web counter


https://www.amazon.it/dp/B0CT9YL557

We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Operacja przeciw pancernikowi Bismarck - Wikipedia, wolna encyklopedia

Operacja przeciw pancernikowi Bismarck

Z Wikipedii

Szkic ruchów zespołów okrętów i miejsc ataków.
Szkic ruchów zespołów okrętów i miejsc ataków.

Aliancka operacja przeciw niemieckiemu pancernikowi Bismarck miała miejsce od 21 maja do 27 maja 1941 i towarzyszyła niemieckiej operacji Rheinübung (19 maja - 1 czerwca 1941), mającej na celu zwalczanie alianckiej żeglugi na Atlantyku przez tenże pancernik. Zakończyła się ostatecznie zatopieniem "Bismarcka" w jego pierwszym rejsie bojowym, jednakże przed tym zatopił on w spektakularnej walce brytyjski krążownik liniowy HMS "Hood", uważany wówczas za symbol brytyjskiej potęgi morskiej. W operacji tej aktywny udział za sprawą niszczyciela ORP "Piorun" wzięła też Polska Marynarka Wojenna.

Spis treści

[edytuj] Podłoże

Niemieckie Dowództwo Operacji Morskich (Seekriegsleitung - SKL) jako zasadnicze zastosowanie posiadanych ciężkich okrętów nawodnych upatrywało działania korsarskie na Atlantyku, przeciw żegludze alianckiej, w szczególności konwojom z zaopatrzeniem i sprzętem dla odciętej Wielkiej Brytanii z USA i Kanady. Od konwojów tych uzależnione było utrzymanie się Wielkiej Brytanii. Pierwszą udaną operacją tego typu była operacja Berlin - działania pancerników "Scharnhorst" i "Gneisenau" na Atlantyku w dniach 22 stycznia - 22 marca 1941, zakończone zatopieniem 22 statków.


Krążownik ciężki "Prinz Eugen" (wygląd powojenny)
Krążownik ciężki "Prinz Eugen" (wygląd powojenny)

W tym czasie gotowość bojową osiągnął trzeci niemiecki pancernik, "Bismarck", znacznie potężniejszy od "Scharnhorsta" i "Gneisenau", będący w momencie wejścia do służby największym okrętem świata. Do służby wszedł też 25 lutego 1941 jego okręt bliźniaczy "Tirpitz". Niemcy planowali przeprowadzenie w kwietniu 1941 wielkiej operacji przeciw żegludze atlantyckiej przez silny zespół wszystkich czterech pancerników, mogący skutecznie zwalczać też brytyjskie pancerniki eskorty. Jednakże, osiągnięcie gotowości bojowej przez "Tirpitza" przeciągnęło się na jesień 1941, "Gneisenau" podczas napraw w Breście został 6 kwietnia 1941 uszkodzony brytyjską torpedą lotniczą, po czym 9/10 kwietnia jeszcze bombami, a "Scharnhorst" wymagał remontu kotłów (ukończonego w lipcu 1941). W konsekwencji, SKL postanowiło przeprowadzić operację siłami samego "Bismarcka" z towarzyszeniem nowego krążownika ciężkiego "Prinz Eugen".

Dowództwo grupy okrętów objął admirał Günther Lütjens, mający doświadczenia z dowodzenia podczas operacji Berlin. 22 kwietnia 1941 otrzymał on rozkaz z SKL przeprowadzenia operacji o kryptonimie Rheinübung ("Ćwiczenia na Renie"), polegającej na przebiciu się obu okrętów na północny Atlantyk i niszczeniu tam alianckiej żeglugi. Kluczowe znaczenie miało niepostrzeżone przedarcie się na Atlantyk, dlatego w celu zmniejszenia szans wykrycia okrętów, operację zaplanowano na najbliższy nów Księżyca w kwietniu. 22 kwietnia jednakże "Prinz Eugen" został lekko uszkodzony bliskim wybuchem magnetycznej miny lotniczej w drodze do Kilonii i do 2 maja był tam dokowany. "Bismarck" w tym czasie bazował w Gdyni (wówczas Gotenhafen), gdzie przechodził przygotowania i szkolenie. 5 maja jego inspekcji tam dokonał Hitler. Do pancernika dołączył tam następnie "Prinz Eugen", po czym Dowództwo Floty zdecydowało rozpocząć operację. Z okrętami miał współdziałać cały szereg wysłanych wcześniej na Atlantyk i Morze Północne zbiornikowców zaopatrzeniowych: "Gonzeheim", "Kota Pinang", "Weissenburg", "Heide", "Wollin", "Ermland", "Spichern", "Belchen", "Lothringen", "Esso Hamburg" i "Friedrich Breme" i kilka statków rozpoznania meteorologicznego. 14 maja na "Bismarcku" uległ jeszcze awarii dźwig, co spowodowało dalsze trzydniowe opóźnienie. 18 maja oba okręty wyszły z portu na redę, gdzie "Bismarck" zatankował ok. 8100 ton paliwa, pozostawiając niezatankowane 200 ton na skutek pęknięcia węża.

