Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej
Z Wikipedii
 Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski |
| Prawo |
|---|
| Konstytucja Polskie prawo |
| Władza wykonawcza |
| Prezydent Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów Donald Tusk Rada Ministrów |
| Władza ustawodawcza |
| Sejm Senat Zgromadzenie Narodowe |
| Władza sądownicza |
| Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu Naczelny Sąd Administracyjny |
| Samorząd terytorialny |
| Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa |
| Kluby parlamentarne |
| PO PiS Lewica PSL |
| Wybory |
| Wybory w Polsce (od 1989):
prezydenckie: |
Sąd Najwyższy jest naczelnym organem władzy sądowniczej w Polsce.
Spis treści |
[edytuj] Sąd Najwyższy w Polsce
Polski Sąd Najwyższy powołany jest do:
- Sprawowania wymiaru sprawiedliwości - przede wszystkim przez rozpoznawanie spraw, a także środków odwoławczych od orzeczeń sądów powszechnych i sądów wojskowych.
- Rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego.
- Opiniowania ustaw i innych aktów normatywnych.
- Sąd Najwyższy może także wykonywać inne czynności przekazane przez ustawy.
Polski Sąd Najwyższy działa na podstawie Konstytucji i ustawy z 23 listopada 2002 o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2002 Nr 240, poz. 2052 ze zm.).
[edytuj] Organy Sądu Najwyższego
- Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego
- Prezes Sądu Najwyższego (dla każdej z izb)
- Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego
- zgromadzenie sędziów izby Sądu Najwyższego (dla każdej z izb)
- Kolegium Sądu Najwyższego
W Sądzie Najwyższym działają także (ale nie są to organy SN):
- Kancelaria Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
- Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego
[edytuj] Izby Sądu Najwyższego
- Cywilna
- Karna
- Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
- Wojskowa
Pracami każdej z izb kierują Prezesi Sądu Najwyższego, a izby dzielą się dalej na wydziały.
[edytuj] Funkcje Sądu Najwyższego
- Rozpoznawanie kasacji wnoszonych od prawomocnych orzeczeń sądów odwoławczych kończących postępowanie sądowe.
- Podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce.
- Stwierdzenie ważności wyborów: do sejmu, senatu, na prezydenta, a także prawomocność referendum ogólnokrajowego i konstytucyjnego.
- Rozpoznawanie apelacji od orzeczeń wojskowych sądów okręgowych.
[edytuj] Sędziowie Sądu Najwyższego
Cechą najwyższych organów sądowniczych w każdym państwie jest to, iż orzekają w nich najbardziej uznane autorytety w dziedzinie prawa.
Nie inaczej jest w Rzeczypospolitej Polskiej. Do Sądu Najwyższego powoływani są z jednej strony bardzo znani przedstawiciele nauki prawa, a z drugiej sędziowie z bardzo dużym doświadczeniem. Ma to zapewnić zarówno wysoki poziom merytoryczny orzeczeń jak i niezależność od innych władz w systemie trójpodziału władzy.
Sędziowie Sądu Najwyższego na rozprawie używają togi i biretu.
Obecnie Pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego jest Lech Gardocki, a Prezesami Sądu Najwyższego są:
- Tadeusz Ereciński (Izba Cywilna)
- Lech Krzysztof Paprzycki (Izba Karna)
- Walerian Sanetra (Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych)
- Janusz Godyń (Izba Wojskowa)
Pierwszego Prezesa i prezesów powołuje Prezydent na 6 letnią kadencję na wniosek Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego.
