Program Buran

Z Wikipedii

Buran na rakiecie Energia

Buran (burza śnieżna) – (ros. Буран) - radziecki wahadłowiec kosmiczny.

Buran jest bardzo podobny do wahadłowców amerykańskich. Kształt kadłuba, skrzydeł, wielkość, a nawet kolorystyka sprawiają, iż niewprawny obserwator mógłby pomylić obie konstrukcje, istnieją jednak między nimi znaczące różnice. W radzieckim rozwiązaniu główne silniki rakietowe zainstalowane są w rakiecie nośnej i nie są odzyskiwane (dalszy projekt zakładał odzyskiwanie głównego stopnia) w przeciwieństwie do rakiet pomocniczych. W rozwiązaniu amerykańskim silniki główne są częścią składową orbitera i również można je wykorzystywać wielokrotnie. W konsekwencji masa ładunku użytecznego Burana może być większa od masy ładunku promu amerykańskiego. Buran był wyniesiony na orbitę przez rakietę Energia na paliwo ciekłe.

Spis treści

1 Różnice między wahadłowcami Buran a Space Shuttle
2 Skonstruowane egzemplarze
3 Planowane, niewykonane misje
4 Dane techniczne
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Różnice między wahadłowcami Buran a Space Shuttle

Treść tej sekcji może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia.

rakieta wynosząca orbiter może być użyta także do wynoszenia na orbitę innego ładunku
radziecki prom ma większą ładownię oraz mógł zabrać na orbitę ładunek o masie 30 ton, a wrócić na ziemię z masą 20 ton (prom amerykański mógł wynieść 25 a przywieźć 15 ton).
większa doskonałość aerodynamiczna radzieckiego promu - 6,5 w stosunku do 5,5 amerykańskiego
orbitalny system manewrowy Burana ma ciąg niemal 180 kN, w amerykańskim promie to zaledwie niecałe 55 kN. Również silników korekcyjnych w radzieckim promie jest więcej i maja one większy ciąg. Na dodatek oba systemy w amerykańskim promie są napędzane przez toksyczne paliwo (monometylohydrazyna i czterotlenek azotu), podczas gdy w Buranie stosowane są bezpieczne: syntetyczna nafta i ciekły lub gazowy tlen.
prom radziecki miał możliwość realizowania całkowicie automatycznych, bezzałogowych lotów.
w Buranie standardem miały być też silniki odrzutowe do lotów atmosferycznych, dzięki którym Buranem w atmosferze latałoby się jak samolotem, amerykańskim promem co najwyżej jak szybowcem. Buranem można by dowolnie manewrować, podejść drugi raz do lądowania itp. W amerykańskim promie nie ma drugiej szansy, w przeciwieństwie do Burana nie ma tam katapultowanych foteli.
Buran wynoszony jest na kompletnie od niego niezależnej rakiecie kosmicznej o nazwie "Energia". Jest to najpotężniejsza rakieta kosmiczna jaką kiedykolwiek zbudowano, tylko jej cztery boczne "boostery" dostarczają niemal 32 MN ciągu (tymczasem dwa amerykańskie na paliwo stałe tylko 14,6 MN).
cała "Energia" pracuje na bezpieczniejszym paliwie ciekłym np. ciąg rakiety można zmniejszyć albo wyłączyć niemal w każdym momencie.

W ramach programu wykonano tylko jeden bezzałogowy lot orbitalny (start: 15 listopada 1988). Po wykonaniu dwóch okrążeń Ziemi nastąpiło automatyczne lądowanie na Bajkonurze.

W chwili pierwszego i jedynego startu nie był jeszcze gotowy system podtrzymywania życia, niemożliwy był więc lot załogowy. Sytuacja finansowa ZSRR nie pozwalała na kontynuację programu. Lot Burana był swoistym 'aktem rozpaczy' zdesperowanego zespołu konstruktorów pod wodzą Gleba Łozino-Łozinskiego, który tylko w ten sposób mógł udowodnić, że całość prac nie poszła na marne.

Program rosyjskiego wahadłowca został zamknięty przez prezydenta Jelcyna w ramach cięć budżetowych w roku 1993.