[edytuj] Rozpoczęcie operacji

"Bismarck" wyszedł w morze z Gdyni 19 maja po godzinie 2, po czym po dołączeniu "Prinz Eugena" i eskorty niszczycieli 6. Flotylli: "Hans Lody", "Friedrich Eckoldt" i Z 23 oraz przerywaczy zagród minowych Sperrbrecher 13 i 31, zespół wziął kurs na Wielki Bełt. Mimo usiłowania zachowania tajemnicy, zespół został 20 maja dostrzeżony w Kattegacie przez neutralny szwedzki lekki krążownik lotniczy "Gotland", po czym Szwedzi przekazali informację o nim ambasadzie brytyjskiej. Operacja została więc już po rozpoczęciu zdekonspirowana, a Brytyjczycy podjęli następnie poszukiwania lotnicze zespołu. 21 maja rano okręty niemieckie zakotwiczyły w fiordzie koło Bergen, gdzie "Prinz Eugen" uzupełnił paliwo ze zbiornikowca "Wollin". Około godziny 13.15 okręty zostały tam jednak wykryte przez brytyjski samolot rozpoznawczy Spitfire (pilot Michael Suckling). W obawie przed brytyjskim nalotem, admirał Lütjens zrezygnował z uzupełnienia paliwa przez pancernik i wieczorem okręty wyszły w morze. Dopiero w tym czasie dowódca floty Erich Raeder poinformował o operacji Hitlera[1]. Wysłane następnie brytyjskie bombowce nie odnalazły już zespołu, a nalot na inne znajdujące się w fiordzie statki był nieskuteczny z powodu złej pogody i zachmurzenia. Na skutek złej pogody, dopiero jednak 22 maja Brytyjczycy upewnili się, że "Bismarcka" w fiordach koło Bergen nie ma.

Niemiecki zespół po opuszczeniu fiordów Bergen skierował się na północ, w kierunku wyspy Jan Mayen. 22 maja rano odesłano trzy niszczyciele eskorty do Trondheim i "Bismarck" i "Prinz Eugen" kontynuowały rejs samodzielnie. Po uzyskaniu przed północą informacji wywiadowczej, że brytyjska flota jeszcze nie szuka Niemców i jak wynika z rozpoznania lotniczego, znajduje się wciąż w bazie Scapa Flow na Orkadach, admirał Lütjens zrezygnował z planowanego uzupełnienia paliwa ze zbiornikowca "Weissenburg" na wodach Jan Mayen i korzystając z pogorszenia pogody przybrał kurs na zachód, chcąc jak najszybciej przedrzeć się na Atlantyk przez Cieśninę Duńską, między Islandią a Grenlandią.

Brytyjski krążownik liniowy "Hood"
Brytyjski krążownik liniowy "Hood"
HMS "Prince of Wales"
HMS "Prince of Wales"

Wbrew błędnym danym niemieckiego rozpoznania i wywiadu, brytyjska flota w istocie podjęła już przeciwdziałanie. Jeszcze 18 maja, w związku z częstymi lotami niemieckich samolotów nad Scapa Flow, do patrolowania na "wszelki wypadek" Cieśniny Duńskiej skierowano krążownik ciężki HMS "Suffolk", do którego miał dołączyć bliźniaczy "Norfolk". Już po wykryciu Niemców w Bergen, 21 maja przed północą dowódca Floty Metropolii (Home Fleet) admirał sir John Tovey wysłał na Islandię - w kierunku prawdopodobnego przedarcia się Niemców - zespół w składzie krążownika liniowego HMS "Hood", będącego największym okrętem wojennym świata do czasu "Bismarcka" i najnowszego, jeszcze w pełni nie skompletowanego pancernika HMS "Prince of Wales" oraz 6 niszczycieli, pod dowództwem wiceadmirała Lancelota Hollanda na "Hoodzie". Po otrzymaniu informacji o opuszczeniu przez Niemców Bergen, sam admirał Tovey wypłynął 22 maja w nocy na północny Atlantyk pozostałymi siłami ze Scapa Flow, w składzie nowoczesnego pancernika HMS "King George V", lotniskowca HMS "Victorious", 5 lekkich krążowników (HMS "Galatea", "Aurora", "Kenya", "Neptune", "Hermione") i 6 niszczycieli. Do zespołu dołączył też z Clyde starszy krążownik liniowy HMS "Repulse".

23 maja niemieckie okręty lewym trawersem minęły Islandię, osiągając granicę lodów przy wybrzeżu Grenlandii i obrały kurs na południe, wchodząc do Cieśniny Duńskiej. Szerokość cieśniny wynosiła 200 Mm, lecz zalodzenie ograniczyło ją do 60 Mm. Pogoda była zła, widoczność kiepska z tumanami mgły. Około 19.22 Niemcy zostali jednak zauważeni przez ciężki krążownik HMS "Suffolk", który zaczął podążać za zespołem na granicy widzialności, po jego prawej burcie, utrzymując kontakt radarowy i przekazując informacje o Niemcach. Nadpłynął również ciężki krążownik HMS "Norfolk", który ok. 20.30 wyszedł z mgły i znalazł się w odległości 6400 m od "Bismarcka". Pancernik oddał do niego pięć salw, obramowując go i powierzchownie uszkadzając odłamkami, po czym "Norfolk" uciekł w mgłę i dołączył do "Suffolka", płynąc po lewej burcie za Niemcami. Wstrząsy wystrzałów uszkodziły jednak na "Bismarcku" dziobowy radar i prowadzenie w szyku objął "Prinz Eugen". Około 22 "Bismarck" wykonał zwrot i usiłował zaatakować "Suffolka", jednak brytyjski krążownik szybko się uchylił, po czym oba zespoły powróciły na poprzedni kurs na południe wzdłuż brzegu Grenlandii.

