Stanisław Maczek

Z Wikipedii

Stanisław Maczek
Baca
Życie	Generał broni
Data urodzenia	31 marca 1892 r. Szczerzec
Data śmierci	11 grudnia 1994 r. Edynburg
Kariera
W służbie od	1914
Pełniona funkcja	dowódca: 10 BK, 10 BKP, 1 DPanc
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, kampania wrześniowa, II wojna światowa
Odznaczenia

Stanisław Maczek (ur. 31 marca 1892 w Szczercu, zm. 11 grudnia 1994 w Edynburgu) – generał broni Wojska Polskiego.

Spis treści 1 Nota biograficzna 1.1 Młodość 1.2 I wojna światowa 1.3 Wojna polsko-ukraińska 1.4 Wojna polsko-bolszewicka 1.5 Lata międzywojenne 1.6 Wojna obronna 1.7 Francja 1940 1.8 Szkocja 1.9 Festung Europa 1.10 Lata powojenne 2 Odznaczenia 3 Awanse 4 Linki zewnętrzne 5 Bibliografia

[edytuj] Nota biograficzna

[edytuj] Młodość

Urodził się pod Lwowem w rodzinie Polaków pochodzenia chorwackiego (jego kuzynem był znany chorwacki działacz narodowy w międzywojennej Jugosławii – Vladko Maček). Ukończył gimnazjum w Drohobyczu. W latach 1910–1914 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego filologię polską pod kierunkiem wybitnych polonistów: profesorów Wilhelma Bruchnalskiego i Józef Kallenbacha oraz sławnego filozofa, prof. Kazimierza Twardowskiego. Równocześnie wszedł w środowisko akademickie tętniące działalnością patriotyczną. W tym czasie odbył przeszkolenie wojskowe i pierwsze ćwiczenia w Związku Strzeleckim. Służbę w legionach Piłsudskiego uniemożliwiło mu powołanie do armii austriackiej.

[edytuj] I wojna światowa

Podczas I wojny światowej wcielony do armii austriackiej i wysłany wraz z pułkiem południowotyrolskim na front włoski. Walczył w jednostkach strzelców alpejskich i dosłużył się stopnia podporucznika. Po zawieszeniu broni 11 listopada 1918 zdezerterował i przedostał się do Krosna, gdzie już 14 listopada wstąpił do Wojska Polskiego.

[edytuj] Wojna polsko-ukraińska

Początkowo Maczek dowodził batalionem krośnieńskim przeznaczonym do odsieczy oblężonego Lwowa. Po początkowych sukcesach pod Ustrzykami, Chyrowem i Felsztynem, uderzenie polskie się załamało. Przez całą zimę jednostka Maczka uczestniczyła w walkach pozycyjnych.

W kwietniu 1919 Maczek otrzymał przydział na dowódcę tzw. lotnej kompanii w 4 Dywizji Piechoty gen. Aleksandrowicza. Kompania Maczka urządzona została na wzór niemieckich batalionów szturmowych: posiadała zwiększoną ilość środków transportowych i ogniowych, dzięki czemu zasłużyła się w wiosennej ofensywie w walkach o Drohobycz, Stryj, Stanisławów i Buczacz.

[edytuj] Wojna polsko-bolszewicka

Po ustaniu walk polsko-ukraińskich Maczek został zweryfikowany w stopniu majora i przeniesiony do zadań sztabowych. Po rozpoczęciu wojny polsko-bolszewickiej odtworzył swój batalion szturmowy, włączony w skład dywizji jazdy gen. Juliusza Rómmla. Na jego czele walczył w obronie Lwowa przed Armią Czerwoną.

[edytuj] Lata międzywojenne

Po wojnie Maczek pozostał w wojsku. Służył na różnych stopniach oficerskich. 1 sierpnia 1923 uzyskał awans do stopnia podpułkownika. Początkowo służył w 26 Pułku Piechoty we Lwowie. W latach 1923-1924 był słuchaczem rocznego Kursu Doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Z dniem 15 października 1924, po ukończeniu kursu i uzyskaniu tytułu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Oddziału II Sztabu Generalnego WP. W latach 1924-1927 kierował Ekspozyturą Nr 6 we Lwowie. Po odbyciu stażu na stanowisku zastępcy dowódcy 76 Pułku Piechoty otrzymał przydział na stanowisko dowódcy 81 Pułku Strzelców Grodzieńskich, które pełnił w latach 1929-1935. Następnie przez trzy lata pełnił funkcję dowódcy Piechoty Dywizyjnej 7 Dywizji Piechoty stacjonującej w Częstochowie. W 1938 r. Maczek otrzymał dowództwo 10 Brygady Kawalerii, pierwszej polskiej jednostki zmotoryzowanej.

[edytuj] Wojna obronna

W 1939 r. Maczek wraz ze swą jednostką bierze udział w walkach odwrotowych i działaniach opóźniających na rzecz Armii Kraków i Karpaty. Zadaje niemieckiemu XXIII Korpusowi Pancernemu ciężkie straty w bitwach pod Jordanowem, Wiśniczem, Łańcutem i Rzeszowem. Od piętnastego września walczy po raz kolejny w obronie Lwowa, jednak już 19 września, po najeździe sowieckim na Polskę w wykonaniu rozkazu Naczelnego Wodza zmuszony jest wraz z całą jednostką przerwać walkę z Niemcami i wobec nadciągających jednostek szybkich Armii Czerwonej przekroczyć granicę polsko - węgierską na Przełęczy Tatarskiej. 15 listopada 1939, w uznaniu zasług, otrzymuje awans do stopnia generała brygady.

