Pieriestrojka
Z Wikipedii
To jest artykuł z cyklu Historia Rosji |
Pieriestrojka (ros. перестройка - przebudowa) - potoczna nazwa procesu przekształceń systemu komunistycznego w ZSRR w latach 1985-1991. Początkowo pierestrojka wraz z hasłami głasnosti (ros. jawności) i uskorienia (ros. przyspieszenia) stanowiły symbol nowego kursu politycznego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR). Został on zapoczątkowany przez Michaiła Gorbaczowa i Aleksandra N. Jakowlewa w 1985 po objęciu przezeń stanowiska sekretarza generalnego Komitetu Centralnego KPZR. Podstawowe zasady pierestrojki określił Gorbaczow w książce pt.: Przebudowa i nowe myślenie dla naszego kraju i dla całego świata, opublikowanej w 1988.
Jej istotą była modernizacja gospodarki, częściowe jej urynkowienie, zwiększanie swobód obywatelskich i ocieplenie stosunków z państwami zachodnimi. Pieriestrojka stała się katalizatorem świadomości narodowej w republikach radzieckich, w pierwszym rzędzie bałtyckich i zakaukaskich, doprowadzając do rozpadu ZSRR i systemu komunistycznego.
Upadek polityki „Pierestrojki” - po roku 1985 i po dojściu do władzy M. Gorbaczowa głośno zrobiło się o polityce „pierestrojki”, którą stworzył wraz ze swym gabinetem. Polityka „pierestrojki” zakładała: zmniejszenie biurokracji w systemie oraz „głastnost-własność”, odciążenie gospodarki i podatnika. Zdobył tym zaufanie i poparcie narodu radzieckiego. Jako cel strategiczny gospodarczo założył politykę odprężenia w stosunkach zagranicznych, budowania zaufania partnerów zachodnich a przede wszystkim wstrzymania nowego wyścigu w działaniach wojennych z USA. Gorbaczow w swej polityce zagranicznej głosił: • odrzucenie wojny jako środka osiągania celów państwa i rozwiązywania problemów, • zasada równego bezpieczeństwa dla obydwu stron podzielonego świata; mówił, że pokój jest niepodzielny; chciał porozumienia co do: nastawienia poszczególnych krajów do broni konwencjonalnej, co do ograniczania broni nuklearnej po obu stronach świata, ograniczenia baz wojskowych w różnych regionach świata; • wyraźna teza „nie wtrącania się w wewnętrzne sprawy państw”; Lata rządów Michaiła Gorbaczowa to lata transformacji systemowej w wielu krajach. Trzymanie się przez Gorbaczowa konsekwentnie swojej polityki, zjednywało mu zaufanie zachodu. Michaił Gorbaczow umieścił w ideologii ZSRR rezygnację z ekspansjonizmu. Chciano z nim wspólnie budować nowy ład, pokój na zupełnie innych zasadach. Niestety z gospodarką, jaką posiadał Gorbaczow wewnątrz ZSRR nie mógł zbyt wiele zdziałać, a poza tym spotkał się z ostrym sprzeciwem; było bardzo wielu przeciwników jego dążeń a w 1991 roku doszło nawet do puczu, który pozbawił Gorbaczowa władzy w ZSRR. Pojawił się Borys Jelcyn na czele niepodległej Rosji, który stłumił pucz i sparaliżował działania tych, którzy nie chcieli polityki starego przywódcy. Przeciwko występowali reprezentanci starej władzy. Popierały go natomiast byli ludzie ZSRR i wiele zagranicznych osobistości. ZSRR był federacją 15 republik ubezwłasnowolnionych władzą federacji na Kremlu. Uzbekistan miał za zadanie produkować tylko i wyłącznie bawełnę, co spowodowało dewastację tamtejszych terenów. Gorbaczow aprobując ruch na rzecz suwerenności republik tworzących ZSRR nie podobał się starej władzy. W roku 1991 i 1999 wydał szereg ustaw szanujących suwerenność republik, ale to także nie odniosło pożądanych skutków. Michaił Gorbaczow cały czas był zwolennikiem dość ideologicznego poglądu, że te już niepodległe republiki pozostaną w federacji, w formie współpracy opartej na równoprawnych zasadach (głównie chodziło o zasady obronności).
Bibliografia: Edyta i Magdalena Pustuła – Historia Najnowsza Encyklopedia PWN Encyklopedia Multimedialna Aviro Jerzy Pilikowski – Historia