Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Z Wikipedii

Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski
Prawo
Konstytucja Polskie prawo
Władza wykonawcza
Prezydent Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów Donald Tusk Rada Ministrów
Władza ustawodawcza
Sejm Senat Zgromadzenie Narodowe
Władza sądownicza
Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu Naczelny Sąd Administracyjny
Samorząd terytorialny
Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa
Kluby parlamentarne
PO PiS Lewica PSL
Wybory
Wybory w Polsce (od 1989): prezydenckie: 1990 1995 2000 2005 parlamentarne: 1989 1991 1993 1997 2001 2005 2007 samorządowe: 1990 1994 1998 2002 2006 europejskie: 2004 referenda: 1996 1997 2003

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej - zgodnie z Konstytucją, najwyższy przedstawiciel polskich władz, gwarant ciągłości władzy państwowej, najwyższy organ państwa w zakresie władzy wykonawczej, czuwa nad przestrzeganiem postanowień i zapisów Konstytucji, zwierzchnik Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej istnieje nieprzerwanie od 1922, po 1939 depozytariuszami tego urzędu byli prezydenci Polski na Uchodźstwie w Londynie. W Polsce Ludowej urząd ten powołano w 1947 i istniał do 1952. W 1989 został przywrócony na skutek porozumień Okrągłego Stołu. Ponieważ ówczesna oficjalna nazwa państwa brzmiała: Polska Rzeczpospolita Ludowa, wybrano jedynego w historii prezydenta PRL. W 1990 nastąpiło przekazanie insygniów prezydenckich II Rzeczypospolitej przez Ryszarda Kaczorowskiego, ostatniego prezydenta na Uchodźstwie nowo wybranemu prezydentowi III Rzeczypospolitej Lechowi Wałęsie.

Od 23 grudnia 2005 roku Prezydentem RP jest Lech Kaczyński.

Spis treści 1 Kadencja 2 Uprawnienia Prezydenta RP 2.1 Akty prawne Prezydenta RP 3 Przysięga prezydencka 4 Opróżnienie urzędu 5 Byli prezydenci RP 6 Wyroki sądowe w sprawie znieważenia Prezydenta RP 6.1 Postępowania w sprawach o znieważenie Prezydenta RP 7 Zobacz też 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Kadencja

Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz. Kadencja prezydenta rozpoczyna się w dniu złożenia przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym według roty wyznaczonej w Konstytucji. Nowo wybrany prezydent-elekt obejmuje urząd w ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta Rzeczypospolitej. Przed 9 czerwca 2000 prezydent elekt obejmował urząd nazajutrz po ostatnim dniu kadencji ustępującego prezydenta.

[edytuj] Uprawnienia Prezydenta RP

Uprawnienia Prezydenta są ściśle określone w V rozdziale Konstytucji RP. Prezydent:

• podpisuje ustawy uchwalone przez Sejm i Senat; ma prawo skierowania ich do Trybunału Konstytucyjnego lub z powrotem do Sejmu (tzw. weto, wtedy ustawa musi być ponownie uchwalona większością 3/5 głosów)
• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe
• mianuje i odwołuje ambasadorów i innych przedstawicieli Polski w innych państwach oraz organizacjach międzynarodowych
• przyjmuje listy uwierzytelniające przedstawicieli innych państw i organizacji międzynarodowych a także odwołuje ich
• jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych, mianuje szefa sztabu generalnego i dowódców poszczególnych rodzajów sił zbrojnych
• w czasie wojny na wniosek Prezesa Rady Ministrów mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych oraz odwołuje go
• nadaje stopnie wojskowe (na wniosek ministra obrony narodowej)
• nadaje tytuły naukowe profesora oraz profesora sztuki (na wniosek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów)
• nadaje obywatelstwo polskie
• nadaje ordery i odznaczenia państwowe
• stosuje prawo łaski
• wydaje rozporządzenia, postanowienia i zarządzenia, choć niektóre wymagają kontrasygnaty premiera
• ma prawo zwołania Rady Gabinetowej
• może zwracać się z orędziem do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego
• jest z racji urzędu wielkim mistrzem Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski oraz ich kawalerem
• ma prawo inicjatywy ustawodawczej
• desygnuje kandydata na Prezesa Rady Ministrów
• powołuje Prezesa Rady Ministrów, a także przyjmuje jego dymisję
• na wniosek Prezesa Rady Ministrów dokonuje zmian w składzie rządu
• powołuje członków KRRiT
• ma prawo skrócenia kadencji sejmu w dwóch określonych przez konstytucję sytuacjach (gdy nie powiodą się trzy kolejne próby powołania rządu i w przypadku gdy projekt ustawy budżetowej nie zostanie mu przekazany do podpisania w przeciągu 4 miesięcy od złożenia go w Sejmie)
• wyznacza marszałków seniorów
• zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu i Senatu
• zarządza wybory do Sejmu i Senatu
• za zgodą Senatu może rozpisać referendum
• powołuje sędziów

[edytuj] Akty prawne Prezydenta RP

Prezydent Rzeczypospolitej wydaje rozporządzenia i zarządzenia w wypadkach przewidzianych ustawami i Konstytucją zaś w zakresie swoich prerogatyw konstytucyjnych wydaje postanowienia publikowane w Monitorze Polskim.

[edytuj] Przysięga prezydencka

Zgodnie z artykułem 130. Konstytucji RP prezydent obejmuje urząd po złożeniu wobec Zgromadzenia Narodowego przysięgi następującej treści:

Obejmując z woli Narodu urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, niepodległości i bezpieczeństwa Państwa, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem.

Przysięga może być złożona z dodaniem zdania:

Tak mi dopomóż Bóg.

