Ocean Spokojny

Z Wikipedii

Ocean Spokojny, Pacyfik, Ocean Wielki - ocean znajdujący się pomiędzy Azją, Ameryką Północną i Ameryką Południową, Antarktydą i Australią. Ocean ten jest największym, najgłębszym i najstarszym na świecie zbiornikiem wodnym. Z powierzchnią równą 179,7 mln km² zajmuje jedną trzecią całej Ziemi. Południkowo rozciąga się pomiędzy Morzem Beringa, a Antarktycznym Morzem Rossa na około 15,500 km. Największą rozpiętość równoleżnikową Pacyfik osiąga między Indonezją, a wybrzeżem Kolumbii i jest to 19,800 km. Największą wyspą na Oceanie Spokojnym jest Nowa Gwinea, druga pod względem wielkości na świecie, po Grenlandii.

Nazwa (hiszp. pacífico - spokojny) została nadana przez żeglarza portugalskiego w służbie hiszpańskiej Ferdynanda Magellana. Przez większość jego wyprawy ocean ten faktycznie pozostawał spokojny. Jednakże pacyficzne wyspy nękane są przez liczne huragany i tajfuny, a otaczające lądy naszpikowane są wulkanami. Często spotykane są trzęsienia ziemi, a te podwodne powodują wielkie fale zwane tsunami.

W centrum dno oceaniczne położone na średniej głębokości 4 270 m jest przeważnie jednolite. Zachodnia część basenu urozmaicona jest przez podwodne pasma górskie, które wynoszą się ponad powierzchnię jako archipelagi wysp. Do grzbietów przylegają ogromne rowy oceaniczne takie jak Rów Mariański (11,034 m), Filipiński, Tonga, czy Japoński.

Temperatura wód Oceanu Spokojnego waha się od bliskiej zeru w okolicach podbiegunowych do ok. 29 st. C w pobliżu równika. Zasolenie również zmienia się stopniowo. Woda opodal równika i biegunów jest mniej słona (ok. 30‰) od tej znajdującej się na zwrotnikach (ponad 35‰).

Cyrkulacja powierzchniowa wody w północnej części oceanu jest zgodna z ruchem wskazówek zegara, w części południowej jest odwrotnie. Główne prądy ciepłe: Północno- i Południoworównikowy, Równikowy Wsteczny, Kuro-siwo, Północnopacyficzny, Aleucki oraz Prąd Wschodnioaustralijski. Natomiast prądy zimne to głównie Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy (Dryf Wiatrów Zachodnich) i jego odnoga Prąd Zachodnioaustralijski, a także Prąd Kalifornijski i Oja-siwo.

Nieregularną linię brzegową otaczają morza, z których największe to: Morze Celebes, Morze Koralowe, Morze Wschodniochińskie, Morze Japońskie, Morze Tasmana, Morze Południowochińskie, Morze Żółte oraz Morze Ochockie.

Na oceanie tym znajduje się około 25 000 wysp, czyli więcej niż na reszcie zbiorników wodnych razem wziętych. Ich ogół na Oceanie Spokojnym nosi nazwę Oceanii. Ważniejsze wyspy i ich archipelagi:

Aleuty, Wyspy Japońskie (Hokkaido, Honsiu, Sikoku, Kiusiu), Tajwan, Filipiny, Archipelag Malajski (Sumatra, Borneo, Celebes, Jawa, Archipelag Sundajski, Timor), Nowa Gwinea, Mikronezja, Polinezja, Melanezja (Wyspy Salomona, Nowe Hebrydy, Nowa Kaledonia), Tasmania, Nowa Zelandia, Wyspy Marshalla, Fidżi, Tonga, Tuvalu, Vanuatu, Hawaje, Tahiti, Wyspy Galapagos.

Na północy jedynie wąska i płytka Cieśnina Beringa oddziela Ocean Spokojny od Oceanu Arktycznego (zwanego również Morzem Arktycznym), na południu granicą jest południk przechodzący przez Przylądek Horn. Granicą z Ocean Indyjskim jest umowna linia biegnąca od Cieśniny Malakka, wzdłuż zachodniego wybrzeża Indonezji, Nowej Gwinei do Przylądku Jork w Australii, dalej przez Tasmanię, a następnie południkiem 147 długości geograficznej wschodniej do Antarktydy.

Tylko wnętrze Australii pozostaje poza wpływem klimatycznym Oceanu Spokojnego, w którego obrębie występuje pięć znacząco różnych stref klimatycznych: okołobiegunowa, umiarkowana, podzwrotnikowa, zwrotnikowa oraz równikowa. Zarówno w północnych, jak i południowych średnich szerokościach geograficznych strumienie powietrza z zachodu powodują spore różnice temperatur w różnych porach roku. Bliżej równika równomiernie wiejące pasaty zapobiegają dużym wahaniom temperatury stabilizując ją na poziomie 21-27 st. C przez cały rok.

Region monsunowy leży w zachodniej części oceanu pomiędzy Japonią, a Australia. Dla tej strefy klimatycznej charakterystyczne są wiatry wiejące z wnętrza kontynentu do oceanu w zimie, zaś w lecie w kierunku przeciwnym. Konsekwencją jest zauważalna sezonowość zachmurzenia i opadów. Częste tajfuny powodują wiele strat w zachodniej i południowozachodniej części zbiornika. Z największą częstotliwością występują one w trójkącie między Japonią, centralnymi Filipinami, a wschodnia Mikronezją. Rzeki wpadające do tego oceanu to np. Amur, Huanghe, Jangcy, Mekong, Kolorado.

Granice Oceanu Spokojnego: Cieśnina Beringa, Wschodnia Azja, Cieśnina Malakka, Wyspy Sumatra, Jawa, i Timor, Przyl.York, Wschodnia Australia, wyspa Tasmania wzdłuż południka 147(stopnia długości wschodniej)do Antarktydy, granica pomiędzy Oceanem Indyjskim a Atlantyckim, przyl.Igielny (wzdłuż południka 20 stopni długości wschodniej, między Oceanem Spokojnym a Atlantykiem przyl. Horn wzdłuż południka 68 stopni długości zachodniej.

Wydobycie cennych złóż mineralnych z dna Oceanu Spokojnego jest ograniczone z powodu jego ogromnej głębokości. W płytszych wodach przybrzeżnych Australii i Nowej Zelandii pozyskuje się ropę naftową i gaz ziemny. Coraz mniejsze znaczenie ma zbieractwo pereł. Najważniejszymi zasobami Pacyfiku są ryby. Poławia się: śledzie, łososie, sardynki, mieczniki, tuńczyki oraz mięczaki.

[edytuj] Bibliografia

• Wolanowski Lucjan Ocean nie bardzo Spokojny ("Czytelnik" 1967)

[edytuj] Zobacz też:

• Wyspy Oceanu Spokojnego
• Wyspy Oceanii,
• Mindanao (głębia).