[edytuj] Bitwa w Cieśninie Duńskiej

Bitwa w Cieśninie Duńskiej
II wojna światowa
Data 24 maja 1940
Miejsce południowa część Cieśniny Duńskiej, 63°21'N, 32°47'W
Wynik Zwycięstwo niemieckie
Strony konfliktu
III Rzesza Wielka Brytania
Dowódcy
adm. Günther Lütjens wadm. Lancelot Holland
Siły
1 okręt liniowy (pancernik)
1 krążownik ciężki
2 okręty liniowe (pancernik i krążownik liniowy)
2 krążowniki ciężkie
Straty
1 pancernik średnio uszkodzony 1 krążownik liniowy zatopiony,
1 pancernik średnio uszkodzony
1428 zabitych

Na spotkanie niemieckiemu zespołowi Brytyjczycy skierowali zespół wiceadmirała Hollanda (HMS "Hood" i "Prince of Wales"). Od zespołu oddzielono w celu poszukiwania Niemców niszczyciele osłony HMS "Echo", "Electra", "Icarus, "Achates", "Anthony" i "Antelope", które nie brały udziału w późniejszym starciu. 24 maja po godzinie 2 brytyjski zespół odnalazł Niemców na radarach, po czym podjął pościg. Rano wiceadmirał Holland zdecydował się na przechwycenie i o świcie, po 5.45 oba zespoły się dostrzegły. Niemcy płynęli kursem na południowy zachód, brytyjski zespół po zwrocie w prawo w celu zmniejszenia odległości, nadpływał z południowego wschodu. Brytyjczycy znajdowali się początkowo w niekorzystnej sytuacji, gdyż mogli prowadzić ogień jedynie z wież dziobowych, podczas gdy Niemcy mogli strzelać salwami burtowymi. O godzinie 5.53 Brytyjczycy jako pierwsi otwarli ogień z odległości ok. 20 000 m, lecz okręt flagowy "Hood" omyłkowo ostrzelał zamiast "Bismarcka" krążownik "Prinz Eugen", który był pierwszym okrętem w szyku torowym. "Prince of Wales" za cel obrał prawidłowo "Bismarcka".

O 5.55 ogień otwarły też oba niemieckie okręty, koncentrując go na "Hoodzie"[2]. Brytyjczycy następnie zmienili kurs o 20 stopni w lewo, w celu wprowadzenia do akcji też artylerii rufowej. "Prinz Eugen" po sześciu salwach i uzyskaniu pierwszych trafień, przeniósł ogień na "Prince of Wales". Kilka strzałów oddał też krążownik "Suffolk", podążający za Niemcami, lecz cel znajdował się poza jego zasięgiem. "Hood" odniósł początkowo jedynie niewielkie uszkodzenia od trafienia pociskiem z "Prinz Eugena", który wywołał niewielki pożar na śródokręciu, lecz o 6.01 pocisk "Bismarcka" trafił go z odległości ok. 18 000 m w śródokręcie w okolicy rufowego masztu, po czym "Hood" błyskawicznie zatonął w wielkiej eksplozji. "Bismarck" do tej pory oddał pięć salw[3]. Najprawdopodobniej przyczyną było trafienie pocisku w rufową komorę amunicyjną pocisków 102 mm lub 381 mm, powodujące dalszy wybuch amunicji. Z 1418 członków załogi jedynie 3 marynarzy uratowały brytyjskie niszczyciele, wśród zabitych był wiceadmirał Holland i 4 polskich podchorążych[4].

Oba niemieckie okręty skoncentrowały następnie ogień na "Prince of Wales", trafiając go trzema pociskami kalibru 380 mm z "Bismarcka" i czterema 203 mm z "Prinz Eugena". Jeden z pocisków przebił burtę pod wodą, nie wybuchając, lecz powodując nabranie ok. 600 t wody do kadłuba. Inny pocisk, również nie wybuchając, zniszczył pomost kompasowy mostka, zabijając i raniąc obsadę; dowódca okrętu ocalał. Oprócz tego, pancernik brytyjski borykał się z awariami dział i wież artylerii głównej, które się co chwila zacinały (wkrótce po wyjściu z akcji, niesprawne było 8 z 10 dział - obie czterodziałowe wieże). "Prinz Eugen" był gotów do ataku torpedowego w razie dalszego zmniejszenia dystansu. O 6.03 jednak dowódca "Prince of Wales" komandor John Leach zdecydował zakończyć starcie, wykonał zwrot i oderwał się od przeciwnika pod osłoną zasłony dymnej, po czym dołączył do prześladujących niemiecki zespół krążowników.[5] Podczas starcia oddał on 18 salw, zginęło na nim 2 oficerów i 11 marynarzy. "Bismarck" wystrzelił podczas starcia 93 pociski, "Prinz Eugen" 179. O 6.09 Niemcy zakończyli ogień.

