Stanisław Popławski

Z Wikipedii

Stanisław Popławski
'
Życie	generał armii
Data urodzenia	22 kwietnia 1902 Wyndyczany, (Obwód winnicki)
Data śmierci	10 sierpnia 1973 Moskwa
Kariera
W służbie od	1920
Pełniona funkcja	wiceminister ON, d-ca 1. A WP, d-ca 2. A WP
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, Poznański Czerwiec '56
Odznaczenia

Stanisław Popławski (ur. 22 kwietnia 1902 w Wyndyczanach koło Mohylowa Podolskiego w obwodzie winnickim, zm. 10 sierpnia 1973 w Moskwie) – generał Armii Czerwonej i LWP, syn Hilarego i Poliny z Kostienieckich.

Spis treści 1 Życiorys 2 Wykształcenie 3 Awanse 4 Odznaczenia 5 Kontrowersje wokół "podwójnej tożsamości" 6 Bibliografia 6.1 Linki zewnętrzne

[edytuj] Życiorys

Urodził się w rodzinie chłopa polskiego. W lutym 1920 został wcielony do Armii Czerwonej. Do 1923 pełnił służbę jako szeregowy. Następnie do 1927 w stopniu podoficerskim był szefem kompanii w 297 Pułku Strzeleckim.

ukończył w 1930 Charkowska Szkołę Oficerską. Po ukończeniu szkoły oficerskiej dowodził najpierw plutonem w 137 Pułku Strzeleckim (1930–1931), a następnie plutonem (1931–1933) i kompanią (1933–1935) w Szkole Oficerów Piechoty w Charkowie.

Członek WKP(b) od 1930.

Będąc absolwentem Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego z 1938 pełnił funkcję wykładowcy taktyki w tej akademii (1938–1939). W lutym 1939 na skutek donosu został usunięty z akademii i z armii i skierowany na stanowisko dyrektora w zaniedbanym sowchozie "Kultura" w obwodzie tulskim, prowadzącym hodowlę trzody chlewnej. Przed wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej został ponownie powołany do armii, obejmując funkcję szefa Oddziału Operacyjnego Sztabu 162 Dywizji Strzeleckiej.

Podczas wojny niemiecko-radzieckiej walczył w składzie frontów: Zachodniego, Kalinińskiego, 1 i 3 Białoruskiego. Brał udział w walkach pod Moskwą, nad Bałtykiem, o Berlin, operacjach: nadbałtyckiej, wschodnio-pruskiej, wiślano-odrzańskiej i berlińskiej. Dowodził 720 Pułkiem Strzeleckim (lipiec–wrzesień 1941), po czym kierował Sztabem 363 Dywizji Strzeleckiej (październik 1941–styczeń 1942). Do maja 1943 dowodził kolejno: 184, 256 i 220 Dywizją Strzelecką, a następnie 45 Korpusem Piechoty w 5 Armii (czerwiec 1943–wrzesień 1944).

We wrześniu 1944 został skierowany do Wojska Polskiego w stopniu generała majora. Od 26 września do 19 grudnia 1944 dowodził 2 Armią WP, a następnie 1 Armią WP (do 10 września 1945) w walkach o wyzwolenie Warszawy, na Wale Pomorskim, nad Bałtykiem, Odrą i Łabą oraz o Berlin. Czterokrotnie ranny i trzykrotnie kontuzjowany.

Po zakończeniu działań wojennych pełnił funkcję dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego (do 22 listopada 1947), dowódcy wojsk lądowych (do 21 marca 1950), głównego inspektora wyszkolenia bojowego (do 20 listopada 1956). 2 kwietnia 1949 powierzono mu dodatkowo stanowisko II wiceministra obrony narodowej (do 24 grudnia 1949), a po reorganizacji ministerstwa – wiceministra obrony narodowej.

W czerwcu 1956 dowodził oddziałami wojska tłumiącymi wystąpienia robotnicze w Poznaniu - był bezpośrednio odpowiedzialny za śmierć co najmniej 74 osób (według danych oficjalnych) i ponad pół tysiąca rannych^[1]

W latach 1947–1956 był posłem na Sejm, a w latach 1949–1956 – członkiem Komitetu Centralnego PZPR.

20 listopada 1956 powrócił do ZSRR. W grudniu 1956 powierzono mu funkcję I zastępcy Głównego Inspektora Szkolenia Armii Radzieckiej. Od kwietnia 1958 był doradcą w grupie generałów inspektorów Ministerstwa Obrony ZSRR.

