Powązki (Warszawa)

Z Wikipedii

Powązki - osiedle (tzw. mała dzielnica) w północno-zachodniej części Warszawy.

Powązki na tle dzielnicy Wola

Spis treści

1 Położenie
2 Historia
3 Cmentarze Powązek
4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie

Wg dzielnicy Wola granice Powązek wyznaczają:

ul. Ostroroga i Młynarska od zachodu,
ul. Okopowa i al. Jana Pawła II (ul. Popiełuszki) od wschodu,
mury cmentarzy od południa,
linia kolejowa Warszawa Włochy - Warszawa Gdańska od północy.

Według podziału MSI Powązki leżą wyłącznie w dzielnicy Wola, faktycznie jednak północna część, wraz z Cmentarzem Wojskowym leży w dzielnicy Żoliborz.

[edytuj] Historia

Cmentarz Komunalny na Powązkach (dawniej Cmentarz Wojskowy), obecnie Żoliborz

Fragment fortu P ("Bema"), obecnie w warszawskiej dzielnicy Bemowo

Przebudowany elewator zbożowy twierdzy, ul. Kozielska, obecnie Wola

Pierwsze wzmianki o wsi Mostki w parafii Stare Babice pochodzą z 1367 roku, z nadania książęcego weszły w skład posiadłości Szpitala Świętego Ducha przy kościele św. Marcina w Warszawie. Nazwa wsi pierwotnie mogła pochodzić od mostków na rzece Rudawce biorącej swój początek w tym rejonie, później dopiero przyjęła się nazwa Powązki od słowa "pawąz", czyli drągu do przyciskania siana lub słomy na wozie.

W 1770 teren Powązek dzierżawili Czartoryscy, gdzie Izabela z Flemmingów Czartoryska przy współpracy m.in J.P.Norblina w 1771 założyła park krajobrazowy w stylu angielskim z budowlami w stylu sentymentalnym. Wieś znalazła się poza kordonem sanitarnym miasta, tzw. okopami Lubomirskiego, na drodze do Warszawy powstały rogatki powązkowskie. W 1790 starosta Melchior Korwin Szymanowski podarował część swoich gruntów w rejonie Powązek pod cmentarz katolicki, znany później jako Stare Powązki i był to pierwszy z cmentarzy powązkowskich. W 1792 gotowy już był kościół pw. św. Karola Boremeusza na Powązkach. W północno-wschodniej części wsi istniał także folwark Parysów, od północy wieś graniczyła ze Słodowcem.

W 1816 w części na dawnych terenach parku powstała fabryka tabaki Leona Newachowicza, a już w 1818 powstał tu obóz wojskowy tzw. Powązkowskie Pole Wojenne, gdzie znajdował się plac ćwiczeń, koszary i magazyny. W końcu XIX wieku Powązki liczyły ok. 3 000 mieszkańców, głównie pochodzenia żydowskiego. W latach 1886-1890 na zachód od wsi powstał Fort P i wieś znalazła się na jego zapleczu. W związku z budową Twierdzy Warszawa powstały tu też inne urządzenia wojskowe m.in. spichlerz, stajnie, koszary i inne. W 1905 r. Powązki posiadały 134 domy, 85 sklepów, młyn, elewator wojskowy, skład nafty, cztery piekarnie, kuźnię, rzeźnię, aptekę i szkołę.

W 1916 Powązki przyłączono do Warszawy, a jeszcze przed tym dotarł tu tramwaj z Warszawy, jednym z przystanków były m.in. rogatki powązkowskie. Przez Powązki biegł trakt, nazywany pierwotnie Powązkowym, a później ulicą Powązkowską. Uregulowana w końcu XVIII wieku, brukowana od 1820 prowadziła do folwarku Parysów, nazywanego też Paryżem. Folwark ten użyczył swojej nazwy sąsiedniemu fortowi, znanemu jako Fort P, a później Fort Bema.

[edytuj] Cmentarze Powązek

Powązki znane są przede wszystkim z kilku cmentarzy, toteż bardzo często terminem Powązki określa się całą grupę cmentarzy lub jeden z nich.

Cmentarz Komunalny - Powązki – (dawniej Powązki Wojskowe) cmentarz założony w 1912. Można tu odnaleźć groby znanych osób, powstańców oraz wojskowych.
Cmentarz Powązkowski – (zwany też Starymi Powązkami) cmentarz założony w 1792, swoją powierzchnią odpowiada wielkości państwa Watykan. Szacuje się, że na tym cmentarzu pochowanych jest około miliona osób. Na Starych Powązkach można odnaleźć groby zasłużonych Polaków i Polek, m.in. w Alei Zasłużonych.

W rejonie ograniczonym ulicami Powązkowską, Tatarską, Ostroroga, Młynarską, Żytnią i Okopową oprócz Cmentarza Powązkowskiego znajdują się też inne:

Muzułmański Cmentarz Kaukaski przylega do Cmentarza Powązkowskiego od jego południowej strony, a od zachodu sąsiaduje z ulicą Młynarską. Założony w latach trzydziestych XIX wieku był użytkowany do 1867. Niedostępny dla zwiedzających.
Cmentarz Ewangelicko-Augsburski (luterański) od północy sąsiadujący z Cmentarzem Muzułmańskim (kaukaskim) i Cmentarzem Powązkowskim znajduje się przy ul. Młynarskiej zajmuje powierzchnię ok. 4 ha. Utworzony 2 maja 1792. Spoczywa to ok 100 tys. zmarłych. Dostępny dla zwiedzających.
Cmentarz Ewangelicko-Reformowany (kalwiński) od północy sąsiaduje z Cmentarzem Ewangelicko-Augsburskim, od zachodu ogranicza go ulica Młynarska a od południa ulica Żytnia, od której znajduje się wejście. Założony w tym samym czasie co Cmentarz Ewangelicko-Augsburski. Spoczywa tu m.in Stefan Żeromski. Dostępny dla zwiedzających.
Cmentarz Żydowski sąsiaduje z Cmentarzem Powązkowskim. Założony w 1799 zajmuje powierzchnię ok. 28 ha. Wejście od ulicy Okopowej.

Po drugiej stronie ulicy Tatarskiej, naprzeciwko Cmentarza Powązkowskiego znajduje się Muzułmański Cmentarz Tatarski. Założony w 1867 po zamknięciu cmentarza przy ul. Młynarskiej. Zajmuje powierzchnię ok. 0,5 ha.