[edytuj] I Prezesi Sądu Najwyższego
Zobacz więcej w osobnym artykule: Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.[edytuj] Prezesi Izby Karnej Sądu Najwyższego
- 13 kwietnia 1945 - 7 kwietnia 1951 Kazimierz Bzowski
- 7 kwietnia 1951 - 31 stycznia 1953 Marian Mazur
- 31 stycznia 1953 - 10 grudnia 1956 Kazimierz Borys
- 10 grudnia 1956 - 5 sierpnia 1958 Stefan Kurowski
- 5 sierpnia 1958 - 22 maja 1962 Zygmunt Opuszyński
- 22 maja 1962 - 7 kwietnia 1975 Franciszek Wróblewski
- 7 kwietnia 1975 - 29 maja 1990 Bogdan Dzięcioł
- 29 czerwca 1990 - 29 maja 1996 Andrzej Murzynowski
- 29 maja 1996 - 4 lutego 1999 Zbigniew Doda
- 4 lutego 1999 - do dzisiaj Lech Krzysztof Paprzycki
[edytuj] Prezesi Izby Cywilnej Sądu Najwyższego
(wrzesień 1980 - czerwiec 1990 Izba Cywilna i Administracyjna)
- 15 kwietnia 1945 - 31 maja 1948 Artur Sieradzki
- 28 września 1948 - 24 grudnia 1954 Witold Święcicki
- 24 grudnia 1954 - 18 grudnia 1956 Zbigniew Resich
- 18 grudnia 1956 - 23 stycznia 1958 Bronisław Dobrzański
- 23 stycznia 1958 - 23 maja 1967 Zbigniew Resich
- 23 maja 1967 - 1 października 1981 Jan Pawlak
- 1 października 1981 - 19 grudnia 1983 Antoni Filcek
- 19 grudnia 1983 - 29 czerwca 1990 Wacław Sutkowski
- 29 czerwca 1990 - 21 listopada 1996 Stanisław Rudnicki
- 21 listopada 1996 - do dzisiaj Tadeusz Ereciński
[edytuj] Prezesi Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego
(maj 1962 - czerwiec 1990 Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych)
(czerwiec 1990 - grudzień 2002 Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń społecznych
- 22 maja 1962 - 22 maja 1972 Zygmunt Opuszyński
- 22 maja 1972 - 5 listopada 1981 Franciszek Rusek
- 17 grudnia 1981 - 29 czerwca 1990 Tadeusz Szymanek
- 29 czerwca 1990 - 15 maja 2001 Jan Wasilewski
- 15 maja 2001 - nadal Walerian Sanetra
[edytuj] Prezesi Izby Wojskowej Sądu Najwyższego
(do 1962 roku - Prezesi Najwyższego Sądu Wojskowego)
- 22 lipca 1944 - 22 listopada 1945 Aleksander Tarnowski
- 22 listopada 1945 - 18 marca 1947 płk. Aleksander Michaniewicz
- 18 marca 1947 - 2 listopada 1947 Władysław Garnowski
- 2 listopada 1947 - 15 maja 1954 Wilhelm Świątkowski
- 15 maja 1954 - 21 maja 1962 Jan Miłek
- 21 maja 1962 - 25 listopada 1971 Kazimierz Jankowski
- 25 listopada 1971 - 7 kwietnia 1975 płk. Bogdan Dzięcioł
- 7 kwietnia 1975 - 29 czerwca 1990 gen. bryg.Kazimierz Lipiński
- 29 czerwca 1990 - do dziś gen. dyw. Janusz Godyń
[edytuj] Gmach Sądu Najwyższego
Współrzędne: 52°14'59.18" N 21°00'18.66" E
| Gmach Sądu Najwyższego RP | |
 Gmach Sądu Najwyższego RP |
|
| Miejsce | Warszawa Polska |
| Adres | pl. Krasińskich 2/4/6 |
| Projekt | Marek Budzyński, Zbigniew Badowski |
| Rozpoczęcie budowy | 1996 |
| Ukończenie budowy | 1999 |
Gmach Sądu Najwyższego posiada m.in. trzy kariatydy i orła, umieszczonego nad głównym wejściem. Kariatydy mają twarze żony i dwu córek Marka Budzyńskiego - architekta. Są one umieszczone z drugiej strony gmachu przy zjeździe do garaży. Kariatydy i orzeł miały być oryginalnie od strony placu Krasińskich, ale były biskup polowy Wojska Polskiego Sławoj Leszek Głódź zaprotestował przeciwko nagim kobietom (w pobliżu placu również znajduje się Katedra Polowa Wojska Polskiego) - ostatecznie kobiety są ubrane w tuniki. Architekt, aby nie zmienić całkowicie projektu, odwrócił korpus główny o 180 stopni. Kariatydy i wejście główne do Sądu Najwyższego znalazły się z tyłu gmachu.
Na kolumnach budynku umieszczono osiemdziesięciu pięć paremii prawniczych w języku polskim i łacińskim. Przygotował je zespół romanistów pod kierunkiem prof. Witolda Wołodkiewicza. Ich głównym źródłem były pisma jurystów rzymskich oraz konstytucje cesarskie (Digesta justyniańskie, Kodeks justyniański). Kilka paremii zostało zaczerpnięte z rzymskich dzieł literackich, a kilka z dawnego prawa polskiego.
Oprócz Sądu Najwyższego budynek mieści także warszawski Sąd Apelacyjny oraz oddział Instytutu Pamięci Narodowej[1].
[edytuj] Ważniejsze orzeczenia
Zobacz więcej w osobnym artykule: Lista orzeczeń Sądu Najwyższego.