Obraz przedstawiający HMS "Prince of Wales" i wybuchającego "Hooda"
Obraz przedstawiający HMS "Prince of Wales" i wybuchającego "Hooda"

Również "Bismarck" został trafiony trzema pociskami kalibru 356 mm z "Prince of Wales", z czego jeden trafił w część podwodną lewej burty, a drugi w dziób na linii wodnej; trzeci spowodował jedynie niewielkie uszkodzenia łodzi okrętowych i katapulty. Najpoważniejszą konsekwencją było uszkodzenie zbiornika paliwa, które zostało częściowo zanieczyszczone wodą morską i zaczęło wyciekać, tworząc ślad za pancernikiem, a na skutek uszkodzenia magistrali, 1000 ton paliwa ze zbiorników dziobowych stało się niedostępne. Ponadto, "Bismarck" nabrał ok. 2000 ton wody do kadłuba, miał przegłębienie na dziób i zalane zostały dwa kotły w kotłowni nr 2, co spowodowało ograniczenie maksymalnej prędkości do 28 węzłów, i to rozwijanej czasowo. Dowódca pancernika, komandor Ernst Lindemann chciał ścigać i spróbować zatopić "Prince of Wales", lecz admirał Lütjens sprzeciwił się temu z uwagi na uszkodzenia i wytyczne dowództwa unikania niepotrzebnych starć, zdając sobie ponadto sprawę, że inne ciężkie okręty brytyjskie prawdopodobnie płyną w jego kierunku[6].

Uszkodzenia "Bismarcka" spowodowały, że kontynuowanie pierwotnej akcji przestało mieć sens, zwłaszcza paliwa wystarczało jedynie na powrót (ok. 2000 mil morskich), a uzupełnienie go ze zbiornikowca w sytuacji prześladowania niemieckiego okrętu przez brytyjskie okręty, utrzymujące kontakt radarowy, było niemożliwe. Brytyjskie radary morskie, zwłaszcza zainstalowany na "Suffolku" typ 284, miały znacznie większe możliwości od niemieckich. Lütjens postanowił więc płynąć do portu w St. Nazaire w celu napraw. "Prinz Eugen" podczas starcia został powierzchownie tylko uszkodzony odłamkiem jednego pocisku "Prince of Wales".

[edytuj] Pościg za Bismarckiem

Zespół brytyjski w składzie "Prince of Wales", "Norfolka" i "Suffolka" podążał w ślad za Niemcami, w odległości ok. 20 mil morskich, utrzymując kontakt radarowy. Dowódcą był teraz kontradmirał Frederick Wake-Walker na "Norfolku".

Admirał Lütjens zdecydował odkomenderować potajemnie "Prinz Eugen" do prowadzenia samodzielnych działań na Atlantyku. Pierwsza próba rozdzielenia okrętów o 15.40 nie powiodła się z powodu poprawy widoczności i nadpłynięcia ścigających brytyjskich okrętów. Po godz. 18.14, podczas szkwału ograniczającego widoczność, oba okręty rozdzieliły się i "Prinz Eugen" tym razem zdołał się odłączyć. Zataczający koło w prawo "Bismarck" ostrzelał z odległości 18 300 m zauważony krążownik "Suffolk", w odpowiedzi do pojedynku włączył się z odległości 27 500 m "Prince of Wales". Nieco dłuższa wymiana kilkunastu salw nie przyniosła efektów.

Samolot torpedowy Fairey Swordfish.
Samolot torpedowy Fairey Swordfish.

W nocy przeciwko "Bismarckowi" wypuszczono atak 9 samolotów torpedowych Fairey Swordfish z lotniskowca HMS "Victorious". Samoloty odnalazły pancernik ok. 23.30, noc była jasna. "Bismarcka" trafiła tylko jedna torpeda z wystrzelonych, uderzając w pas pancerny prawej burty i nie powodując poważniejszych uszkodzeń. Manewry unikowe, wstrząsy i zwiększenie prędkości spowodowały jednak zerwanie prowizorycznych plastrów zatykających dotychczasowe przebicia i powstanie dodatkowych przecieków. Żaden z powolnych samolotów nie został zestrzelony, lecz 2 z 6 eskortujących je myśliwców Fairey Fulmar rozbiły się.

O godzinie 1.30 25 maja doszło ponownie do krótkiej wymiany kilku bezskutecznych salw z "Prince of Wales" z odległości 15 000 m. Jednakże, wkrótce potem, po godzinie 3.06 "Bismarck" zdołał zgubić prześladowców w rejonie pozycji 56°23'N, 36°05'W, zataczając koło w prawo i obierając kurs ku Francji. Zespół brytyjski, który akurat zygzakował w przeciwnym kierunku w obawie przed okrętami podwodnymi, utracił definitywnie kontakt radarowy z "Bismarckiem".

