Samoa

Z Wikipedii

Samoa (pełna nazwa Niezależne Państwo Samoa) – państwo w Oceanii, obejmujące zachodnią część Wysp Samoa (pozostałe stanowią terytorium Stanów Zjednoczonych jako Samoa Amerykańskie). Do 1997 znane było jako Samoa Zachodnie.

Malo Sa'oloto Tuto'atasi o Samoa Independent State of Samoa Niezależne Państwo Samoa
Flaga Samoa Herb Samoa
Dewiza: (ang.) Samoa is founded on God (Samoa jest zakładane na Bogu)
Hymn: The Banner of Freedom
Język urzędowy	samoański, angielski
Stolica	Apia
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	o le Ao o le Malo Tuiatua Tupua Tamasese Efi
Szef rządu	premier Tuila'epa Sailele Malielegaoi
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	165. na świecie 2944 km² 0, 3%
Liczba ludności (2003)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	173. na świecie 177 714 60 osób/km²
Jednostka monetarna	tala (WST)
Niepodległość	od Nowej Zelandii 1 stycznia 1962
Strefa czasowa	UTC -11
Kod ISO 3166	WS
Domena internetowa	.ws
Kod samochodowy	WS
Kod telefoniczny	+685

Spis treści 1 Historia 2 Ustrój polityczny 3 Podział administracyjny 4 Geografia 5 Gospodarka

[edytuj] Historia

Archipelag Samoa został zasiedlony około 1000 r. p.n.e. przez ludność polinezyjską pochodzącą z wysp Tonga. Wyspy zostały odkryte dla Europy w 1606, kiedy to dotarł do nich Hiszpan P.F. de Quiros, lecz o nich zapomniano, i ponownego ich odkrycia dokonano w 1722. W 1768 uczestnicy wyprawy Bougainville'a dokonali kolejnych badań wysp, nadając im nazwę Wyspy Żeglarskie. Od 1838 rozpoczął się napływ kolonistów i kupców europejskich i amerykańskich, którzy osiedlali się wokół miasta Apia na wyspie Upolu. Głównymi zainteresowanymi w kolonizacji archipelagu były Niemcy, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone.

W 1889 archipelag został podzielony na część zachodnią, dzisiejsze państwo Samoa, którą dostali Niemcy, i część wschodnią, dzisiejsze Samoa Amerykańskie, którą dostały Stany Zjednoczone. Wielka Brytania w zamian za zrzeczenie się roszczeń do archipelagu otrzymała wyspy Tonga, Niue i Wyspy Salomona.

Po I wojnie światowej Samoa Niemieckie przejęła w 1919, jako odszkodowanie wojenne, Wielka Brytania, która następnie odstąpiła to terytorium Nowej Zelandii. Na mocy traktatu wersalskiego z 1919 byłą kolonię niemiecką (zwaną od tej pory Samoa Zachodnim) przekazano Nowej Zelandii jako terytorium mandatowe Ligi Narodów. Po II wojnie światowej, od 1946 Samoa Zachodnie jako terytorium powiernicze ONZ pozostało w administracji Nowej Zelandii. W 1961 odbyło się, nadzorowane przez ONZ, referendum w sprawie ogłoszenia niepodległości kraju, na mocy którego, w 1962 Samoa Zachodnie stało się w pełni niepodległym państwem. W 1997 zmieniono nazwę państwa z Samoa Zachodniego na Samoa.

[edytuj] Ustrój polityczny

Samoa jest monarchią konstytucyjną, a władzę ustawodawczą sprawuje parlament zwany Fono. Władza wykonawcza należy do rządu, a premiera wybiera parlament i rekomenduje władcy. Premier sam dobiera sobie 12 ministrów.

Głową państwa jest o le Ao o le Malo, wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję spośród czterech żyjących wielkich wodzów (tama aiga). Zasada dożywotności pełnienia urzędu obowiązywała tylko do śmierci ostatniego z dwóch pierwszych władców, Malietoa Tanumafili II. Po jego śmierci o le Ao o le Malo de facto stali się odpowiednikami prezydentów. Władca Samoa odgrywa w życiu politycznym kraju rolę symboliczną i nie posiada żadnej faktycznej władzy, choć formalnie zatwierdza ustawy przyjęte przez parlament.

[edytuj] Podział administracyjny

Samoa dzieli się na 11 dystryktów (itūmālō), z których część skład się z kilku fragmentów leżących na obu głównych wyspach państwa.

Dystrykt	Liczba ludności (wg spisu z 2001)
1. A'ana	20,167
2. Aiga-i-le-Tai	4,508
3. Atua	21,168
4. Fa'asaleleaga	12,949
5. Gaga'emauga	7,108
6. Gaga'ifomauga	4,770
7. Palauli	8,984
8. Satupa'itea	5,556
9. Tuamasaga	83,191
10. Va'a-o-Fonoti	1,666
11. Vaisigano	6,643

[edytuj] Geografia

Samoa leży w południowej części Oceanu Spokojnego, w centralnej Oceanii i rozciąga się na długość ponad 600 km. Od północy graniczy z Tokelau, od zachodu z Tuvalu oraz Wallis i Futuną, od południa z Tonga, a od wschodu z Samoa Amerykańskim. W skład państwa Samoa wchodzi 9 zachodnich wysp archipelagu Samoa, z których cztery są zamieszkane: Savaii (1715 km²), Upolu (1113 km²), Apolima i Manono. Niezamieszkane wyspy to: Fakuatapu, Namu'a, Nu'utele i Nu'ulua (tworzące wyspy Aleipata) oraz Nu'usafe'e. Duże wyspy są pochodzenia wulkanicznego, mniejsze zaś koralowego, a najwyższym wzniesieniem jest góra Silisili (1858 m n.p.m.) leżąca na wyspie Savaii. Niemal wszystkie wyspy otoczone są barierą raf koralowych

Na wyspach panuje Klimat równikowy - gorący i wilgotny, o niskich wahaniach temperatur nie przekraczających średnio 2°C w skali rocznej. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 27°C, a średnie opady 5000 mm. W okresie od listopada do marca często występują huragany. Ponad połowę powierzchni kraju pokrywają lasy równikowe.

[edytuj] Gospodarka

Gospodarka Samoa jest słabo rozwinięta. Najważniejszymi gałęziami są: rolnictwo, rybołówstwo, leśnictwo i turystyka. Uprawia się głównie: kukurydzę, ryż, jams, bataty, taro, orzechy kokosowe (kopra), kakao, kava, kauczuk. Jednym z ważniejszych źródeł dochodu narodowego są przekazy pieniężne od emigrantów oraz dotacje z (Japonii, Australii, Nowej Zelandii, Unii Europejskiej).