Suwałki
Z Wikipedii
Współrzędne: 54°05' N 22°56' E
Suwałki | |||
|
|||
Województwo | podlaskie | ||
Powiat | miasto na prawach powiatu | ||
Gmina - rodzaj |
Suwałki miejska |
||
Założono | 1690 | ||
Prawa miejskie | 2 maja 1720 | ||
Prezydent | Józef Gajewski | ||
Powierzchnia | 65,24 km² | ||
Położenie | 54° 05' N 22° 56' E |
||
Wysokość | 170 m n.p.m. | ||
Liczba mieszkańców (2007) - liczba ludności - gęstość |
69 208 1060,8 os./km² |
||
Strefa numeracyjna (do 2005) |
+(48) 87 | ||
Kod pocztowy | 16-400 do 16-403 i 16-430 do 16-434, | ||
Tablice rejestracyjne | BS, BSU | ||
Położenie na mapie Polski
|
|||
Miasta partnerskie | Grande-Synthe Mariampol Olita Waren Voru Rēzekne Kętrzyn Nitra |
||
Urząd miejski3
ul. Mickiewicza 1tel. 87 562-80-00; faks 87 562-80-98 (e-mail) |
|||
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons | |||
Strona internetowa miasta |
Suwałki (lit. Suvalkai, biał. Сувалкі, niem. Suwalken, 1941-44 Sudauen), miasto na prawach powiatu w północno-wschodniej Polsce w województwie podlaskim, położone nad rzeką Czarna Hańcza. Liczba mieszkańców 69.208 (30 czerwca 200724). Siedziba władz powiatu suwalskiego.
[edytuj] Geografia
[edytuj] Położenie
Suwałki leżą na Suwalszczyźnie, która pod względem geograficznym stanowi fragment Pojezierza Suwalskiego.
[edytuj] Klimat
W porównaniu z innymi rejonami Polski miasto znajduje się stosunkowo często pod wpływem arktycznych i kontynentalnych mas powietrza. Właśnie za sprawą arktycznych wpływów region ten jest zaliczany do najzimniejszych (poza górami) obszarów Polski, a w pobliżu miejscowości Wiżajny znajduje się "polski biegun zimna" (temperatura spada niekiedy nawet poniżej -40°C, jednak nie tu odnotowano najniższą temperaturę w historii Polski, a w Siedlcach).
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Czer | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznie |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Śr. wysoka temperatura [°C] | -1,7 | -0,7 | 3,9 | 11,0 | 17,7 | 20,4 | 21,9 | 21,9 | 16,3 | 10,4 | 3,5 | -0,1 | 10,4 |
Śr. niska temperatura [°C] | -6,6 | -6,3 | -3,3 | 1,6 | 6,4 | 9,8 | 11,4 | 10,8 | 7,2 | 3,2 | -0,9 | -4,5 | 2,4 |
Opady [mm] | 33 | 25 | 35 | 37 | 49 | 74 | 83 | 64 | 53 | 49 | 46 | 43 | 591 |
Zimy są tutaj na ogół długie i mroźne (nawet dwukrotnie dłuższe niż na zachodzie Polski), a wiosna dociera bardzo późno. Lato najczęściej bywa krótkie, ale za to bardzo ciepłe. Ekstremalne temperatury zanotowane na tym terenie to +36°C i -38°C.
[edytuj] Historia
[edytuj] Nazwa miasta
Sudowia - to średniowieczna nazwa Suwalszczyzny.
Znawcy toponomastyki do dziś nie rozszyfrowali zagadki pochodzenia nazwy miasta. A. Połujański[2] pisze o kilku osiedlonych tu suwiłkaj, co rzekomo miało po litewsku oznaczać włóczęgów. Ale słownik litewski zna tylko słowo susivilkai, czyli zbiegowisko, zgromadzenie. Według innej hipotezy nazwa składa się z przedrostka su- (w jęz. litewskim oznaczającego lokację "nad", “w pobliżu”) i rdzenia -valk- ( rzeczownika mającego geogr. znaczenie “wąska, mała rzeka, moczary”), co łącznie znaczyłoby "miejsce położone nad rzeczką, moczarami". Jest natomiast ciekawostką, że zamieszkujący Suwalszczyznę Litwini, którzy mówią dialektem "dzuków" używają słowa suwałka na określenie "zbieraniny". Podczas okupacji niemiecka administracja nazistowska wprowadziła w latach 1941-1944 nazwę niem. Sudauen.
