Storczykowate
Z Wikipedii
| Storczykowate | |
 Kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis |
|
| Systematyka wg Reveala | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | jednoliścienne |
| Rząd | storczykowce |
| Rodzina | storczykowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Orchidaceae Juss. | |
| pub. Gen. Pl.: 64. 4 Aug 1789. | |
 Galeria zdjęć i grafik |
|
.jpg/180px-Phalaenopsis_(aka).jpg)
Storczykowate (Orchidaceae Juss.) – rodzina roślin obejmująca ponad 20 tysięcy gatunków bylin (samożywnych i saprofitycznych). Jest jedną z najbogatszych w gatunki rodzin roślin wyższych. W Polsce, w stanie dzikim, występuje około 49 gatunków z 24 rodzajów i wszystkie one podlegają ochronie gatunkowej.
Rośliny z rodziny storczykowatych o efektownych i oryginalnych kwiatach są potocznie nazywane orchideami.
Spis treści |
[edytuj] Morfologia
- Liście
- Wydłużone, całobrzegie.
- Kwiaty
- Charakteryzują się zrośnięciem pręcikowia z szyjką słupka w prętosłup (gynospermium) oraz tzw. pyłkowinami (Pollinaria, pollinia), czyli garstkami pyłku zlepionymi w małe grudki. Każdy kwiat składa się z dwuokółkowego okwiatu, którego części w czasie rozwoju skręcają się o 180° w stosunku do swojego pierwotnego położenia (resupinatio). Środkowa działka wewnętrznego okółka przekształcona jest w tzw. warżkę (labellum), niejednokrotnie podzieloną, często wydłużoną ku tyłowi w tzw. ostrogę. Jest ona umieszczona na dole kwiatu i służy owadom za miejsce do siadania. Kwiaty przeważnie zebrane w kwiatostany typu wiecha bądź grono, zapylane przez zwierzęta (głównie owady, rzadziej ptaki).
- Owoce
- Torebka z dużą ilością bezbielmowych (do 1 mln) bardzo drobnych nasion, rozsiewanych przez wiatr. Nasiona w większości są niezdolne do kiełkowania bez obecności grzybów charakterystycznych dla danych gatunków (mikoryza).
[edytuj] Ekologia
Występują głównie w strefie międzyzwrotnikowej (epifity i liany), rzadziej w umiarkowanej (łąki i leśne polany). Wiele gatunków żyje w symbiozie z grzybami (mikoryza).
[edytuj] Systematyka
- Pozycja rodziny w systemie APG II (2003)
W obrębie kladu jednoliściennych w rzędzie szparagowców Asparagales (jako najstarsza linia rozwojowa tego kladu).
- Pozycja rodziny w systemie Reveala (1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd storczykowce (Orchidales Raf), podrząd Orchidineae Rchb., rodzina storczykowate (Orchidaceae Juss.)[1].
- Pozycja rodziny w systemie Cronquista (1981)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), klasa jednoliścienne (Liliopsida Scop. 1760), podklasa Liliidae, rząd storczykowce.
- Przedstawiciele flory Polski (rodzaje)[2]
- Storczyki egzotyczne (rodzaje - wybór)
- ania (Tainia)
- cymbidium (Cymbidium)
- falenopsis (Phalaenopsis)
- katleja (Cattleya)
- wanilia (Vanilla)
- motylnik (Oncidium)
- lelia (Laelia)
- Calanthe
- Masdevallia
[edytuj] Zastosowanie
- Rośliny ozdobne
- Ze względu na piękne, oryginalne kwiaty, trwałe i silnie pachnące, uprawia się głównie w szklarniach, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii i Belgii. Uprawiane są liczne ozdobne gatunki i ich mieszańce (m.in. z rodzaju katleja, Laelia, Stanhopea, Dendrobium, Odontoglossum, Paphiopedilum) w wielu odmianach, zwanych storczykami lub orchideami. Bardzo dużo gatunków jest wykorzystywanych w kwiaciarstwie, zarówno jako kwiaty cięte, jak i doniczkowe. Cięte kwiatostany charakteryzują się dużą trwałością. Dzięki rozmnażaniu z merystemów łatwa stała się hodowla doniczkowa.
- Sztuka kulinarna
- Znaczenie gospodarcze ma wanilia.
[edytuj] Uprawa
- Wymagania
- Dla większości gatunków uprawianych w warunkach domowych najlepsza jest ekspozycja na oknie wschodnim lub zachodnim. Taka wystawa daje największe szanse na długotrwałe i obfite kwitnienie. Dla rodzajów Cattleya, Vanda, Dendrobium i Cymbidium odpowiednie są również okna południowe, ale uważać trzeba na ewentualne oparzenia. Okna północne nie są zwykle właściwe, ze względu na zbyt małą ilość światła, zwłaszcza zimą. Nawet jesli storczyk w takich warunkach będzie rósł, mało prawdopodobne jest, że zakwitnie. Phalaenopsis, Paphiopedium czy Ludisia dobrze rosną w miejscu jasnym, ale nie bezpośrednio oświetlanym przez słońce.
- Pielęgnacja
- Dla wielu storczyków korzystne jest wyniesienie latem na balkon lub taras. Rośliny umieszcza się na wolnym powietrzu, kiedy jest pewność, że nocne spadki temperatury nie spowodują żadnych szkód. Należy przy tym szczególnie zwrócić uwagę na niebezpieczeństwo poparzenia storczyków. Jesienią trzeba odpowiednio wcześnie zabrać je do domu, dokładnie przy tym oglądając roślinę pod kątem szkodników. Pobyt na świeżym powietrzu wzmacnia storczyki i wpływa na poprawę kwitnienia. Bardzo dobrze działa zwłaszcza na Cymbidium, Zygopetalum, Dendrobium nobile i Cattleya.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999. Systematyka rodziny storczykowatych wg Reveala
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a chekclist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Orchidaceae Juss. [w:] Watson L. & M.J. Dallwitz. 1992. The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval na http://delta-intkey.com (en)
- Polskie storczyki
- Storczyki - portal miłośników orchidei
