Pniewy

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Współrzędne: 52°31' N 16°16' E52.5166667 16.2666667 (Pniewy)

Pniewy

Gmina
- rodzaj

Pniewy
miejsko-wiejska

Założono

1256

Burmistrz

Michał Stanisław Chojara
(e-mail)

Powierzchnia

9,21 km²

Położenie

52° 31' N
16° 16' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

7602
811,8 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

62-045

Tablice rejestracyjne

PSZ

Położenie na mapie Polski

Pniewy

TERC10
(TERYT)

4303924064

Miasta partnerskie

Oer Erkenschwick

Halluin

Radków

Lubbenau

Oba

Urząd miejski³

ul. Dworcowa 37
62-045 Pniewy
tel. 61 291-00-65; faks 61 291-00-97
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Plan miasta

Pniewy – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, położone nad Jeziorem Pniewskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pniewy. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.

Według danych z 31 grudnia 2006, miasto miało 7602 mieszkańców.

[edytuj] Położenie

Miasto i Gmina Pniewy leżą w zachodniej części województwa wielkopolskiego w powiecie szamotulskim nad Jeziorem Pniewskim. Położone jest ono na przecięciu ważnych szlaków.

92 Droga krajowa nr 92 (Konin – Pniewy)
24 Droga krajowa nr 24 (Gorzów Wielkopolski – Pniewy)
187 Droga wojewódzka nr 187 (Szamotuły – Pniewy)

Drogi lokalne do Brodów, Chrzypska Wielkiego.

Miasto leży w niewielkiej odległości od ważnych ośrodków.

Poznań – 50 km
Gorzów Wielkopolski – 82 km
Szamotuły – 20 km
Lwówek – 6 km
Międzychód – 30 km

Komunikację zapewniają autobusy PKS-u. Stacja kolejowa Pniewy Szamotulskie jest obecnie zamknięta a linia kolejowa nieczynna.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Pniewy (stacja kolejowa).

[edytuj] Historia

Pierwsza wzmiankę o Pniewach datuje się na 1256 rok. Właścicielami a zarazem zapewne założycielami Pniew byli Pniewscy herbu Nałęcz. To z ich starania nadano pod koniec XIII wieku miastu prawa miejskie. Pniewy przechodziły z rąk do rąk stając się własnością najpierw Potulickich (XVI wiek), następnie Ostrorogów (XVII wiek) aż w XVIII wieku przejęli miasto rodziny Rydzyńskich, Szołdrskich i Mielżyńskich. Ostatni właściciele miasta pochodzili już z Niemiec. Była to rodzina Massenbach która przejęła dobra pniewskie w 1834 roku. W XVI wieku Pniewy były już dużym miastem. Posiadały rynek, ratusz, kościół, mury obronne oraz dwie bramy Lwówecką i Poznańską. Działają liczne cechy rzemiosł m.in. sukienniczy, garbarski. Istnieje szkoła, organizowane są targi i jarmarki. Od 1698 roku działa pniewskie Bractwo Strzeleckie. Wojny szwedzkie powodują upadek miasta i jego długotrwałą stagnację która trwa aż do początku XIX wieku, kiedy to w mieście zaczyna działać poczta dyliżansowa. Nie bez powodu w 1830 roku właśnie w Pniewach wybudowana została tzw. "poczthalternia" gdzie na wybrukowanym placu konie jadły i poiły się. Niedługo potem nieopodal wybudowano hotel z pokojami noclegowymi dla podróżujących dyliżansem. Od 1875 roku w mieście działa kółko rolnicze. Jedno z pierwszych w Wielkopolsce, pod patronatem Maksymiliana Jackowskiego. Wkrótce otwarty zostaje również bank ludowy. Przełomowym rokiem okazuje się 1888 kiedy Pniewy otrzymują połączenie kolejowe z Międzychodem i Poznaniem. W 1893 w mieście powstaje Ochotnicza Straż Pożarna, a w 1895 spółdzielnia "Rolnik". Od 1891 praktyczne do dzisiaj działa Polskie Koło Śpiewacze (dziś pod nazwą Koło Śpiewackie "Lira"). 20 grudnia 1918 roku Pniewy dzięki waleczności mieszkańców i ich czynnemu udziałowi w powstaniu wielkopolskim zostały wyzwolone. W roku 1920 w Pniewach (a konkretnie w Lubocześnicy która jest częścią miasta) Matka Urszula Ledóchowska zakupiła posiadłość aby utworzyć działająca do dzisiaj Szkołę Gospodarczą dla dziewcząt wraz z Domem Zgromadzenia Sióstr Urszulanek. W 1927 roku w mieście miała miejsce prestiżowa wystawa – Wystawa Przemysłowo-Rolnicza, która w istotny wpływ promowała lokalne rzemiosło i aktywowała lokalnych wytwórców. W czasie II wojny światowej mieszkańcy doznali wielu cierpień ze strony okupanta. Miasto Pniewy zostało wyzwolone 25 stycznia 1945 roku. Po wojnie nastąpiła rozbudowa i odbudowa miasta, które stało się lokalnym ośrodkiem gospodarczym i usługowym. W 1989, w pięćdziesiątą rocznicę śmierci zachowane od zniszczenia ciało błogosławionej Urszuli zostało przewiezione z Rzymu do Pniew i złożone w kaplicy domu macierzystego. Również w Pniewach pochowano ks. infułata Wawrzyńca (Lawrence'a) Wnuka.