[edytuj] Najważniejsze wydarzenia w historii Suwałk
Suwałki zostały założone w 1690 przez kamedułów wigierskich. Składały się wtedy z zaledwie dwóch domów. Król August II Mocny nadał miejscowości prawa miejskie 2 maja 1720.
Od 1815 miasto rozwijało się dynamicznie dzięki umieszczeniu tu siedziby władz województwa augustowskiego Królestwa Polskiego, a także położeniu na ważnym trakcie z Warszawy do Petersburga. Dodatkowym czynnikiem rozwoju było stacjonowanie 10 tysięcy żołnierzy, dla potrzeb których wybudowano rozległe koszary i cerkiew garnizonową - dziś jest to kościół św. Piotra i Pawła. Oddanie do użytku kolei warszawsko-petersburskiej wiodącej przez Białystok a omijającej Suwałki zahamowało rozwój miasta.
W Królestwie Polskim Suwałki były miastem garnizonowym. Zachowały się cztery duże zespoły koszarowe (zabytkowe), w których stacjonowało wojsko rosyjskie, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości - Wojsko Polskie. Można je znaleźć wychodząc z centrum w dowolną stronę świata.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Suwałki stały się siedzibą władz powiatowych. W dawnych, rosyjskich koszarach, rozlokowano: 2 Pułk Ułanów Grochowskich im. gen. Józefa Dwernickiego, 3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. płk. Jana Leona Kozietulskiego, 41 Suwalski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, 4 Dywizjon Artylerii Konnej, 29 Pułk Artylerii Lekkiej, jak również (do wiosny 1939) Batalion KOP "Suwałki". Wszystkie te jednostki brały udział w działaniach wojennych przeciw Niemcom i Związkowi Radzieckiemu w 1939.
W czasie okupacji miasto zostało wcielone do Prus Wschodnich. Po II wojnie światowej Suwałki wolno odbudowywały się i rozwijały. W 1975 zostały stolicą województwa suwalskiego. Stan ten utrzymał się do 1998, kiedy to utraciły status miasta wojewódzkiego.
[edytuj] Podział administracyjny
Suwałki dzielą się na kilkanaście osiedli o bardzo ograniczonym samorządzie. Każde z nich ma swoją nazwę, samorząd, władze. Różnica w liczbie mieszkańców i zajmowanego obszaru poszczególnych osiedli jest duża, gdyż obecnie funkcjonujący podział jest silnie związany z historią miasta i geografią.
[edytuj] Gospodarka
Suwałki są ośrodkiem przemysłu drzewnego, materiałów budowlanych, odzieżowego i spożywczego. Przemysł drzewny reprezentują takie firmy jak fabryka mebli Forte S.A., fabryka mebli Home Meble S.A. Meblet i Centrum Dystrybucji Mazowsze sp. z o.o.. W Suwałkach mieszczą się Zakłady Drobiarskie Animex, spółdzielnia mleczarska Sudowia oraz palarnia kawy Sido. Dużym zakładem przemysłu odzieżowego jest Odzieżowa Spółdzielnia Pracy im. Marii Konopnickiej. W Suwałkach zlokalizowany jest zakład produkcyjny nakryć głowy "Lesko". Ponadto w Suwałkach ma swoją siedzibę H. K. Produkcyjny Ośrodek Maszynowy, producent podkładów kolejowych - WPS Kolbet S.A.
[edytuj] Instytucje okołobiznesowe
- Park Naukowo-Technologiczny Polska-Wschód w Suwałkach Sp. z o.o.
