Suazi

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy państwa. Zobacz też: Suazi - grupa etniczna oraz suazi - język z grupy bantu.

Umbuso weSwatini
Kingdom of Swaziland
Królestwo Suazi


Flaga Suazi	Herb Suazi

Dewiza: (suazi) Siyinqaba
(Jesteśmy twierdzą)

Hymn: Nkulunkulu Mnikati wetibusiso temaSwati

Mbabane ¹

monarchia konstytucyjna

Głowa państwa

król Mswati III

Szef rządu

premier Absalom Themba Dlamini

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

153. na świecie
17 363 km²
0,9%

Liczba ludności (2005)
• całkowita
• gęstość zaludnienia

154. na świecie
1 138 227
65,5 osób/km²

Jednostka monetarna

lilangeni (SZL)

Niepodległość

od Wielkiej Brytanii
6 września 1968

UTC +2

+268

¹ Siedziba parlamentu i króla to Lobamba

Suazi (Ngwane, Swaziland, Królestwo Suazi - Umbuso we Swatini, Kingdom of Swaziland) – niewielkie państwo w południowej Afryce (jedno z najmniejszych na kontynencie), usytuowane na wschodnich stokach Gór Smoczych. Graniczy z Mozambikiem i Republiką Południowej Afryki. Nazwa kraju pochodzi od plemienia Suazi z grupy Bantu, które zamieszkuje te tereny.

[edytuj] Ustrój polityczny

Suazi to monarchia konstytucyjna. Kraj wchodzi w skład Wspólnoty Narodów. Obecna konstytucja została przyjęta 13 października 1978 r., nowelizowana w 1992 r. Głową państwa jest król. Władza wykonawcza należy do rządu z premierem na czele. Wybiera go monarcha. Władza ustawodawcza należy do Izby Zgromadzeń i Senatu. Izba składa się z 65 członków (10 wybiera król, 55 jest wybieranych w wyborach powszechnych), a Senat z 30 (20 wybiera król a 10 Izba Zgromadzeń). Członkowie do parlamentu są wybierani na 5-letnią kadencję. Obecnym królem Suazi jest Mswati III (od 25 kwietnia 1986 r.). Premier Suazi to Absalom Themba Dlamini (od 14 listopada 2003 r.). Od 1973 roku obowiązuje zakaz działalności partii politycznych. Istnieje tylko jedna partia polityczna - Narodowy Ruch Imbokodvo (INM). Działa również nielegalny opozycyjny Zjednoczony Ludowy Ruch Demokratyczny (PUDM). Założony został w 1989 r.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Suazi.

Suazi jest podzielone na 4 dystrykty:

[edytuj] Geografia

Suazi oferuje dużą różnorodność krajobrazów, od gór wzdłuż granicy z Mozambikiem, przez sawanny na wschodzie, po lasy deszczowe na północnym-zachodzie. Główną rzeką płynącą przez ten kraj jest Lusutfu. Stolica państwa, Mbabane, jest największym miastem Suazi. Inne większe ośrodki to Manzini, Lobamba i Siteki. Klimat jest zwrotnikowy, wilgotny. Wyraźnie widoczna jest pora deszczowa. Trwa ona od września do października i od marca do kwietnia.

[edytuj] Historia

Na tereny obecnego Suazi prawdopodobnie w I tysiącleciu p.n.e. przybyli Buszmeni. Zostali oni wyparci przez ludy Bantu w VII wieku n.e. W XVI w. powstało tu plemienne państwo ludu Suazi. Kraj toczył zacięte walki o niepodległość z Burami, a następnie ludy walczyły z coraz większą intensywnością z Brytyjczykami.

W 1894 r. ten obszar stał się protektoratem Burskiej Republiki Południowoafrykańskiej. W 1903 doszło do aneksji republik burskich, w tym Suazi, przez Wielką Brytanię. Pomimo tego mieszkańcy Suazi pragnęli walczyć o swoje państwo. W 1929 r. powstała pierwsza suazyjska organizacja polityczna - Postępowe Stowarzyszenie Suazi (SPA). Jej głównym celem było wyzwolenie kraju spod obcej okupacji. Do roku 1960 organizację w swych działaniach wspomagała organizacje Postępowa Partia Suazi (SPP). Wynikiem tego było w 1963 r. uchwalenie konstytucji a rok później odbyły się pierwsze wybory parlamentarne. W 1967 r. Suazi otrzymało szeroką autonomię i wewnętrzny samorząd. Rok później Suazi otrzymało pełną niepodległość w ramach brytyjskiej wspólnoty narodów z królem Sobhuzą II na czele państwa. Jednak nie trwało to długo.

W 1973 roku Król zawiesił konstytucję, działalność partii politycznych, rozwiązał parlament i wprowadził rządy absolutne. W 1978 r. wprowadzono konstytucję ustanawiającą monarchię absolutną.

Sobhuza II zmarł w 1982 r. i rządy w kraju objęła królowa Dzeliwe. Z tego powodu w rodzinie królewskiej wybuchły walki. Sytuacja ustabilizowała się, kiedy w 1986 r. królem został Mswati III. Od 1989 r. prowadzi się proces demokratyzacji. W 1992 r. król zdecydował się na zmiany w konstytucji. Zmieniono system wyborczy. Jednak szybko wrócono do rządów za pomocą dekretów. Rok później odbyły się pierwsze od 1973 wybory wielopartyjne. W 2001 r. powołano zespół mający stworzyć nową konstytucję. Jednak do dnia dzisiejszego komisja nie przyniosła rezultatów. Dwa lata później odbyły się kolejne wybory. Wygrała partia Narodowy Ruch Imbokodvo. W 2005 roku Sąd Najwyższy uznał istnienie partii za nielegalne.

[edytuj] Gospodarka

PKB na jednego mieszkańca Suazi w 2003 roku wyniosło: 1765 $ Struktura PKB kształtowała się następująco: -Rolnictwo: 16% -Przemysł: 43% -Usługi: 41% Bezrobocie w 1999 wynosiło aż 40%. Główne towary eksportowe kraju to: cukier, mięso, drewno, azbest, diamenty, węgiel kamienny. A towary importowane to: środki transportu, maszyny, żywność, produkty ropy naftowej, chemikalia.

[edytuj] Demografia

(2005)
Liczba ludności	1 173 900
Ludność według wieku
0 - 14 lat	40,6%
15 - 64 lat	55,6%
ponad 64 lata	3,8%
Wiek (mediana)
W całej populacji	18,72 lat
Mężczyzn	18,53 lat
Kobiet	18,96 lat
Przyrost naturalny	0,25%
Współczynnik urodzeń	27,72 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	25,26 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	0 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,03 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,02 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat	1,01 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,77 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	69,27 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	72,51 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	65,94 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	33,22 lat
Mężczyzn	32,49 lat
Kobiet	33,98 lat
Rozrodczość	3,7 urodzin/kobietę

[edytuj] Polacy w Suazi

Wincenty Jordan Rozwadowski (1916 - 1975) pseudonim wojenny "Pascal" - członek polskiego wywiadu we Francji (1940 - 1945) oraz SDP - Demokratycznej Partii Suazi, w 1968 r. jako jedyny "biały" przedstawiciel Suazi uczestniczył w londyńskich rozmowach politycznych poprzedzających nadanie krajowi niepodległości. Zmarł w Mbabane w 1975r.