[edytuj] Zabytki

Mała ilość zabytków pozostałych na terenie miasta wynika z budulca, którego używano w dawnych czasach (drewno, glina, słoma rzadziej kamień i cegły). W średniowieczu Pniewy były miastem drewnianym. Jego zabudowa nie wytrzymała upływu czasu, a zwłaszcza pożarów, które często niszczyły całe miasto. Pniewy od początku XVI wieku nie były nigdy główną rezydencją rodową właścicieli, dlatego nie ma tu budowli, które uświetniły by miasto. Dopiero przejście Pniew w ręce Szołdrskich spowodowało, że w mieście powstały budowle, które nie zachowały pierwotnego kształtu np. pałac. Prawdopodobnie za panowania tego rodu pochodzą fragmenty wystroju wnętrz kościołów św. Wawrzyńca oraz św. Ducha. Pozostałe obiekty o charakterze zabytkowym na terenie Pniew to m.in. poczta konna, kościół poewangelicki (obecnie katolicki kościół św. Jana Chrzciciela) i synagoga (mieściło się tutaj kino, obecnie budynek spełnia funkcję handlową) pochodzą z XIX wieku.

Kościół św. Wawrzyńca, fundacja istniejąca już przed 1405 rokiem. Uległa zniszczeniu podczas wielkich pożarów Pniew w latch 1635 i 1772. Po ostatnim wzniesiono na miejscu dawnej drewnianej nową, murowaną. Najstarszą częścią tego obiektu jest kruchta dobudowana do pierwotnej świątyni późnogotyckiej – wybudowana na przełomie XVI i XVII wieku. Z dawnego wystroju kościoła pozostała jedynie późno gotycka chrzcielnica (koniec XV) znajdująca się w kruchcie. W wyposażeniu kościoła przeważają zabytki pochodzące z okresu rokoka. Prawdopodobnie po drugiej przebudowie czyli 1772 r. W ołtarzu umieszczono wielki obraz przedstawiający męczeństwo św. Wawrzyńca. W prezbiterium znajduje się drugi ołtarz ze zdobiącymi go aniołami i rzeźbą św. Jana Nepomucena

Kościół św. Ducha w Pniewach był początkowo budowlą drewnianą. Dopiero w 1783 r. na jego miejscu powstał murowany, wzniósł go Wawrzyniec Kosiński. We Wnętrzu zachował się ołtarz główny z obrazem przedstawiającym Zesłanie Ducha Świętego (połowa XVII) oraz drugim ponad nim z wyobrażeniem Chrystusa z Emaus (około 1785 roku). Znajdują się tam też postacie świętych apostołów Piotra i Pawła (XVII wiek). Z drugiej połowy XVIII wieku pochodzi ambona rokokowa z kasycystycznymi elementami. Wśród wyposażenia kościoła można znaleźć mounstrancję wieżyczkową z przełomu XV i XVI pochodząca z kościoła w Potulicach.

Kiedy koniecznością stała się obsługa trasy Warszawa-Berlin-Poznań. W Pniewach wybudowano murowany budynek pocztowy z mansandrowym dachem. W późniejszym okresie w jego sąsiedztwie postawiono nowy, kilkupiętrowy budynek poczty (poczthalterii). była ona znana nie tylko z efektywnego wystroju ale także doskonałej kawy. W latach 1826-1835 drogę utwardzono jako jedna z pierwszych w wielkopolsce. W drugiej połowie XIX uruchomiono drugi trakt: z Prus przez Bydgoszcz w kierunku Świebodzina.