[edytuj] Skonstruowane egzemplarze

Zdjęcie	Numer seryjny	Data ukończenia	Użycie	Stan aktualny^[1]
Pojazdy produkcyjne
	OK-1K1 - "Buran" (11F35 K1)	1986	Lot bezzałogowy (1988)	Zniszczony w 2002 w katastrofie hangaru
	OK-1K2 - nieformalnie "Pticzka" (11F35 K2)	1988	Ukończony w 95-97%, nie użyty	Własność Kazachstanu, w kosmodromie Bajkonur, w budynku MIK.
	OK-2K1 "Bajkał" (?) (11F35 K3)	1990?	Niekompletny	Muzeum lotnictwa w Sinsheim (Niemcy).
	Shuttle OK-TK(?) (11F35 K4)	1991?	Niekompletny	Częściowo zdemontowany, znajduje się przed fabryką Tuszino pod Moskwą.
	2.03 (11F35 K5)	1992?	Niekompletny	Zdemontowany.
Modele do testów aerodynamicznych i statycznych
	OK-M (później OK-ML-1)	1982	Testy statyczne	Model do testów statycznych: części, obciążenie statyczne w normalnej temperaturze, bezwładność, masa ładunku, testy złącz (pionowych i poziomych) z pojazdem startowym. Znajduje się na terenie kosmodromu Bajkonur.
	OK-KS (003)	1982	Testy statyczne integracji i układów elektrycznych	Model do testów statycznych: elektronika i elektryka. Znajduje się na terenie fabryki Energia w miejscowości Korolow.
	OK-MT (później OK-ML-2)	1983	Makieta inżynieryjna	Model do testów statycznych: dokumentacja, metody tankowania płynów i gazów, integralność systemu hermetycznego, procedury wchodzenia i wychodzenia załogi, podręczniki. Znajduje się na terenie kosmodromu Bajkonur.
	OK-GLI (Buran Analog BST-02)	1984	Testy aerodynamiczne	Analogiczny model do testów aerodynamicznych. Wykonał 25 lotów testowych i 9 przelotów taxi. Wykupiony przez Technikmuseum Speyer, przetransportowany do Niemiec w 2008.
	OK-??? (Model 005?)		Testy statyczne	Pojazd do testów wibracji i próżniowych. Położenie nieznane.
	OK-TVI		Platforma do testów cieplnych i próżniowych	Model do testów statycznych: badania w komorze cieplnej/próżniowej, sprawdzanie wymogów temperaturowych. Położenie nieznane.
	OK-??? (Model 008?)		Testy statyczne	Pojazd do testów wibracji i próżniowych. Położenie nieznane.
	OK-TVA		Testy statyczne	Pojazd do testów strukturalnych: obciążenia i naprężenia, nagrzewanie i wibracja. Znajduje się w Parku Gorkiego (Moskwa).
Pojazdy zbudowane w mniejszej skali
	BOR-4	1982-1984	Pomniejszony model samolotu kosmicznego Spiral	Model samolotu kosmicznego Spiral w skali 1:2. 5 startów. NPO Molnija (Moskwa).
	BOR-5 ("Kosmos")	1983-1988	Model Burana w skali 1:8 do lotów suborbitalnych	5 startów, żaden z modeli nie latał wielokrotnie, przynajmniej 4 modele zachowane. NPO Molnija (Moskwa).
	Przedział załogi w pełnej skali		Testy medyczno-biologiczne
	Symulator lotu poziomego GLI		Strojenie oprogramowania kontroli lotu
	Modele do tunelu aerodynamicznego		Skale od 1:3 do 1:550	85 zbudowanych modeli
	Modele do badania dynamiki gazów		Skale od 1:15 do 1:2700

[edytuj] Planowane, niewykonane misje

Misja 2 - Pierwszy bezzałogowy lot orbitera 1.02, czwarty kwartał 1991
Misja 3 - Druga misja wahadłowca 1.02 (7 - 8 dniowa), miał zadokować do stacji MIR i wrócić bezpiecznie na ziemię, pierwszy kwartał 1992
Misja 4 - Drugi lot orbitera 1.01, 15 - 20 dniowa, 1993
Misja 5 - Pierwszy załogowy lot projektu, pierwszy lot 2.01, przełom 1995/1996

[edytuj] Dane techniczne

Rozpiętość:	23,90 m
Długość:	36,37 m
Wysokość:	16,40 m
Szerokość kadłuba:	5,5 m
Pojemność ładowni	320 m³
Kubatura kabiny załogi:	73 m³
Powierzchnia nośna	250 m²
Wydłużenie	2,28
Masa własna	6,2×10⁴ kg
Masa startowa	1,05×10⁵ kg
Max. masa lądowania	8,2×10⁴ kg
Masa ładunku użytecznego (orbita 250 km)	3×10⁴ kg
Masa ładunku użytecznego (orbita 450 km)	2,7×10⁴ kg
Masa ładunku powracającego	1,3×10⁴ kg
Prędkość lądowania	340 km/h