[edytuj] Poszukiwania Bismarcka

Pancernik "Rodney" (1942)
Pancernik "Rodney" (1942)

W tym czasie dowództwo brytyjskie rzuciło wszystkie dostępne siły w celu odnalezienia i zniszczenia pancernika, który zatopił "Hooda", będącego symbolem brytyjskiej floty. Oprócz sił głównych admirała Toveya z pancernikiem "King George V", krążownikiem liniowym "Repulse" i lotniskowcem "Victorious", z Gibraltaru wyszedł zespół H (Force H) w składzie krążownika liniowego HMS "Renown", lotniskowca HMS "Ark Royal", lekkiego krążownika HMS "Sheffield" i 6 niszczycieli. Od eskortowanego z Wielkiej Brytanii do Ameryki statku "Britannic" odłączył się na poszukiwania "Bismarcka" pancernik HMS "Rodney" z trzema niszczycielami (HMS "Tartar", "Somali", "Mashona"). Od eskorty konwoju HX-127 odłączono stary pancernik HMS "Ramillies", a na jego miejsce wyruszył bliźniaczy HMS "Revenge" z kanadyjskiego Halifax. Od konwoju SL-74 samowolnie odłączył się na poszukiwania ciężki krążownik HMS "Dorsetshire". Do poszukiwań dołączyły też krążowniki: ciężki HMS "London" z 2 niszczycielami, odłączony od konwoju SL-75 i lekki HMS "Edinburgh", patrolujący koło Azorów.[7] Mimo złej pogody, prowadzono też intensywne poszukiwania lotnicze. Namierzano też transmisje radiowe z "Bismarcka", co jednak doprowadziło do błędnych ustaleń pozycji.

Na "Bismarcku" 25 maja zastosowano kamuflaż w postaci zbudowania makiety drugiego komina, w dość iluzorycznej nadziei zmylenia lotnictwa. Nurkowie zdołali częściowo naprawić rurociągi paliwa, co umożliwiło odzyskanie jego ok. 200 ton.[1] Do zwalczania brytyjskich okrętów poszukujących "Bismarcka" skierowano za pośrednictwem dowództwa Grupy "Zachód" znajdujące się na Atlantyku okręty podwodne U-43, U-46, U-66, U-93, U-94, U-556 i U-557, lecz nie odegrały one roli w późniejszych działaniach.

26 maja po godz. 10.15 ostatecznie łódź latająca Consolidated Catalina z 209. Dywizjonu RAF startująca z Irlandii odnalazła pancernik ok. 690 mil morskich na zachód od Brestu (pilot Dennis Briggs). Brytyjskie ciężkie okręty znajdowały się wówczas w odległościach od 50 do 135 mil wokół niego. W tym czasie jednak pancernik "Prince of Wales", krążownik liniowy "Repulse" i lotniskowiec "Victorious" zostały odwołane do baz w celu uzupełnienia paliwa. Krążownik liniowy "Renown" z kolei był za słaby, żeby walczyć z "Bismarckiem". Rezerwa paliwa innych okrętów także malała i pojawiła się obawa, że jeśli "Bismarck" będzie uciekał z dotychczasową prędkością, z akcji wypadnie również pancernik "King George V". Wkrótce kontakt radarowy z "Bismarckiem" nawiązał krążownik lekki HMS "Sheffield" z Zespołu H, podążając dalej za nim.

Krążownik lekki HMS "Sheffield"
Krążownik lekki HMS "Sheffield"

Około 14.50 wypuszczono przeciw "Bismarckowi" atak samolotów torpedowych Swordfish z lotniskowca "Ark Royal", lecz celem jego omyłkowo padł własny krążownik "Sheffield", o którego obecności lotnicy nie wiedzieli - na szczęście nieskutecznie z uwagi na wadliwość zapalników magnetycznych torped, które przedwcześnie wybuchały i na uniki krążownika.

Nalot ponowiono i o godzinie 20.47 "Bismarck" został zaatakowany przez 15 Swordfishów, atakujących śmiało z bliskich odległości na minimalnym pułapie. Ogień przeciwlotniczy, prowadzony także przez działa średniego i głównego kalibru (strzelające w wodę w celu spowodowania rozprysków), był ponownie nieskuteczny i samoloty odniosły tylko uszkodzenia, trafiając pancernik 2 lub 3 torpedami. Kluczowe dla losu okrętu uszkodzenie wywołała jedna, która trafiła w rufę i spowodowała zalanie maszyny sterowej i uszkodzenie oraz blokadę obu sterów w położeniu 12 stopni na lewo. Druga (lub dwie) uderzyła w śródokręcie po lewej burcie, powodując niewielkie przecieki w rejonie lewego wału napędowego. Okręt utracił sterowność, wykonując zwrot w lewo, po czym z uwagi na wiatr i fale przybrał kurs na północny zachód, płynąc z małą prędkością w stronę głównych sił brytyjskich, w kierunku od Francji. Próby manewrowania zmianą obrotów śrub przynosiły niewielkie rezultaty. Powiodło się odblokowanie tylko jednego steru, co nie polepszyło sytuacji, a admirał Lütjens odrzucił pomysł odstrzelenia sterów za pomocą ładunku wybuchowego, nie chcąc narażać śrub na zniszczenie.

W tym czasie "Bismarck" zbliżył się do krążownika "Sheffield", który dostrzegł i ostrzelał kilkoma salwami artylerii głównej, zanim krążownik się wycofał pod zasłoną dymną. Odłamki bliskich upadków zabiły na nim jednak trzech ludzi i uszkodziły radar[1]. W ciemnej nocy, ok. 21.55 ponownie utracono kontakt z "Bismarckiem".

