Order św. Włodzimierza

Z Wikipedii

Order Świętego Równego Apostołom Księcia Włodzimierza (ros. Oрден Св. Равноапостольного князя Владимира) był do roku 1917 odznaczeniem za zasługi cywilne i wojskowe Imperium Rosyjskiego i jest obecnie jednym z Orderów Domowych b. rosyjskiego domu panującego Romanow.

Spis treści 1 Historia 2 Insygnia 3 Linki zewnętrzne 4 Bibliografia

[edytuj] Historia

Jako ostatni order ustanowiony przez carów (gdyż Order Orła Białego i Order św. Stanisława zostały przejęte z Polski po r. 1831) order św. Włodzimierza został ufundowany 22 września 1782 (3 października – wg datowania nowego stylu) przez carycę Katarzynę II z okazji 20 jubileuszu jej panowania. Poświęcony był pamięci prawnuka Ruryka – świętego Włodzimierza, który wprowadził na Ruś chrześcijaństwo. Jako pierwszego kawalera Orderu św. Włodzimierza caryca Katarzyna II odznaczyła samą siebie.

Początkowo order miał cztery klasy – Wielki Krzyż I i II klasy, Krzyż Komandorski i Krzyż Kawalerski. 26 listopada 1789 (7 grudnia wg dat. now. st.) na mocy postanowienia Katarzyny II wprowadzono jako uzupełnienie klasy IV – kokardę (бант) na wstędze. Order z kokardą (орден с бантом нa лeнтe) oznaczał odznaczenie za zasługi wojskowe. Osobną klasę wojskową ustanowiono w roku 1855 (dodano do orderu skrzyżowane miecze).

Po wstąpieniu na tron Rosji, następca Katarzyny II, jej syn Paweł I, "zapomniał" o orderach ustanowionych przez matkę – zarówno o Orderze św. Włodzimierza, jak i o Orderze św. Jerzego. W czasie jego pięcioletniego panowania nikomu nie nadano żadnego z tych odznaczeń. Dopiero jego syn i następca – Aleksander I – rozkazem z 12 grudnia 1801 (24 grudnia wg dat. now. st.) "wskrzesił" nadawanie Orderu św. Włodzimierza za cywilne i wojskowe zasługi.

[edytuj] Insygnia

Odznaka orderu to emaliowany na czerwono z czarnymi brzegami krzyż maltański z rozszerzonymi prostymi brzegami (niem. Tatzenkreuz, ang. straight-armed cross paty, fr. Croix pattée), bez kulek na zakończeniach ramion. W medalionie środkowym awersu znajduje się malowany farbą emaliową rozwieszony, ukoronowany płaszcz książęcy podbity gronostajami, a na nim monogram księcia CB ("Святой Владимир"); cyrylica występuje tu po raz pierwszy w carskich krzyżach orderowych). W medalionie rewersu widzimy pisaną srebrnymi literami datę ustanowienia – "22 ceнтябpя 1782".

Gwiazda orderu (tylko dla I i II klasy) jest srebrna, ośmiopromienna, z czterema srebrnymi i czterema złotymi promieniami. Jej medalion środkowy pokazuje złoty krzyż orderu (bez emalii), noszący litery C P K B (zob. rosyjska nazwa orderu), otoczony czerwoną opaską z dewizą odznaczenia ΠOЛЬЗA ЧECТЬ И CЛABA (pol. Pożytek Honor i Chwała). Dewiza ta została przejęta w r. 1994 przez Order Zasług dla Ojczyzny.

We wprowadzonej 5 sierpnia 1855 (17 sierpnia wg dat.now.st.) odrębnej klasie wojskowej dodano do orderu złote miecze między ramionami krzyża i na gwieździe. Dodatkowe, skrzyżowane złote miecze pod kółkiem zawieszenia oznaczały ponowne nadanie mieczy do orderu.

