Plac Za Żelazną Bramą
Z Wikipedii
 Warszawa |
||
| Plac
Za Żelazną Bramą
|
||
| Wola | ||
|
|
||
Plac Za Żelazną Bramą - plac w Warszawie, położony na terenie Mirowa, obok Hal Mirowskich i pl. Mirowskiego.
Spis treści |
[edytuj] Historia nazwy
Nazwa placu wywodzi się od bramy, która oddzielała dawne tereny nie należące do Warszawy od Ogrodu Saskiego i planowanej Osi Saskiej. Dawniej, cały Ogród Saski (znacznie większy niż dziś), był otoczony murem, a na teren ogrodu prowadziło kilka bram. Brama od zachodu była zbudowana z żelaza i oddzielała piękne ogrody od błotnistych i brudnych terenów podmiejskich. Po bokach żelazno ażurowej bramy stały dwa obronne bastiony. Żelazna brama "Była to krata o ornamencie geometrycznym w partii dolnej, na wysokości jednej trzeciej przechodząca w pręty - lance, zakończone trójkątnymi ostrzami. Umocowana była w kamiennej architektonicznej konstrukcji. Ozdobiona została przez rzeźbiarsko rozwiązane emblematy władzy monarszej. Po jednej stronie kartusze wypełniały herby Polski i Litwy, zwieńczone królewska koroną, a po drugiej herby dynastii Wettinów z elektorskim kapeluszem." [1] Od tej właśnie bramy pochodzi nazwa Placu Za Żelazną Bramą jak i osiedla "Za Żelazną Bramą". Wcześniej to miejsce było nazywane Placem Targowicy Wielopolskiej. Nazwa przetrwała, chociaż w 1818 r. żelazną bramę wymieniono na zwykłą.
[edytuj] Historia miejsca
W XVII w. król Jan Kazimierz nadał tę ziemię Janowi Wielopolskiemu (starosta warszawy). W 1693 r. teren został przekształcony w jurydykę - prywatne miasteczko, od tej chwili nazywane Wielopolem. Cała miejscowość składała się tylko z czterech ulic, które od 1771 r. nosiły nazwy: Elektoralna, Ptasia, Żabia i Przechodnia. W XVIII w. północną część miasteczka kupiła rodzina Radziwiłłów i wybudowała tam pałac, obecnie nazywany Pałacem Lubomirskich (W drugiej połowie XVIII w. Lubomirscy kupili posiadłość). Z kolei inną, znaczną część Wielopola kupił August II w związku z budową Osi Saskiej. Po stworzeniu Ogrodu Saskiego, oddzielono go murem od Wielopola, a przejściem pomiędzy tymi terenami była żelazna brama.
Do Wielopola nadal należał duży plac targowy (obecnie skrzyżowanie ul. Elektoralnej i al. Jana Pawła II), gdzie towary można było kupić znacznie taniej niż w Warszawie, więc zawsze panował tu spory ruch, pomimo smrodu i brudu, jaki panował na placu. Plac się nie zmieniał do XIX w. kiedy to od strony Ogrodu Saskiego wybudowano nowe, metalowe ogrodzenie z nową bramą (poprzednia została rozebrana w 1818 r.). W 1841 r. wybudowano Gościnny Dwór (projektu Jakuba Gaya), który był obiektem handlowym. Gościnny Dwór stał i funkcjonował prawie 100 lat, do wybuchu II wojny światowej, kiedy to Niemcy go spalili i zbombardowali. W okolicach Placu Za Żelazną Bramą na przełomie wieku XIX i XX w. wybudowano również Hale Mirowskie. Obecnie stoi tu wysokie blokowisko zwane osiedlem "Za Żelazną Bramą". [2]
Widok miejsca przed 1898 r. i po 1901 r., po wybudowaniu Hal Mirowskich
