Sokół wędrowny

Sokół wędrowny (Falco peregrinus) – średni ptak drapieżny z rodziny sokołowatych, zamieszkujący cały świat z wyjątkiem Antarktyki. W Europie (w tym w Polsce) dawniej był to rozpowszechniony ptak lęgowy, jednak w latach 50. i 60. XX wieku nastąpił drastyczny spadek jego liczebności, głównie z powodu skażenia środowiska pestycydami. Od połowy lat 80. XX wieku w ramach Programu Restytucji Populacji Sokoła Wędrownego w Polsce z powodzeniem prowadzona jest sztuczna hodowla sokoła wędrownego i jego reintrodukcja do odpowiadających mu biotopów. W Polsce jest znów lęgowy, choć bardzo rzadki – całkowitą liczebność szacuje się na około 12-14 par (w 2008 roku). Jedna z nich regularnie gniazduje od 1998 roku na Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.

Cechy gatunku: Duży sokół, o krępej sylwetce z długimi, ostro zakończonymi skrzydłami. Samiec wielkości gołębia, samica większa o około 1/3. Ptaki obu płci ubarwione podobnie. Dorosłe – wierzch stalowoszary, wole kremowe, spód biały z ciemnym poprzecznym prążkowaniem, osobniki młode – wierzch brązowy, spód kremowy z podłużnym prążkowaniem. Na policzkach charakterystyczny czarny "wąs". Szyja i ogon krótkie. Dziób krótki, silnie hakowato zagięty z charakterystycznym "zębem" w górnej części i odpowiadającym mu wcięciem w żuchwie. Nogi, woskówka, obramowanie oczu i nasady dzioba w intensywnie żółtym kolorze. Nozdrza wyraźnie widoczne na tle woskówki, okrągłe, z widocznym centralnym punktem. Oko bardzo ciemne, z prawie niewidoczną źrenicą.

Kolorystyka wyraźnie różni się pomiędzy podgatunkami, szczególnie egzotycznymi.

Sylwetka sokoła wędrownego

Wymiary średnie: samiec – dł. ciała 41 cm
rozpiętość skrzydeł 95 cm
waga ok. 550 g; samica – dł. ciała 49 cm
rozpiętość skrzydeł 114 cm
waga ok. 1200 g
Biotop: Rozległe obszary wszystkich kontynentów, najczęściej doliny rzeczne i obszary górskie, w Europie także lasy w pobliżu wód ze starodrzewem i wysokimi drzewami. Od połowy XX wieku często zasiedla także tereny zurbanizowane.
Gniazdo: Na większości światowego areału sokoły gnieżdżą się na skałach. W tundrze na północy Europy i Ameryki często gniazduje na ziemi lub na bagnach. W pasie nizin europejskich – od Holandii po Ural, w tym w Polsce – sokoły gnieździły się na drzewach. Był to jedyny taki ekotyp na świecie. Ekotyp ten wymarł w latach 60. XX wieku, obecnie odbudowywany poprzez reintrodukcje. Sokoły wybierały gniazda przeważnie w wierzchołku najwyższych drzew, bardzo często w koloniach czapli. Nie budują własnych gniazd, lecz wykorzystują i zajmują gniazda innych ptaków: czapli siwej, kruka lub też innych ptaków drapieżnych. Na terenach zurbanizowanych gniazdo zakłada w szczelinach lub wypustach wysokich budynków (wieżach kościelnych, dzwonnicach, kominach). Chetnie wykorzystuje sztuczne gniazda.
Jaja: Pod koniec marca lub na początku kwietnia samica składa 2-4 (przeważnie 2) jaja, mało wydłużone, prawie kuliste, mocno nakrapiane, tak że prawie nie widać białego tła, o wymiarach średnich 52x40 mm. Jeden lęg w roku.
Wysiadywanie: Przeważnie ok. 30 dni przez obydwoje rodziców. Młode przebywają w gnieździe przez okres od 35-40 dni, a potem jeszcze przez okres ok. 60 dni pozostają pod opieką rodziców.
Pożywienie: Głównie ptaki wielkości gołębia lub większe, łapane w locie. Na ofiarę spada lotem nurkowym z bardzo dużą prędkością (ocenianą nawet na 300-350 km/h), przekłuwając ptaka ostrymi szponami.
Ochrona: Objęty ochroną gatunkową ścisłą. Wymaga ochrony czynnej. Prowadzone są programy restytucji gatunku.

Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu biologii, fauna Polski, ptaki Polski.

[edytuj] Linki zewnętrzne

Kategoria: Sokołowate

Sokół wędrowny

Z Wikipedii

[edytuj] Linki zewnętrzne

Views

nawigacja

zmiany

dla edytorów

Szukaj

W innych językach