Odra

Z Wikipedii

Odra
Odra
Lokalizacja	Europa Czechy, Polska, Niemcy
Źródło	w Górach Odrzańskich na terenie Czech. 634 m n.p.m.
Ujście	Morze Bałtyckie Zalew Szczeciński ok. 0 m n.p.m
Długość	854,3 (w granicach Polski 741,9) km
Powierzchnia zlewni	118 861 (z tego w Polsce 106 050) km²
Średni roczny przepływ	535 m³/s – u ujścia do Zalewu Szczecińskiego
Rzeki Polski

Odra (czes. Odra, niem. Oder, dł. Odra, gł. Wodra, łac. Viadua, Viadrus) - rzeka w Europie Środkowej, płynie przez Czechy, Polskę i Niemcy.

Spis treści 1 Odra w źródłach historycznych 2 Bieg rzeki 3 Gospodarka 4 Powodzie 5 Główne dopływy Odry 6 Miejscowości leżące nad Odrą 7 Ochrona przyrody 8 Zobacz też 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Odra w źródłach historycznych

Nazwa rzeki nie została poświadczona w starożytnych źródłach, większość autorów nie wspomina o wielkiej rzece pomiędzy Łabą a Wisłą. Ptolemeusz natomiast wymienił w tym miejscu dwie rzeki: Suebos i Oviadoua, które zostały najprawdopodobniej zmyślone. Najwcześniejszą nazwę można zrekonstruować jako *Odra (inne nazwy pochodzą od niej, np. Viadrus to forma pochodząca dopiero z XVI wieku). Etymologii nazwy Odra nie można wytłumaczyć przekonująco na podstawie żadnego znanego języka historycznego, choć podejmowano liczne próby i uznawano ten hydronim za celtycki, germański, słowiański, iliryjski czy wenetyjski.

Od łacińskiej nazwy rzeki wziął nazwę Euroregion "Pro Europa Viadrina" utworzony 21 grudnia 1993 oraz nazwa polsko-niemieckiego "Uniwersytetu Europejskiego Viadrina" (Europa-Universität Viadrina) we Frankfurcie nad Odrą.

[edytuj] Bieg rzeki

Odra swoje źródło ma w Górach Odrzańskich na wysokości 632 m n.p.m.. Płynie przez Bramę Morawską, później przez Śląsk. W górnym biegu na krótkim odcinku jest rzeką graniczną między Polską a Czechami, a w dolnym – od ujścia Nysy Łużyckiej (w km 542,4) do Gryfina (km 17,1 Odry Zachodniej) – stanowi granicę między Polską i Niemcami (przez 178,8 km długości swojego biegu).

W Kostrzynie nad Odrą do Odry uchodzi Warta.

Powyżej Gryfina we wsi Widuchowa, na 704,1 km biegu, Odra rozdziela się na dwa nurty – uchodzącą do jeziora Dąbie Odrę Wschodnią (Regalicę) oraz płynącą przez centralne dzielnice Szczecina (Północ i Śródmieście) i omijającą od zachodu jezioro Dąbie – Odrę Zachodnią. W okolicy Szczecina, na Międzyodrzu, płynie już kilkoma korytami, z których główne to (oprócz Regalicy i Odry Zachodniej) Duńczyca, ZParnica i Święta. Północna część Odry Zachodniej, począwszy od północnego mostu Trasy Zamkowej w Szczecinie, należy do akwenu polskich morskich wód wewnętrznych.

Odcinek rzeki w Policach i w rejonie Świętej, Stepnicy, Uniemyśla i Trzebieży utworzony przez połączone wody Odry Zachodniej oraz wypływające z jeziora Dąbie Ińskim Nurtem, Czapiną i Babiną, na odcinku pomiędzy jeziorem Dąbie a Zalewem Szczecińskim, do którego Odra uchodzi, nosi nazwy Domiąży i Roztoki Odrzańskiej.

Opis dawnego koryta Odry w odcinku ujściowym na Równinie Polickiej w artykule "Równina Policka".

Na Odrze funkcjonuje kilka przepraw promowych, w tym na terenie województwa lubuskiego w Milsku, Pomorsku, Brodach i Połęcku. W Bytomiu Odrzańskim działa przeprawa łodzią.