[edytuj] Ataki niszczycieli

26 maja do ciężkich okrętów brytyjskich, zbierających się wokół "Bismarcka", dołączyła 4. Flotylla Niszczycieli komandora Philipa Viana, odłączona od eskorty konwoju WS-8B, w składzie niszczycieli: HMS "Cossack" (flagowy), "Sikh", "Zulu", "Maori" i polskiego ORP "Piorun". "Piorun" i "Maori" miały dołączyć do eskorty pancernika "Rodney", a pozostałe do eskorty "King George V". Ponieważ niszczyciele jednak znajdowały się najbliżej pozycji "Bismarcka" wynikającej z meldunków lotniczych, skierowano je do poszukiwań.

O 22:37 "Piorun" odnalazł "Bismarcka" na radarze, następnie zmniejszył dystans i przez 59 minut manewrował w kiepskiej widoczności i silnym sztormie, w bezpośrednim kontakcie wzrokowym z pancernikiem, w odległości ok. 7300-12 000 m od niego. "Bismarck" oddał do niego trzy niecelne salwy z dział głównego kalibru z odległości 12 500 m, obramowując go[8] oraz ostrzeliwał niecelnie z artylerii średniej. Dowódca "Pioruna" kmdr Eugeniusz Pławski ze swej strony rozkazał oddać trzy salwy z dział kalibru 120 mm w stronę pancernika dla podtrzymania morale (zgodnie z popularną wersją pancernik miał zostać kilkakrotnie trafiony, jednak ocaleni członkowie niemieckiej załogi nic o tym nie wspominają, co może oznaczać, że pociski „Pioruna” chybiły lub nie spowodowały istotniejszych szkód). Ok. 23.50 "Piorun" utracił kontakt z "Bismarckiem" i pomimo starań dołączenia do ataków torpedowych, nie odnalazł go ponownie[9]. "Bismarcka" odnalazły jednak pozostałe cztery niszczyciele, które również zostały nieskutecznie ostrzelane, jedynie "Cossack" został o 23.42 lekko uszkodzony odłamkami bliskiego upadku pocisku 150 mm, a "Zulu" odłamkami pocisku 380 mm[1]. O 23.45 komandor Vian wydał rozkaz ataków torpedowych, które następnie niszczyciele wykonywały półdywizjonami (parami) i indywidualnie, z odległości od 3 do 8 km. Wystrzelono łącznie 16 torped, lecz niecelnie. O 1.21 pancernik był atakowany przez "Maori", następnie "Zulu", o 1.40 przez flagowy "Cossack", po czym przez "Sikh", a o 3.55 ponownie przez "Cossack" ostatnią torpedą.[10]. "Bismarck" w odpowiedzi prowadził do nich również nieskuteczny ogień. Niszczyciele następnie utrzymywały przerywany kontakt z pancernikiem przez resztę nocy, oświetlając go od czasu do czasu pociskami oświetlającymi. Po utracie kontaktu, odnalazł go o 5.55 "Sikh", po czym jeszcze ok. 7 "Maori" zaatakował pancernik dwoma torpedami[10]. Admirał Lutjens podjął nad ranem próbę ocalenia dziennika okrętowego i dokumentów pancernika przez wysłanie ich wodnosamolotem pokładowym Arado Ar 196, lecz okazało się, że katapulta jest uszkodzona i plan się nie powiódł.

[edytuj] Ostatnia bitwa Bismarcka

Zatopienie Bismarcka
II wojna światowa
Data 27 maja 1940
Miejsce północnowschodni Atlantyk,
48°09'N, 16°07'W
Wynik Zwycięstwo brytyjskie
Strony konfliktu
III Rzesza Wielka Brytania
Dowódcy
adm. Günther Lütjens adm. John Tovey
Siły
1 pancernik 2 pancerniki,
2 krążowniki ciężkie
Straty
1 pancernik zatopiony
2106 zabitych
brak

Rano 27 maja "Bismarck" był nadal niesterowny i płynął z małą prędkością w kierunku północno-zachodnim. O godzinie 7.53 kontakt z nim nawiązał ciężki krążownik "Norfolk", w odległości ok. 9 mil morskich. Od północnego zachodu nadpłynęły następnie dwa brytyjskie pancerniki HMS "King George V" i "Rodney", które o godzinie 8.47 otworzyły ogień z odległości ok. 20 000 m, następnie zaczęły się przybliżać. Wkrótce "Bismarck" zaczął być demolowany z trzech stron trafieniami artylerii głównej i średniej brytyjskich pancerników i ciężkich krążowników "Norfolk" (od północy) i "Dorsetshire" (od wschodu, udział jego w walce artyleryjskiej był jednak niewielki). O 8.49 ogniem odpowiedział "Bismarck", ostrzeliwując nieskutecznie "Rodneya" (bliskie upadki, lecz bez trafień), a następnie od godz. 9 "King George V". Niesterowność i zmiany kursu "Bismarcka" utrudniały korygowanie przez niego ognia, a dodatkowo o 9.02 unieruchomione zostały jego obie wieże dziobowe, zniszczono też stanowiska centralnego kierowania ogniem. Ogień prowadziły jeszcze przy pomocy własnych dalmierzy wieże rufowe, lecz niecelnie. Naprawiono następnie wieże dziobowe, lecz ostatecznie artyleria "Bismarcka" zamilkła o 9.31. Część nadwodna "Bismarcka" była niszczona pociskami i ogarnięta rozległymi pożarami, otrzymał on co najmniej kilkadziesiąt trafień, być może 300-400[1].