Zmarł 10 sierpnia 1973 w Moskwie, gdzie został pochowany na cmentarzu Nowodziewiczym.

Żonaty z Mają z Terpiłowskich, miał córkę Izabelę.

Autor wspomnień pt.: Towarzysze frontowych dróg, Warszawa 1964, 1966, 1970, 1973, 1983; Товарищи в борьбе, Moskwa 1963, 1974; Kampfgefährten, Berlin 1980. Wspomnienia te nosiły w wersji roboczej tytuł: Na ziemi przodków (За землю предков), lecz cenzura nakazała go zmienić.

[edytuj] Wykształcenie

• Szkoła Oficerów Piechoty w Charkowie (1927–1930),
• Akademia Wojskowa im. Michaiła Frunzego w Moskwie (1935–1938).

[edytuj] Awanse

• generał major – 14 lutego 1943,
• generał dywizji – 3 grudnia 1944,
• generał broni – 11 maja 1945,
• generał armii – 12 sierpnia 1955.

[edytuj] Odznaczenia

• polskie:
  • Krzyż Wielki, Komandorski z Gwiazdą i Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari,
  • Order Krzyża Grunwaldu II klasy,
  • Order Sztandaru Pracy I klasy (2-krotnie),
  • Złoty Krzyż Zasługi (2-krotnie)
  • inne odznaczenia państwowe i wojskowe;
• radzieckie:
  • Bohater Związku Radzieckiego (29 maja 1945),
  • Order Lenina (3-krotnie),
  • Order Rewolucji Październikowej
  • Order Suworowa I i II klasy,
  • Order Kutuzowa II klasy,
  • Order Chmielnickiego II klasy,
  • Order Czerwonego Sztandaru (4-krotnie),
  • Order Czerwonej Gwiazdy;
• amerykańskie:
  • Legion of Merit;
• czechosłowackie:
  • Order Białego Lwa I klasy,
  • Złota Gwiazda Orderu Wolności;
• jugosłowiańskie:
  • Gwiazda Partyzancka I klasy,
  • Order „Za Waleczność”.

[edytuj] Kontrowersje wokół "podwójnej tożsamości"

W 1985 roku dr Roman Korab-Żebryk, były zastępca dowódcy 1 Wileńskiej Brygady AK, historyk-amator spisujący dzieje swojej formacji, opublikował w książce "Operacja Wileńska AK" (PWN, 1985 r., str. 43-44) informację, że dowódca 45 korpusu strzeleckiego 3 armii 3 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej, biorącego udział w walkach o Wilno w lipcu 1944 r., gen. mjr Siergiej Fiodorowicz Gorochow, wkrótce potem znalazł się w Wojsku Polskim i pod zmienionym nazwiskiem - właśnie jako Stanisław Popławski - mianowany został dowódcą 2 Armii WP.

Rewelacja ta została przez ówczesnych historyków specjalizujących się w dziejach polskich formacji zbrojnych na Wschodzie przyjęta z dużym niedowierzaniem; byłby to bowiem jedyny w historii przypadek całkowitej zmiany tożsamości radzieckiego oficera oddelegowanego do Wojska Polskiego, w dodatku na tak wysokim szczeblu. Jako pierwszy podjął się jej sprawdzenia płk doc. dr hab. Tadeusz Sawicki z Wojskowego Instytutu Historycznego, który wyniki swoich poszukiwań, m.in. w Instytucie historii Wojskowej w Moskwie, opublikował w "Wojskowym Przeglądzie Historycznym" (nr 2/1986 i nr 2/1987). Według jego ustaleń, poczynionych na podstawie badań zachowanych z czasów wojny archiwaliów, Stanisław Popławski i Siergiej Fiodorowicz Gorochow to dwie różne osoby - w połowie 1944 roku dwaj kolejni dowódcy 45 korpusu strzeleckiego. Pomieszanie ich biografii ze sobą przez dra Korab-Żebryka było rezultatem nieścisłości oraz pomyłek chronologicznych i faktograficznych w przywoływanych przez niego źródłach, jakimi były literatura wspomnieniowa oraz powojenne opracowania popularnonaukowo-propagandowe; wtórnych, obarczonych subiektywizmem, rzadko w owych czasach weryfikowanych czy choćby opatrywanych przypisami na podstawie zasobów archiwalnych, gwoli sprawiedliwości mało dostępnych. Przyczynił się do tego z pewnością i sam Stanisław Popławski, datując w swoich wspomnieniach rozstanie z 45 korpusem strzeleckim właśnie na wrzesień 1944 roku. Z dokumentów archiwalnych wynika, że w rzeczywistości przejął dowodzenie 2 Armią WP 25 września tegoż roku, według jego własnych wspomnień wcześniej był na krótkim urlopie, a procedura oddelegowania do WP, obejmująca liczne szkolenia, instruktaże i rozmowy, zajmowała kilka tygodni - musiał zatem być odwołany z 45 korpusu strzeleckiego odpowiednio wcześniej.