Średni spadek rzeki w jej górnym biegu wynosi 7‰, poniżej Bramy Morawskiej spadek zmniejsza się do 1‰, a średni spadek na całej długości wynosi 0,73‰.

[edytuj] Gospodarka

Dzięki uregulowaniu całego koryta Odra jest najlepszą śródlądowa droga wodna w Polsce (żeglowna od ujścia Opawy, długość odcinka żeglownego 761 km, skanalizowana od Kędzierzyna-Koźla do Brzegu Dolnego), wykorzystywaną przez kraje środkowoeuropejskie nie mające dostępu do morza. W dorzeczu Odry znajduje się 7 elektrowni wodnych (największa w Brzegu Dolnym o mocy 9,7 MW).

[edytuj] Powodzie

Mimo, iż Odra należy do rzek ubogich w wodę, dość regularnie wylewa. Najgroźniejszą i największą powódź - nazwaną "powodzią tysiąclecia" - zanotowano w lipcu 1997, ofiarami rzeki padły wówczas, z dużych miast: Wrocław i Opole, a także takie miasta, jak Kędzierzyn-Koźle i Racibórz. Obserwacje przy ujściu Małej Panwi koło Opola wskazały 10/11 lipca 1997 poziom wód Odry wynoszący 733 cm i przepływ 3500 m³/s, podczas gdy średni wieloletni przepływ w tym miejscu wynosi czterdzieści dwa razy mniej (82,5 m³/s), a przeciętny poziom wód o ponad 5 metrów mniej (213 cm); zaobserwowane przez ostatnie stulecia dotychczasowe maksimum wynoszące 644 cm zaobserwowano 28 sierpnia 1813, a minimum (tylko 44 cm) – 1 lutego 1956. Poprzednia wielka powódź nieco mniej poważna w skutkach, w 1905 roku, dotknęła z dużych miast Wrocław zalewając m.in. ulice koło dworca kolejowego Wrocław Główny; po tej powodzi zdecydowano zbudować w tym mieście system obwałowań, kanałów i śluz przeciwpowodziowych, które skuteczne były przez następne 90 lat, ale w 1997 okazały się niewystarczające.

[edytuj] Główne dopływy Odry

Dopływy od źródeł do ujścia:

prawostronne Ostrawica Olza Ruda Bierawka Kłodnica Kanał Gliwicki Mała Panew Stobrawa Widawa Barycz Obrzyca Warta Myśla Ina

lewostronne Opawa Psina Stradunia Osobłoga Nysa Kłodzka Oława Ślęza Bystrzyca Kaczawa Zimnica Bóbr Nysa Łużycka Welse Gunica

[edytuj] Miejscowości leżące nad Odrą

• Ostrawa (Czechy)
• Bogumin (Czechy)
• Odra wieś w woj. śląskim
• Krzyżanowice
• Racibórz
• Bierawa
• Cisek
• Kędzierzyn-Koźle
• Krapkowice
• Opole
• Brzeg
• Oława
• Czernica
• Wrocław
• Brzeg Dolny
• Malczyce
• Ścinawa
• Głogów
• Bytom Odrzański
• Nowa Sól
• Krosno Odrzańskie
• Eisenhüttenstadt (Niemcy)
• Słubice
• Frankfurt nad Odrą (Niemcy)
• Górzyca
• Kostrzyn nad Odrą / Küstriner Vorland
• Schwedt (Niemcy)
• Widuchowa
• Gartz (Niemcy)
• Gryfino
• Szczecin
• Police

[edytuj] Ochrona przyrody

Obszar wód Odry i tereny nadrzeczne są chronione prawnie m.in. w postaci rezerwatu Czarnocin, Parku Narodowego Ujście Warty, Cedyńskiego Parku Krajobrazowego z rezerwatem Bielinek, Parku Krajobrazowego Dolina Dolnej Odry i obszaru Natura 2000 - Ujście Odry i Zalew Szczeciński.

[edytuj] Zobacz też

• Odra we Wrocławiu
• Program dla Odry 2006
• Rzeki Polski
• Rzeki Europy
• powódź tysiąclecia
• lista polskich wysp
• Dolina Dolnej Odry
• Parki krajobrazowe w Polsce
• Polskie obszary Natura 2000

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Odra | Oder informacje o Odrze
• Wrota Odry elektroniczny informator żeglugowy o rzece Odrze