[edytuj] Francja 1940

Niezatrzymywany przez władze węgierskie, 21 października 1939 Maczek przedostaje się do Francji. Tam otrzymuje przydział na dowódcę ośrodka wojskowego w Coёtquidan. Z powodu trudności czynionych przez władze francuskie nie udaje mu się w pełni utworzyć planowanej dywizji pancernej. Faktycznie z całej dywizji do maja 1940 udaje się uformować niecałą brygadę.

Po agresji niemieckiej w czerwcu 1940, Maczek na czele odtworzonej 10 Brygady Kawalerii Pancernej (10éme Brigade de cavalerie blindée) wyruszył na front w Szampanii. Tam, wraz z elementami Brygady, walczył m.in. w walkach odwrotowych francuskiej 20 Dywizji Piechoty pod Champaubert-Mongivroux i wraz z elementami 59 Dywizji Piechoty w rejonie bagien Saint Gond.

Na skutek niewykonalnego rozkazu dowództwa o zajęciu Montbard i mostów na Kanale Burgundzkim, resztki brygady Maczka zostały odcięte. Generał wydał rozkaz o zniszczeniu sprzętu i przebił się wraz z pół tysiącem swych żołnierzy do Marsylii. Stamtąd w przebraniu Araba przez Tunis, Maroko, Portugalię i Gibraltar dotarł do Szkocji.

[edytuj] Szkocja

Zaraz po przybyciu do Londynu, w październiku 1940, Maczek otrzymał order Virtuti Militari za męstwo w walkach we Francji oraz przydział na stanowisku dowódcy 2 Brygady Strzelców, do tego czasu dowodzonej przez gen. Rudolfa Dreszera. Brygadę Strzelców przekształcono z powrotem w 10 Brygadę Kawalerii Pancernej, a w lutym 1942 – w 1 Dywizję Pancerną.

[edytuj] Festung Europa

1 sierpnia 1944 dywizja ląduje w Normandii w pobliżu Caen. W składzie 2 Korpusu Kanadyjskiego, gen. Maczek dowodzi swą dywizją w zwycięskiej bitwie pod Falaise, gdzie zdecydowana obrona wzgórza 262 Montormel (znane jako "Maczuga") przez jego dywizję uniemożliwia większej grupie rozbitków 7 Armii wydostanie się z kotła.

W ciągłych walkach z Wehrmachtem, gen. Maczek prowadzi dywizję w kierunku Belgii i Holandii. Wyzwala m.in. Ypres, Gandawę i Passchendale. Dzięki znakomitemu manewrowi oskrzydlającemu, po ciężkich walkach Maczkowi udaje się wyzwolić Bredę bez strat wśród ludności cywilnej. 26 marca 1945, pod Łukiem Triumfalnym w Paryżu został odznaczony Komandorią Krzyża Legii Honorowej.

W 6 maja 1945 dywizja dociera do bazy Kriegsmarine w Wilhelmshaven, gdzie generał przyjął kapitulację dowództwa twierdzy, bazy Kriegsmarine, floty "Ostfrisland", dziesięciu dywizji piechoty i ośmiu pułków piechoty i artylerii. 1 czerwca 1945 został awansowany do stopnia generała dywizji.

[edytuj] Lata powojenne

Od września 1945 dowodził jednostkami polskimi które pozostały w Wielkiej Brytanii aż do ich demobilizacji. Stanisław Maczek pozostał na emigracji w Edynburgu w Wielkiej Brytanii. 26 września 1946 władze komunistyczne pozbawiły go obywatelstwa polskiego. Pozbawiony świadczeń przysługujących żołnierzom alianckim, rozpoczął pracę jako barman w jednym z edynburskich hoteli. Na wniosek ponad 40 000 mieszkańców Bredy generałowi przyznano honorowe obywatelstwo Holandii. 11 listopada 1990 r. został awansowany do stopnia generała broni. W 1994 został kawalerem Orderu Orła Białego. Zmarł w wieku 102 lat. Pochowany został na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie.

[edytuj] Odznaczenia

• Order Orła Białego (1994)
• Order Virtuti Militari III, IV i V klasy
• Order Odrodzenia Polski I i III klasy
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
• Komandoria Legii Honorowej (Legion d'Honneur)
• Croix de Guerre 1940 z palmami (Francja)
• Medaille Commemorative Francaise de la Guerre 1939-1945
• Grand Officier de l'Ordre de la Couronne avec palme (Belgia)
• Croix de Guerre z palmami (Belgia)
• Komandoria Orderu Łaźni (Order of the Bath Commander) (Wielka Brytania)
• Distinguished Service Order
• Orde van Oranje Nassau III klasy (Holandia)

[edytuj] Awanse

• Armia austriacka

podporucznik – 1916
porucznik – 1918

• Wojsko Polskie

kapitan – 1919
major – 1921
podpułkownik – 1924
pułkownik – 1931
Generał brygady – 15 listopada 1939
Generał dywizji – 1 czerwca 1945
Generał broni – 11 listopada 1990

[edytuj] Linki zewnętrzne

• (EN) (FR) Strona poświęcona bitwie pod Falaise
• Biografia generała
• Krzysztof Bulzacki – Lwowskie sylwetki. Gen. Stanisław Maczek
• Strona internetowa Muzeum im. Stanisława Maczka w Bredzie, Holandia

[edytuj] Bibliografia

• Od podwody do czołga – Londyn 1961