Stadion Dziesięciolecia

Z Wikipedii

Stadion Dziesięciolecia
Stadion X-lecia obecnie
Stadion Dziesięciolecia Manifestu Lipcowego
Lata budowy	sierpień 1954 - lipiec 1955
Data otwarcia	22 lipca 1955
Kraj	Polska
Właściciel	Skarb Państwa
Klub	Gwardia Warszawa, Legia Warszawa, Polonia Warszawa (wszystkie okazjonalnie)
Inauguracja	22 lipca 1955 Warszawa 1 - Stalinogród 2
Pojemność	71 008 miejsc (oficjalnie)
Rekordowa frekwencja	90 000 widzów (3 listopada 1957 Polska 4 - Finlandia 0)
Oświetlenie	brak
Nawierzchnia	trawiasta, żużlowo-granitowa

Stadion Dziesięciolecia (pełna nazwa Stadion Dziesięciolecia Manifestu Lipcowego, oficjalny skrót Stadion X-lecia) – zdewastowany, wielofunkcyjny stadion sportowy (piłkarski i lekkoatletyczny) w Warszawie, zlokalizowany na prawym brzegu Wisły, na Kamionku (główne wejście znajduje się od strony Ronda Waszyngtona), stanowiący własność Skarbu Państwa (w zarządzie Centralnego Ośrodka Sportu), od 1989 do chwili obecnej jest wykorzystywany jako najwiękrze targowisko w Europie (wcześniej Jarmark Europa) teraz Centrum Hurtowo Detaliczne "STADION" www.chd-stadion.pl.

[edytuj] Historia

Wstępna koncepcja budowy nowego obiektu sportowego w Warszawie pojawiła się na początku lat 50. XX wieku. W 1953 Stowarzyszenie Architektów Polskich zorganizowało konkurs na "stadion olimpijski" dla stolicy. Wygrał go zespół architektów pod przewodnictwem profesora Jerzego Hryniewieckiego, w skład którego wchodzili również Zbigniew Ihnatowicz i Jerzy Sołtan. W czerwcu 1954 podjęto decyzję o powierzeniu Warszawie organizacji V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w 1955, co znacznie przyspieszyło prace (Stadion X-lecia miał stać się bowiem główną areną imprezy). Roboty budowlane rozpoczęły się w sierpniu 1954, a kierował nimi sam naczelny architekt (w skład jego zespołu weszli ponadto m.in. Marek Leykam, Czesław Rajewski i Konstanty Jankowski). Do usypania korony obiektu wraz z wałem pod przyszłe trybuny użyto gruzów zabudowy Warszawy, zniszczonej podczas powstania warszawskiego oraz w pierwszych latach powojennych. Teren, na którym stanął stadion położony pomiędzy Saską Kępą a Starą Pragą, w okresie międzywojennym został częściowo przekształcony w Port Praski – naprzeciwko tunelu pod stacją PKP Warszawa Stadion przy ul. Sokolej zachował się fragment bramy śluzowej kanału, który biegł pod Aleją Zieleniecką do Jeziora Kamionkowskiego. Oprócz tego jeszcze po wojnie teren stadionu pokrywała nieliczna podmiejska zabudowa drewniana.

Oficjalnie otwarcie Stadionu Dziesięciolecia miało miejsce w dniu najważniejszego święta narodowego Polski Ludowej – 22 lipca 1955, a więc w 11 rocznicę Manifestu Lipcowego, po zaledwie 11 miesiącach budowy (rekord w skali świata, jeśli chodzi o obiekt tej wielkości). Tuż po – zorganizowanej z wielką pompą – uroczystej gali w stylu ludowym rozegrano inaugurujące obiekt zawody sportowe, których głównym punktem był towarzyski mecz piłkarski pomiędzy reprezentacjami miast: Warszawy i Stalinogrodu, zakończony rezultatem 1:2 dla gości.

Docelowo stadion miał stać się obiektem typu olimpijskiego. Od samego początku arena posiadała pełnowymiarowe boisko do piłki nożnej, okalane przez 8-torową bieżnię lekkoatletyczną o długości 400 metrów. Trybuny odkryte ze stałymi ławami drewnianymi zgodnie z projektem mieściły 71 008 osób, choć w czasach największych imprez masowych zasiadało na nich prawie 100 000 widzów. W okolicach stadionu zlokalizowano parking samochodowy na 900 pojazdów, boisko treningowe, niewielką halę treningową, park wypoczynkowy, a także nieistniejący dziś budynek dla reporterów.

Wkrótce po otwarciu przejął on od Stadionu Wojska Polskiego rolę reprezentacyjnego obiektu sportowego stolicy. Do końca epoki PRL odbywały się na nim najważniejsze imprezy sportowe w kraju, m.in. spotkania międzypaństwowe piłkarskiej reprezentacji Polski, finały piłkarskiego Pucharu Polski, Derby Warszawy, mistrzostwa Polski w lekkoatletyce czy finisze Wyścigu Pokoju. Stadion X-lecia był także wykorzystywany do celów kulturalnych i propagandowych. Organizowano tutaj koncerty, masówki, dożynki i uroczyste obchody ważnych dla władz socjalistycznej Polski rocznic. Do najtragiczniejszego zdarzenia w dziejach obiektu doszło 8 września 1968, w czasie trwania ogólnokrajowych dożynek, gdy to w proteście przeciwko agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację samospalenia na trybunach dokonał Ryszard Siwiec.