- Stowarzyszenie Samorządów Polskich Euroregionu "Niemen"
- Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A.
- Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości w Suwałkach
- Agencja Rozwoju Regionalnego "ARES" S.A.
- Międzynarodowe Wschodnie Centrum Innowacji
- Suwalski Ośrodek Innowacji - Rada Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT
- Fundacja Programów Pomocowych dla Rolnictwa FAPA
[edytuj] Demografia
[edytuj] Edukacja
W Suwałkach funkcjonuje dziewięć przedszkoli, osiem szkół podstawowych (w tym dwie w zespołach szkół), siedem gimnazjów (w tym tylko dwa jako samodzielne placówki). W mieście istnieje 10 zespołów szkół średnich, a także jedno liceum ogólnokształcące działające oddzielnie.
[edytuj] Komunikacja
[edytuj] Drogi
Suwałki położone są przy międzynarodowej drodze na Litwę o nazwie "Via Baltica", przez przejście graniczne w Budzisku, oraz na końcu drogi krajowej nr 8. Mają połączenia drogowe ze wszystkimi okolicznymi miejscowościami. Na terenie miasta znajduje się dworzec PKS. Środkami komunikacji miejskiej są głównie autobusy Zakładu Komunikacji Miejskiej (ZKM), i taksówki.
[edytuj] Tranzyt
Suwałki są ważnym miastem tranzytowym, przez miasto przejeżdża około 4,5 tysiąca tirów dziennie. Zagraża to zdrowiu i bezpieczeństwu mieszkańców. Dlatego podjęto starania o budowę tzw. zachodniej obwodnicy Suwałk. Przez Suwałki przebiega droga krajowa nr 8
[edytuj] Zachodnia obwodnica Suwałk
Jest to nieoficjalna nazwa planowanej obwodnicy Suwałk. Będzie częścią przyszłej trasy międzynarodowej Via Baltica. Przygotowania do budowy zaplanowane są do realizacji w następujących terminach:
- zakładane uzyskanie decyzji o "środowiskowych uwarunkowaniach" - pierwszy kwartał 2007 roku,
- zakładane uzyskanie decyzji o "ustaleniu lokalizacji drogi" - koniec 2007
- wykup gruntów - do końca 2009,
- rozpoczęcie realizacji - w 2010.
W ciągu ostatnich dwóch lat odbyło się wiele akcji protestacyjnych, których celem było przyśpieszenie budowy obwodnicy Suwałk. Protestujący mają silne argumenty, chcą przede wszystkim, aby przez miasto nie przejeżdżało 4-5 tysięcy tirów, ważne jest też bezpieczeństwo i zdrowie mieszkańców.
[edytuj] Kolej
W mieście krzyżują się linie kolejowe z Sokółki i z Litwy. Na terenie miasta znajduje się dworzec PKP. Z Suwałk codziennie odjeżdża pociąg do litewskiej miejscowości Šeštokai, w której można się przesiąść na pociąg do Wilna. Kilka razy dziennie odjeżdża też pociąg do Warszawy (lub Wrocławia) przez Białystok.
Przez Suwałki będzie przebiegała trasa linii kolejowej Rail Baltica, która ma połączyć Warszawę z Helsinkami. Koszt budowy polskiego odcinka to 1 mld euro, z czego 75% ma pochodzić z pieniędzy europejskich. Dzięki zelektryfikowaniu odcinka Sokółka - granica państwa oraz wymianie torów i podłoża, pociąg do Suwałk będzie mógł dojechać z Warszawy w znacznie krótszym czasie, rozwijając prędkość ponad 160 km/h. Przewidziany termin realizacji inwestycji to 2013.
[edytuj] Lotnisko
W Suwałkach znajduje się lotnisko sportowe Aeroklubu Suwalskiego.