Kolejne poszukiwania przeprowadził w ostatnich latach prof. Andrzej Werblan, odnajdując w oficjalnych dokumentach wojskowych oraz w publikowanych latach wojny wydawnictwach liczne wzmianki o generale Stanisławie Popławskim z okresu przed 1944 rokiem (czyli z czasów, gdy Popławski miał być wciąż jeszcze Gorochowem; m.in. dekret Rady Komisarzy Ludowych z 14 lutego 1943 r. o nadaniu stopnia generała majora "Popławskiemu Stanisławowi Hilarowiczowi", opublikowany w prasie codziennej), a także wzmianki o generale Siergieju Fiodorowiczu Gorochowie z końca 1944, początku 1945 roku i czasów późniejszych (czyli z okresu, gdy miał on już funkcjonować jako Popławski)^[2]. Należy przypomnieć, że sam Stanisław Popławski podkreślał swoje polskie pochodzenie, nie godząc się na zmianę w dokumentach urzędowych "otczestwa" z "Hilarowicz" na "Iłłarionowicz".

Gen. mjr Siergiej Fiodorowicz Gorochow, mianowany na ten stopień dekretem Rady Komisarzy Ludowych z dnia 7 grudnia 1942 r. za udział w bitwie pod Stalingradem, z pochodzenia Ukrainiec, po krótkim dowodzeniu 45 korpusem objął dowództwo 40 korpusu w składzie 19 armii 2 Frontu Białoruskiego, na czele którego w marcu 1945 roku zdobywał Gdynię. Wkrótce po wojnie prawdopodobnie przeniesiony w tym stopniu w stan spoczynku, w latach 50. i później publikował w radzieckiej prasie wojskowo-historycznej liczne artykuły wspomnieniowe sygnowane "gen. mjr S.F. Gorochow". Zmarł w 1964 r.

Dr Korab-Żebryk, broniąc tezy o podwójnej tożsamości gen. Popławskiego, wysunął w 1987 roku przypuszczenie, że dowodzący w marcu 1945 roku 40 korpusem w walkach o Gdynię generał był zupełnie innym Siergiejem Fiodorowiczem Gorochowem, jednak na potwierdzenie tej tezy nie przytoczył żadnych dowodów. Dokumenty z lat wojny wymieniają - oprócz Siergieja Fiodorowicza - tylko jednego generała o tym nazwisku: gen. lejtn. Piotra Iwanowicza Gorochowa, członka Rady Wojennej 53 armii Frontu Zabajkalskiego.

Niewątpliwie dokładniejsze poszukiwania w poradzieckich archiwach wojskowych pozwoliłyby ostatecznie rozstrzygnąć kwestię rzekomej zmiany tożsamości przez generała Stanisława Popławskiego. Niemniej jednak już na podstawie analizy znanych w chwili obecnej dokumentów archiwalnych z lat wojny można i należy uznać za udowodnione, że na długo przed wrześniem 1944 roku w Armii Czerwonej służyło dwóch generałów: Stanisław Popławski s. Hilarego i Siergiej Gorochow s. Fiodora, którzy w 1944 roku kolejno dowodzili tym samym związkiem taktycznym - a zatem, że owa zmiana tożsamości nie miała w rzeczywistości miejsca i była skutkiem pomyłki historyka. Niemniej jednak teza o "podwójnej tożsamości" generała Stanisława Popławskiego okazała się bardzo atrakcyjna propagandowo. Podchwycona przez środowiska prawicowe, szeroko rozpropagowana po 1989 roku, aczkolwiek z reguły podawana jako fakt pewny z pominięciem jakichkolwiek źródeł i dowodów, żyje własnym życiem, będąc obecna nie tylko w wielu publikacjach o charakterze propagandowym lub popularnym, ale nawet w opracowaniach naukowych.

1. ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Stanisław Popławski (1902–1973)
2. ↑ Przegląd

[edytuj] Bibliografia

Bolszaja Sowietskaja Encykłopedija t. 20 Moskwa 1975.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Biuro Edukacji Publicznej IPN "Stanisław Popławski (1902–1973)" - informacja historyczna