[edytuj] Opróżnienie urzędu

Urzędowanie Prezydenta RP kończy się wskutek upływu kadencji; tym niemniej opróżnienie urzędu może nastąpić w wyniku rezygnacji, śmierci bądź złożenia z urzędu:

• pierwszy Prezydent RP, Gabriel Narutowicz, został zamordowany 16 grudnia 1922 roku, w tydzień po objęciu urzędu,
• Stanisław Wojciechowski ustąpił z urzędu (ściślej: zmuszony do rezygnacji) w roku 1926 na skutek zamachu majowego, przeprowadzonego przez marszałka Józefa Piłsudskiego,
• Ignacy Mościcki ustąpił z urzędu (1939; internowany w Rumunii, wyznaczył następcę zgodnie z przepisami Konstytucji kwietniowej),
• prezydenci RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz i Kazimierz Sabbat zmarli pełniąc obowiązki,
• Prezydent RP, Wojciech Jaruzelski, zgodził się na skrócenie swojej kadencji,
• 23 grudnia 1995 przez blisko 13 godzin, od północy do czasu zaprzysiężenia prezydenta-elekta Aleksandra Kwaśniewskiego urząd Prezydenta RP pozostawał nieobsadzony.
• ostatni prezydent RP na uchodźstwie, Ryszard Kaczorowski, w 1990 r. ustąpił z urzędu.

Prezydent może też zostać postawiony przed Trybunałem Stanu, jeżeli zdecyduje o tym Zgromadzenie Narodowe. Na czas procesu zostaje zawieszony a jego obowiązki pełni marszałek Sejmu. W wypadku usunięcia lub innych przyczyn odejścia ze stanowiska do czasu wyborów p.o. prezydenta zostaje właśnie marszałek.

Tryb usunięcia Prezydenta przez ZN jest następujący:

• wniosek przynajmniej 140 członków ZN o podjęcie uchwały o postawieniu Prezydenta przed Trybunałem Stanu
• rozpatrzenie wniosku przez ZN
• głosowanie:

jeżeli projekt uchwały zostanie przyjęty większością kwalifikowaną 2/3 głosów członków ZN, Prezydent zostaje postawiony w stan oskarżenia

• wraz z przyjęciem uchwały sprawowanie urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej ulega zawieszeniu
• obowiązki Prezydenta od momentu podjęcia uchwały przez ZN sprawuje Marszałek Sejmu, a gdy ten nie może - Marszałek Senatu

[edytuj] Byli prezydenci RP

Zgodnie z Ustawą z dnia 30 maja 1996 r. o uposażeniu byłego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 75, poz. 35 i z 1998 r. Nr 160, poz. 1065) byłym prezydentom RP po odejściu z urzędu przysługują dożywotnio emerytura i pieniądze na prowadzenie biura oraz ochrona osobista Biura Ochrony Rządu (na terenie Polski). Uczestniczą też tradycyjnie w różnych państwowych uroczystościach i są często patronami lub gośćmi honorowymi wielu wydarzeń i imprez. Ponadto mogą dożywotnio, wraz z członkami najbliższej rodziny, korzystać z państwowych lecznic i innych przywilejów.

Obecnie żyje czterech byłych prezydentów:

• Prezydent RP na uchodźstwie
  • Ryszard Kaczorowski
• PRL / III RP
  • Wojciech Jaruzelski
• III RP
  • Lech Wałęsa
  • Aleksander Kwaśniewski

[edytuj] Wyroki sądowe w sprawie znieważenia Prezydenta RP

Prawo polskie przewiduje, że urząd Prezydenta podlega szczególnej ochronie, a usiłowanie znieważenia lub znieważenie Prezydenta (szczególna odmiana pojęcia zniesławienia) podlegają ściganiu z urzędu. W sprawach tego rodzaju zapadły następujące orzeczenia:

• w 1992 roku Stanisław P. został skazany przez sąd na rok więzienia w zawieszeniu za wulgarne wypowiedzi pod adresem Lecha Wałęsy,
• w 1993 Sąd Rejonowy w Brzegu skazał dwóch studentów na grzywnę w wysokości ówczesnego średniego wynagrodzenia,
• w 1999 roku Wojciech Cejrowski został skazany na grzywnę 3000 złotych za obrazę prezydenta Kwaśniewskiego,
• w 1999 roku sąd skazał dwóch mężczyzn za obrazę Aleksandra Kwaśniewskiego (przebywającego wtedy we Włodawie),
• w 2001 roku gdański Sąd Okręgowy skazał Andrzeja Leppera na grzywnę w wysokości 20 000 złotych za obrazę głowy państwa,
• w 2006 roku Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie wobec bezdomnego Huberta Hofmana z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość czynu. Zarzucano mu słowne znieważanie Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w grudniu 2005.

[edytuj] Postępowania w sprawach o znieważenie Prezydenta RP

• w 2007 roku Jolanta Szczypińska i Karol Karski złożyli do Prokuratury Krajowej zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na znieważeniu obecnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego przez byłego prezydenta Lecha Wałęsę.^[1] Postępowanie zostało umorzone 27 lutego 2008 r. przez warszawską prokuraturę okręgową.^[2]

[edytuj] Zobacz też

• prezydenci Polski
• Kancelaria Prezydenta RP
• Rada Państwa
• Przewodniczący Rady Państwa
• wybory prezydenckie
• Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona Prezydenta RP

1. ↑ Krzysztof Katka, Wałęsa: Durnia mamy za prezydenta, 2007-02-19, ostatnia aktualizacja 2007-02-18 20:02
2. ↑ Rzeczpospolita, "Dureń" to nie obraza, 06-03-2008, ostatnia aktualizacja 06-03-2008 13:10