Państwa nieuznawane

Z Wikipedii

Państwa nieuznawane (inne terminy stosowane zamiennie: państwa nieuznane, quasi-państwa, parapaństwa, państwa de facto niepodległe) jest terminem stosowanym dla kilku jednostek politycznych świata, które pomimo braku uznania (lub z minimalnym uznaniem) na arenie międzynarodowej de facto są niepodległymi państwami.

Praktyka uznawania państw pojawiła sie pod koniec XVIII w. i była związana z uznaniem niepodległości Stanów Zjednoczonych przez niektóre inne państwa. Później praktyka ta sie rozszerzała, by osiągnąć swoją kulminację w postaci uznawania niepodległości byłych kolonii.

W myśl dominującego w prawie międzynarodowym przekonania, uznanie państwa na arenie międzynarodowej nie jest warunkiem koniecznym do jego powstania. W praktyce jednak jest inaczej – państw nieuznawanych na arenie międzynarodowej nie uznaje się za niepodległe. Jednak nie zmienia to faktu, że państwa takie funkcjonują, mają swoje terytoria, ludność i rządy sprawujące suwerenną nad nimi kontrolę. Obszarów separatystycznych, które ogłosiły niepodległość jest na świecie wiele, lecz tylko nieliczne z nich można zaliczyć do państw de facto niepodległych. Nie będą nimi regiony, które proklamowały niepodległość, lecz w dalszym ciągu pozostają pod faktyczną władzą kraju, do którego dotychczas należały. Przykładem jest tu Ujgurstan (Turkiestan Wschodni), który pomimo ogłoszenia niepodległości znajduje się faktycznie pod administracją chińską jako prowincja Sinkiang. Państwami nie są również obszary separatystyczne, na których wciąż trwają walki i sytuacja może ciągle ulegać zmianie. Tu przykładem jest Czeczenia, w której trwa wojna z Rosją i która obecnie jest w znacznej części podporządkowana Rosji, czy też Sudan Południowy, walczący od lat z rządem w Chartumie, obecnie godzący się na autonomię w ramach państwa sudańskiego.

Obecnie za de facto niepodległe można uznać osiem państw, których niepodległość, ogłoszona co najmniej kilkanaście lat temu, zdążyła już okrzepnąć lub została uznana przez co najmniej jedno państwo uznawane na arenie międzynarodowej, a ich rządy bez przeszkód sprawują władzę nad terytorium mającym w miarę określone granice i stałą ludność.

Podobny nieco charakter do państw nieuznawanych mają terytoria o nieustalonym statusie. Są to terytoria, które domagają się uznania niepodległości, i których aspiracje są poważnie brane pod uwagę na arenie międzynarodowej. Jednak zawiłości świata międzynarodowej polityki powodują, że dotychczas kraje te faktycznie pozostają pod władzą państw sąsiednich, a ich ostateczny status, tzn. nadanie niepodległości, lub pozostanie w jakiejś formie związku z państwem administrującym obecnie to terytorium, ma zostać rozstrzygnięty w bliżej nieokreślonej przyszłości. Obecnie na świecie istnieją dwa takie terytoria (Sahara Zachodnia i Palestyna), które mimo swojego nieuregulowanego statusu, są przez część państw uznawane za kraje niepodległe.

Państw nieuznawanych nie należy mylić z takimi bytami jak Sealandia, Seborga czy Hutt River, które w ogóle nie są elementem międzynarodowej polityki, a ich "istnienie" wynika w głównej mierze z ich ignorowania lub traktowania jako swoisty folklor przez władze poszczególnych państw.