W toku starcia "Rodney" wystrzelił 380 pocisków kalibru 406 mm i 716 kalibru 152 mm, "King George V" - 339 kalibru 356 mm i 660 kalibru 133 mm, "Norfolk" i "Dorsetshire" po 527 i 254 kalibru 203 mm. "Rodney" odniósł powierzchowne uszkodzenia od odłamków, natomiast nieco większe od wstrząsów i podmuchu wywołanych własną artylerią główną, zwłaszcza, że musiała ona strzelać na niskich kątach podniesienia z uwagi na małą odległość od celu. O 9.16 "Rodney" wystrzelił też 12 niecelnych torped z odległości 10 km. Podczas prowadzenia ognia, "Rodney" przybliżył się maksymalnie na 2500 m, "King George V" na 3000 m.

O godzinie 10.14 ("Rodney") i 10.22 ("KGV") brytyjskie pancerniki przerwały ogień do będącego praktycznie wrakiem i nie stawiającego oporu, lecz utrzymującego się na wodzie "Bismarcka", po czym skierowały się do bazy z uwagi na kończące się paliwo. Krążownik "Dorsetshire" o 10.24 dobił "Bismarcka" torpedą w prawą burtę, a o 10.36 jeszcze jedną w lewą burtę. "Bismarck", przechylony na lewą burtę, przewrócił się zatonął ok. 10.40.

Rozbitkowie u burty HMS "Dorsetshire"
Rozbitkowie u burty HMS "Dorsetshire"

Z około 2200 członków załogi uratowano tylko 115 - 85 przez krążownik "Dorsetshire" (1 później zmarł), 25 przez niszczyciel "Maori", 3 przez niemiecki U-Boot U-74 i 2 przez niemiecki trawler "Sachsenwald". Zginęło 2106 marynarzy i oficerów[1] (istnieją różne dane co do ilości ofiar). Liczba uratowanych przez Brytyjczyków prawdopodobnie byłaby większa, lecz krążownik "Dorsetshire" odpłynął w obawie o własne bezpieczeństwo z powodu zauważenia peryskopu niemieckiego okrętu podwodnego. Do poszukiwań rozbitków dołączył 30 maja hiszpański krążownik ciężki "Canarias", lecz bezskutecznie.

Według relacji części członków załogi "Bismarcka", po godz. 10 komandor podporucznik Gerhard Junack otrzymał rozkaz samozatopienia okrętu, w następstwie czego założył i ok. 10.20 odpalił w siłowni pancernika ładunki wybuchowe, które spowodowały zalewanie kadłuba wodą i w konsekwencji zatonięcie okrętu. Teza o samozatopieniu "Bismarcka" jest kontrowersyjna, liczni autorzy nie dają wiary tym relacjom, lecz podzielają ją na podstawie analizy możliwych przyczyn zatonięcia m.in. W. Garzke i R. Dulin[1]. Niemniej jednak, niezależnie, czy "Bismarck" faktycznie został samozatopiony, nie miał już wówczas zdolności do walki ani manewrowania i jego los był przesądzony, a ewentualne samozatopienie jedynie przyspieszyło zatonięcie. Podkreśla się jednak, że aczkolwiek ogień z małej odległości, prowadzony przez Brytyjczyków, niszczył część nadwodną pancernika, to taki rodzaj ognia był mało efektywny do zatopienia okrętu, do czego najskuteczniejsze są pociski upadające z większej odległości pod większym kątem, w część podwodną lub pokład pancerny. Główny pas pancerny "Bismarcka" być może został trafiony jedynie raz lub dwa. Więcej pocisków trafiło i przebiło cieńszy górny pas pancerny.

5 czerwca 1989 odnaleziono wrak "Bismarcka", na głębokości 4750 m.

[edytuj] Rejs Prinza Eugena i dalsze działania

Po odłączeniu się 24 maja od "Bismarcka", krążownik "Prinz Eugen" kontynuował operację zgodnie z pierwotnym planem, płynąc dalej dotychczasowym kursem na południe. 26 maja rano spotkał się ze zbiornikowcem "Spichern", z którego uzupełnił paliwo na morzu. Nie napotkał jednak żadnych alianckich statków, które mógłby zatopić. Płynąc na wschód natknął się 27 maja na neutralny kuter amerykańskiej Straży Przybrzeżnej USS "Spencer". W obawie przed zawiadomieniem brytyjskich okrętów usiłował następnie zmienić rejon działania bardziej na południe, lecz wieczorem nastąpiła awaria w jego maszynowni, zmniejszająca prędkość do 28 węzłów. Ponadto, uzyskano wiadomości o zatopieniu "Bismarcka". 28 maja "Prinz Eugen" uzupełnił paliwo ze zbiornikowca "Esso Hamburg" i ostatecznie 1 czerwca zawinął do Brestu we Francji, po bezowocnym rejsie.