Panorama obiektu wykonana ze środka boiska w 2007 r.

Po 1983 stadion niszczał, a jego remont lub przebudowa zostały uznane za nieopłacalne. W zamian za utrzymanie obiektu stadion został w 1989 wydzierżawiony przez miasto stołeczne Warszawa do celów handlowych firmie Damis, która założyła na jego koronie "Jarmark Europa", będący z ponad 5 000 podmiotami gospodarczymi jednym z największych targowisk Europy – jego roczne obroty sięgały według CBŚ 12 miliardów złotych (dane za 2001), natomiast według danych oficjalnych obroty w tym okresie wyniosły nieco ponad 500 milionów złotych).

Według danych policji, był to także jeden z najważniejszych węzłów handlu nielegalnym oprogramowaniem, bronią, przemycanym alkoholem i papierosami. W latach 1995-2001 przeciwko handlowcom użytkującym stadion wszczęto ponad 25 tysięcy postępowań przygotowawczych. Zarekwirowano także około 10 milionów pirackich płyt CD i kaset wideo.

Nielegalny handel – zwłaszcza bronią – stał się tematem w powieści sensacyjnej autorstwa Jacka Kinga zatytułowanej Piąta Międzynarodówka, w której autor poświęca stadionowi kilka rozdziałów.

Panorama obiektu

[edytuj] Przyszłość

Ostatni dzień handlu na Stadionie

W miejsce Stadionu Dziesięciolecia, w latach 2007-2010, powstać ma Narodowe Centrum Sportu, a wchodzący w jego skład Stadion Narodowy ma być jedną z aren piłkarskich Mistrzostw Europy 2012 (podczas ich trwania miałyby się odbyć na nim: 2 spotkania grupowe – w tym mecz otwarcia wraz z oficjalną ceremonią otwarcia – 1 ćwierćfinał i 1 półfinał). Oprócz niego miałyby stanąć tutaj: wielofunkcyjna Hala sportowo-widowiskowa, wielofunkcyjna kryta pływalnia o parametrach olimpijskich z aquaparkiem, pełnowymiarowe boiska treningowe do hokeja na trawie wraz z pełnym zapleczem szatniowo-sanitarnym oraz tzw. infrastruktura towarzysząca, tj. Dom Sportowca (pełniący funkcję siedziby: Ministerstwa Sportu, Polskich Związków Sportowych i Centralnego Ośrodka Medycyny Sportowej), hotel, centrum kongresowe, centrum handlowo-wystawiennicze, punkty usługowe, punkty gastronomiczne, wielopoziomowe parkingi, dworzec kolejowy "Stadion" oraz stacja metra "B-15 Stadion" – niezbędna dla organizacji dużych imprez sportowo-widowiskowych.

Jarmark "Europa" działał do 30 września 2007, kiedy to skończyła się umowa Centralnego Ośrodka Sportu z firmą Damis, organizatorem jarmarku. Ze względu na prace budowlane kupcy opuścili koronę stadionu. Do tej pory kupcy handlują na Stadionie-X, planują jednak przenieść się w okolice ulicy Radzymińskiej^[1] lub Marywilskiej. Nowym administratorem Stadionu-X lecia jest CENTRUM HURTOWO DETALICZNE STADION.^[2] Próby palowania są prowadzone w niecce stadionu i nie przeszkadzają w handlu.^[3] Rozbiórka Stadionu X-lecia oznaczałaby konieczność wywiezienia 2 mln ton gruzu^[4]. W tym wariancie, wewnątrz korony Stadionu X-lecia miała być zbudowana hala widowiskowo-sportowa, zostawiając na miejscu przysypane ziemią i porośnięte trawą "wały" obecnych trybun^[5]. Ostatecznie podjęto decyzję, że Stadion Narodowy powstanie w niecce Stadionu Dziesięciolecia.

Przypisy

↑ Kupcy opuszczają Stadion X-lecia. gazeta.pl, 2007-10-01. [dostęp 20 czerwca 2008].
↑ C. H. D. Stadion. chdstadion.pl. [dostęp 20 czerwca 2008].
↑ Jarosław Osowski, Dominika Olszewska i Jacek Zawadzki: Stadion zmienia się w Narodowy. gazeta.pl, 2008-05-15. [dostęp 20 czerwca 2008].
↑ Dziennik Polska-Europa-Świat, 15-16.09.2007, str.9
↑ "Stadion Narodowy na błoniach obok Stadionu X-lecia", Sport.pl, 14 września 2007. Link sprawdzony 2007-09-14.