Spis treści

1 Państwa częściowo uznane na arenie międzynarodowej
2 Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej, de facto kontrolujące swoje terytorium
3 Terytoria o nieustalonym statusie
4 Historyczne państwa nieuznawane lub częściowo uznane, de facto kontrolujące swoje terytorium, istniejące po 1945
5 Zobacz też

Państwa częściowo uznane na arenie międzynarodowej

Cypr Północny od 1974 (w 2008 uznawany przez Turcję)
Kosowo od 2008 (13 czerwca 2008 uznawane przez 43 państwa: Afganistan, Albania, Australia, Austria, Belgia, Bułgaria, Burkina Faso, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Holandia, Irlandia, Islandia, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Kostaryka, Liberia, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malezja, Monako, Nauru, Niemcy, Norwegia, Peru, Polska, San Marino, Senegal, Sierra Leone, Słowenia, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy, Wyspy Marshalla)
Republika Chińska (Tajwan) od 1949 (w 2008 uznawana przez 23 państwa: Belize, Burkina Faso, Dominikana, Gambia, Gwatemala, Haiti, Honduras, Kiribati, Nauru, Nikaragua, Palau, Panama, Paragwaj, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Salwador, Suazi, Tuvalu, Watykan, Wyspy Marshalla, Wyspy Salomona, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca)

Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej, de facto kontrolujące swoje terytorium

Abchazja od 1992; uznawana za część Gruzji
Górski Karabach od 1991; uznawany za część Azerbejdżanu
Naddniestrze od 1990; uznawane za część Mołdawii
Osetia Południowa od 1991; uznawana za część Gruzji
Somaliland od 1991; uznawana za część Somalii

Terytoria o nieustalonym statusie

Palestyna (nieuznawana jako państwo, jednak 108 państw, w tym Polska uznaje Palestyńskie Władze Narodowe za podmiot prawa międzynarodowego)
Sahara Zachodnia od 1976 (w 2008 uznawana przez 43 państwa jako niepodległe państwo, pełnoprawny członek Unii Afrykańskiej, większość terenów pozostaje pod administracją marokańską)

Historyczne państwa nieuznawane lub częściowo uznane, de facto kontrolujące swoje terytorium, istniejące po 1945

Adżaria od 1991 do 2005 (formalnie nie proklamowała niepodległości), obecnie część Gruzji
Anguilla od 1967 do 1969, obecnie terytorium zależne Wielkiej Brytanii
Anjouan od 1997 do 2002, obecnie część Komorów
Biafra od 1967 do 1970, obecnie część Nigerii
Bophuthatswana od 1977 do 1994, obecnie część RPA
Ciskei od 1981 do 1994, obecnie część RPA
Czeczenia od 1996 do 1999, obecnie część Rosji
Gagauzja od 1990 do 1994, obecnie część Mołdawii
Herceg-Bośnia od 1992 do 1994, obecnie część Bośni i Hercegowiny
Jubaland od 1998 do 2001, obecnie część Somalii
Kabinda od 1975 do 1976, obenie część Angoli
Kaczin od 1962 do 1994, obecnie część Birmy
Kasai Południowe od 1960 do 1961, obecnie część Demokratycznej Republiki Konga
Katanga od 1960 do 1964, obecnie część Demokratycznej Republiki Konga
Kurdystan od 1991 do 2003 (formalnie nie proklamował niepodległości), obecnie część Iraku
Mohéli od 1997 do 1998, obecnie część Komorów
Nachiczewan w 1990, obecnie część Azerbejdżanu
Południowe Moluki w 1950, obecnie część Indonezji
Republika Serbska od 1992 do 1995, obecnie część Bośni i Hercegowiny
Republika Serbskiej Krajiny od 1991 do 1995, obecnie część Chorwacji
Rodezja od 1965 do 1980, obecnie Zimbabwe
Rotuma od 1987 do 1988, obecnie część Fidżi
Suwadiwy od 1959 do 1963, obecnie część Malediwów
Tałysz-Mughan w 1993, obecnie część Azerbejdżanu
Tanna w 1980, obecnie część Vanuatu
Tatarstan od 1991 do 1994, obecnie część Rosji
Transkei od 1976 do 1994, obecnie część RPA
Tybet do 1949, obecnie część Chin
Vemerana w 1980, obecnie część Vanuatu
Venda od 1979 do 1994, obecnie część RPA
Waziristan w 2006, obecnie część Pakistanu
Wyspa Bougainville'a od 1990 do 1997, obecnie część Papui-Nowej Gwinei
Zachodnia Bośnia od 1993 do 1995, obecnie część Bośni i Hercegowiny