Rano 28 maja 1941 lotnictwo niemieckie zatopiło powracający z poszukiwań niszczyciel HMS "Mashona" (46 ofiar, 184 rozbitków uratowały HMS "Tartar" i "Sherwood"). Nieskutecznie atakowany przez lotnictwo był też m.in. 27 maja ORP "Piorun", a 28 maja HMS "Norfolk".[7]

W ciągu czerwca Brytyjczycy wytropili i zniszczyli większość niemieckich zbiornikowców zaopatrzeniowych na Atlantyku, działających też jako okręty zaopatrzeniowe U-Bootów. 3 czerwca krążowniki lekkie HMS "Aurora" i "Kenya" zatopiły między Grenlandią a Labradorem zbiornikowiec "Belchen". 4 czerwca zbiornikowiec "Gonzenheim" został przechwycony przez krążownik HMS "Neptune" i samozatopiony, ponadto zbiornikowiec "Gedania" został zdobyty przez brytyjski okręt pomocniczy "Marsdale", przy czym zdobyto tajne dokumenty. Jeszcze tego samego dnia krążownik ciężki HMS "London" wraz z niszczycielem HMS "Brilliant" przechwycił w rejonie Azorów i zmusił do samozatopienia zbiornikowiec "Esso Hamburg", a 5 czerwca zbiornikowiec "Egerland". 12 czerwca krążownik HMS "Sheffield" zatopił zbiornikowiec "Friedrich Breme", a 15 czerwca krążownik lekki HMS "Dunedin" zdobył zbiornikowiec "Lothringen".[11]. 28 czerwca niszczyciel "Tartar" zdobył w rejonie Spitsbergenu okręt rozpoznania meteorologicznego "Lauenburg" (WBS-2)[10].

Wśród następstw utraty "Bismarcka" było zarzucenie przez Niemców planów działań ofensywnych za pomocą pancerników, co wiązało się z utratą wiary Hitlera w możliwości dużych okrętów nawodnych i z ograniczeniem przez niego samodzielności dowódcy niemieckiej marynarki wojennej Wielkiego Admirała Ericha Radera w dysponowaniu nimi[1].

[edytuj] Źródła

  • Skwiot, Mirosław: Operacja Rheinübung: polowanie na Bismarcka. Gdańsk: "Aj-Press", 1999. ISBN 83-7237-022-2. 
  • William H. Garzke, Jr., Robert O. Dulin, Jr.: Battleships: axis and neutral battleships in World War II. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 1985. ISBN 0-87021-101-3. 

Przypisy

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 W. Garzke, R. Dulin Battleships... s.210-246
  2. Według niektórych relacji niemieckich, admirał Lutjens początkowo nie zezwalał na otwarcie ognia i nastąpiło to dopiero na rozkaz kapitana okrętu Lindemanna - W. Garzke... s.220
  3. Na ogół podaje się, że "Hooda" trafił pocisk piątej salwy "Bismarcka", lecz W. Garzke i R. Dulin twierdzą, że był to pocisk lub pociski czwartej salwy (W. Garzke... s.220), które osiągnęły cel w podobnym czasie, co wystrzelenie piątej salwy.
  4. spotyka się też w publikacjach liczby 1419 członków załogi lub 1418 jako liczbę zabitych.
  5. Premier Winston Churchill i Pierwszy Lord Morski adm. Dudley Pound chcieli postawienia dowódcy "Prince of Wales" Johna Leacha przed sądem wojskowym za przerwanie starcia, lecz ostatecznie do tego nie doszło, a w jego obronie zdecydowanie wystąpił admirał Tovey (źródło: angielska Wikipedia, wersja na 3. 1. 2008). Należy mieć na uwadze, że "Prince of Wales" był dopiero co ukończony i jeszcze nie w pełni gotowy do akcji, jego załoga była mało obeznana z okrętem, a artyleria ulegała awariom, pomimo to zdołał zadać poważne uszkodzenia "Bismarckowi".
  6. Ze względu na awarie artylerii "Prince of Wales", dalsza walka z nim mogła się powieść, aczkolwiek brytyjski okręt poza awariami zachował pełną zdolność bojową i mógł nadal rozwijać wysoką prędkość 27 w.
  7. 7,0 7,1 Naval-history.net (en). [dostęp 15 styczeń 2008].
  8. W. Garzke... (s. 237)
  9. Jerzy Pertek: Wielkie dni małej floty. Poznań: Wydaw. Poznańskie, 1987. ISBN 832100542X. 
  10. 10,0 10,1 10,2 S.W. Patjanin (С.В.Патянин): Esmincy tipa Tribal (Эсминцы типа "Трайбл"), Morskaja Kollekcja 1/2002
  11. Andrzej Perepeczko: Zaopatrywanie w morzu okrętów Kriegsmarine. Część 2. w Morze, statki i okręty nr 1/2007
Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Sub-domains

CDRoms - Magnatune - Librivox - Liber Liber - Encyclopaedia Britannica - Project Gutenberg - Wikipedia 2008 - Wikipedia 2007 - Wikipedia 2006 -

Other Domains

https://www.classicistranieri.it - https://www.ebooksgratis.com - https://www.gutenbergaustralia.com - https://www.englishwikipedia.com - https://www.wikipediazim.com - https://www.wikisourcezim.com - https://www.projectgutenberg.net - https://www.projectgutenberg.es - https://www.radioascolto.com - https://www.debitoformtivo.it - https://www.wikipediaforschools.org - https://www.projectgutenbergzim.com