W 1816 na poziomych ramionach krzyża IV klasy zaczął się pojawiać napis "35 ЛETЪ" (35 lat) – odznaczenie takie dostawali urzędnicy państwowi w nagrodę za "nieskazitelną służbę" (за беспорочную службу). Od 1845, zgodnie z nowym statutem zatwierdzonym przez cara Mikołaja I, za długoletnią (25 lat) wierną służbę orderem IV klasy nagradzano oficerów wojsk lądowych – wtedy na ramionach krzyża umieszczano napis "25 ЛEТЪ". Podobnie – za uczestnictwo w 18 sześciomiesięcznych kampaniach i udział w co najmniej jednej bitwie odznaczano żołnierzy marynarki wojennej; wtedy krzyż nosił napis "18 KAM". Żołnierze, którzy nie uczestniczyli w żadnej bitwie, otrzymywali order IV klasy z napisem "20 KAM" za udział w 20 kampaniach.

Urzędnik państwowy, odznaczony orderem IV klasy za 35 lat "nieskazitelnej służby", nabywał w ten sposób prawa "dziedzicznego szlachectwa" (потомственное дворянство). Jednak w roku 1900 kawalerów orderu IV klasy przywileju tego pozbawiono – car Mikołaj II prawo nabycia w ten sposób szlachectwa pozostawił tylko kawalerom klas I, II i III (w praktyce oznaczało to osoby w randze nie niższej niż pułkownik).

Jako ciekawostkę można wspomnieć, że takim "szlachcicem orderowym" (дворянин по ордену) był W.I.Lenin – szlachectwo to odziedziczył po swym ojcu, I.N.Uljanowie (kawalerze Orderu św. Włodzimierza III klasy).

Niechrześcijanie otrzymywali order z carskim orłem zamiast monogramu świętego w medalionie awersu krzyża oraz z medalionem rewersu krzyża na gwieździe. Św. Włodzimierza nie nadawano nigdy z brylantami.

Tak, jak przy innych carskich orderach emaliowanych na czerwono, występują i tu niezgodne ze statutami odznaki z czarną emalią.

Order noszony był na czerwonej wstędze z czarnymi paskami po boku. Reguły noszenia Orderu św. Włodzimierza są następujące:

• I klasa – krzyż na wstędze o szer. 10 cm, przewieszonej przez prawe ramię na lewą pierś; gwiazda na lewej piersi

• II klasa – krzyż na wstędze o szer. 5,5 cm, noszonej na szyi; gwiazda również na lewej piersi

• III klasa – krzyż na wstędze o szer. 4,5 cm, noszonej na szyi

• IV klasa – krzyż na wstążce orderowej o szer. 2,2 cm i podkładce

Order św. Włodzimierza nadawany był także przez Rząd Tymczasowy Kiereńskiego.

W roku 1957 nazwę orderu przejęło ustanowione przez Kościół Prawosławny w ZSRR trójklasowe odznaczenie kościelne dla duchownych.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Historia Orderu św.Włodzimierza na stronie portalu "Русская Цивилизация" (ros.)
• Historia Orderu św.Włodzimierza na stronie uniwersytetu MGTU im.N.E.Baumana (ros.)
• dokładne zdjęcie i zasady noszenia Orderu św.Włodzimierza na stronie "Rosyjskiego Domu Panującego" (ros.)
• szczegółowy opis zasad noszenia Orderu św.Włodzimierza (ros.)
• ilustracje i krótki opis różnych rodzajów Orderu św.Włodzimierza (ros.)
• Order św.Włodzimierza III klasy na stronie wirtualnego muzeum Uniw. Państw. w Saratowie (ros.)
• Order św.Włodzimierza IV klasy na stronie wirtualnego muzeum Uniw. Państw. w Saratowie (ros.)
• opis Orderu św.Włodzimierza nadawanego przez rosyjską cerkiew prawosławną (ros.)

[edytuj] Bibliografia

• Arnhard Graf Klenau, Europäische Orden ab 1700, München 1978
• И. Г. Cпaccкий, Pyccкиe и инocтpaнныe opдeнa дo 1917 гoдa, Leningrad 1963