemysłowe, instytucje kultury i oświaty. Miasto najpierw należało do województwa wrocławskiego (najpierw z siedzibą w Legnicy a potem we Wrocławiu. Do 1975 roku leżał w powiecie bolesławieckim. Reforma administracyjna z 1975 roku umieściła Nowogrodziec w nowo powstałym województwie jeleniogórskim. Ponowna reforma administracyjna z 1998 roku ponownie umieściła miasto w powiecie bolesławieckim województwa dolnośląskiego. Od 2000 roku w podnowogrodzieckiej wsi Wykroty uruchomiono specjalną strefę ekonomiczną. W 2003 roku miasto Nowogrodziec obchodziło uroczyście 770 lecie nadania praw miejskich. Obecnie miasto liczy niespełna 4.200 mieszkańców i jest lokalnym ośrodkiem usługowym, przemysłowym, i administracyjnym.

[edytuj] Zabytki

Zobacz więcej w osobnym artykule: Zabytki Nowogrodźca.

Nowogrodziec pomimo zniszczeń wojennych może poszczycic się wieloma zabytkami architektury. Są to:

późnobarokowy Kościół parafialny pw Św. Pawła i Piotra
Ruiny klasztoru Magdalenek z XIII w.,
Plebania z 1769 roku
Kamieniczki w Rynku i okolicznych uliczkach z XVIII w., przebud. w XIX i XX w.
Ratusz z 1795 roku
Barokowa kamienna figura św. Jana Nepomucena
Wieża widokowa wybudowana w latach 1879-1890,
Kościół ewangelicki
Pozostałości murów obronnych
Kościół św. Mikołaja
Plebania z 1726 roku
Kamienny drogowskaz z początku XIX wieku
Słup Milowy Poczty Saskiej z XVII wieku

[edytuj] Gospodarka

Nowogrodziec jest lokalnym ośrodkiem usługowo-handlowym, i przemysłowym. W mieście nie ma wielu zakładów przemysłowych. Mimo to istneje kilka większych podmiotów gospodarczych:

Kopalnie Surowców Mineralnych „Surmin-Kaolin” S.A. – producent kaoliu dla przemysłu ceramicznego, szklarskiego
Klinkiernia „Ołdrzychów” Sp. z o.o. – producent cegły klinkierowej
Noelken sp. z o.o. – producent półproduktów do produkcji kosmetyków
Przedsiębiorstwo Konserwacji Urządzeń Wodnych i Melioracyjnych „Meliobud” sp. z o.o. – wykonuje usługi wodne i melioracyjne

W pobliskiej wsi Wykroty utworzono podstrefę Nowogrodziec Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości S.A. w której działa kilka podmiotów:

Ziołopex – producent przypraw i dodatków piekarsko-ciastkarskich, konfekcjonowanie bakalii
Cerrys sp. z o.o. – producent farb i lakierów
CM3 – producent metalowych kontenerów
BDN Polska
Weber Hydraulika – producent elementów metalowych i hydraulicznych
HMS Polska – producent maszyn do obróbki galwanicznej płyt drukowanych
Lovink Polska – usługi w zakresie emaliowania produktów używanych w gospodarstwie domowym

Oprócz tego w mieście istnieje szereg sklepów, punktów usługowych, kilka hurtowni, działają serwisy samochodowe. Istnieje poczta, ośrodek zdrowia, posterunek policji, stacja benzynowa.

[edytuj] Walory przyrodnicze

Nowogrodziec jest terenem atrakcyjnym pod względem przyrodniczym. Na terenie gminy Nowogrodziec znajduje się 17 pomników przyrody, które umiejscowione są na terenach czterech zabytkowych parków w Wykrotach, Zebrzydowej, Gościszowie i Gierałtowie. Najbardziej znanym pomnikiem przyrody jest „bluszcz kolejarzy” który oplata jedną ze ścian stacji PKP w Zebrzydowej.

[edytuj] Edukacja

W Nowogrodźcu istnieje możliwość zdobycia wykształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym oraz gimnazjalnym. W mieście istnieje Szkoła Podstawowa im. Bolesława Chrobrego, Gimnazjum Miejskie w Nowogrodźcu oraz Przedszkole Samorządowe. Ogółem do tych szkół uczęszcza ponad 1100 uczniów. Nowogrodzieckie szkoły podstawowe i gimnazja realizują tzw. programy wychowawcze które maja na celu rozwijanie osobowości ucznia, jego poczucia silnej tożsamości. Oprócz tego w wielu szkołach prowadzone są liczne zajęcia pozalekcyjne, głównie sportowe ale także zajęcia z języka polskiego, matematyki czy plastyki. Ciekawe sa zajęcia z informatyki czy prowadzone chóry dziecięce i młodzieżowe.

[edytuj] Kultura

Główną instytucją kulturalną i animatorem życia kulturalnego w Nowogrodźcu jest Gminne Centrum Kultury i Sportu. Prowadzi ono zajęcia w kilku sekcjach i stowarzyszeniach. Są to: sekcja języków obcych, sekcja karate, aerobik, tenis stołowy, klub młodzieżowy, chór, sekcja taneczna, koło harcerskie, sekcja gier zespołowych. GCKiS prowadzi i utrzymuje także Bibliotekę Publiczna Miasta i Gminy w Nowogrodźcu. Instytucja ta jest także organizatorem wielu imprez sportowo-kulturalnych wśród których najważniejsze to NOWOgrodziec NA FOLKOWO, Gminny Konkurs na Pisankę-Kraszankę, Kwietniowe spotkania na planszy, Dni Gminy Nowogrodziec, Dożynki Gminne, Bal Mikołajkowy, Bieg Uliczny Nowogrodzka Dziesiątka oraz Pečenica czyli Święto Pieczonego Prosiaka.

[edytuj] Sport i rekreacja

W Nowogrodźcu istnieje stadion miejski którym zarządza Gminne Centrum Kultury i Sportu. Centrum to organizuje także wiele imprez sportowych w mieście i gminie m. in. deblowy turniej tenisa stołowego, halowy turniej piłki nożnej o puchar Burmistrza Nowogrodźca, turniej szachowy, miniturniej koszykówki Kosz, turniej rzutek sportowych, halowa liga unihokeja. W Nowogrodźcu istnieje Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy Chrobry Nowogrodziec, który został założony w 1948 roku.