Na przełomie marca i kwietnia 2007 Urząd Marszałkowski przeznaczył 100 mln złotych na budowę lotniska w Suwałkach. Pieniądze pochodzą z Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa podlaskiego. Za te pieniądze do 2013 roku ma powstać pas startowy o długości 1400 metrów, mały terminal o przepustowości kilku tysięcy osób rocznie, stacja do tankowania samolotów, stacja do tankowania samochodów, parkingi, mała wieża kontrolna, sklepy, hangary oraz droga dojazdowa z planowanej obecnie zachodniej obwodnicy miasta. Lotnisko ma obsługiwać samoloty zabierające na pokład do 40 pasażerów. Ma to zaspokoić głównie potrzeby ruchu turystycznego.
[edytuj] Komunikacja miejska
Suwałki mają około 225 kilometrów[potrzebne źródło] linii autobusowych, po których kursuje 39 autobusów. Głównym węzłem komunikacyjnym jest Park Marii Konopnickiej. Ogółem wszystkich przystanków jest 234. PGK prowadzi obecnie 14 linii autobusowych, z których wszystkie kursują w godzinach 4:10-23:00. Dodatkowe linie otwierane są z różnych okazji np.: świąt. Rocznie przewozi się około 3 938 000 pasażerów.
[edytuj] Życie kulturalne i media
Organizacją większości imprez kulturalnych w Suwałkach zajmuje się Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki oraz Młodzieżowy Dom Kultury. Ciekawe prace z dziedziny malarstwa i fotografii prezentują galerie Chłodna 20 i PAcamera. Przy ROKiSie działała grupa fotograficzna PaCamera Club. Dni Suwałk obchodzone są 26-28 maja. Miasto jest organizatorem - w systemie biennale Międzynarodowego Festiwalu Ludowych Zespołów Tanecznych "Źródliska". Cyklicznymi wydarzeniami kulturalnymi są Międzynarodowy Festiwal Teatrów Dzieci i Młodzieży Wigraszek, Letnia Filharmonia Aukso, Teatr-Akcje, Suwalski Jarmark Folkloru oraz Przegląd Piosenki Żeglarskiej Szanty. W mieście znajduje się Muzeum Okręgowe w Suwałkach i Muzeum Marii Konopnickiej w Suwałkach, mieszczące się w domu rodzinnym poetki. Wydawany jest Tygodnik Suwalski.
[edytuj] Kina
- Kino Bałtyk na ulicy Kościuszki
- Kino Miś na ulicy Świerkowej (Nie istnieje Zlikwidowane)
- Multikino - w budowie (skrzyżowanie ul. Dwernickiego i ul. Utrata)
[edytuj] Gazety
- Gazeta Współczesna - mutacja suwalska
- Suwalskie Echa
- Tygodnik Suwalski
[edytuj] Radia
[edytuj] Telewizje
[edytuj] Turystyka
W Suwałkach położony jest Zalew Arkadia. Nad zalewem jest także duża plaża miejska.
Suwałki mają doskonałe warunki do uprawiania turystyki, ponieważ niedaleko położony jest Wigierski Park Narodowy oraz Suwalski Park Krajobrazowy. Można tu uprawiać turystykę wodną, a także pieszą i rowerową. Do wypoczynku zachęcają liczne gospodarstwa agroturystyczne. Wiele potrzebnych informacji można uzyskać w Centrum Informacji i Promocji Regionu.
[edytuj] Sport
Imprezami sportowymi zajmuje się Ośrodek Sportu i Rekreacji.W Suwałkach siedzibę ma, obecnie trzecioligowy, zespół Wigry Suwałki,grający w ekstraklasie Suwalski Klub Badmintona SKB Litpol-Mallow Suwałki - wielokrotny Mistrz Polski (1998,1999,2001,2002,2003,2004,2005,2007,2008) oraz drużyna unihokejowa Orły Suwałki. Suwałki mogą poszczycić się klubem Karate Kyokushin, który zajmuje czołowe miejsce w Polsce wśród klubów młodzieżowych. W 2007 roku, zostało otwarte lodowisko umieszczone w Parku Konstytucji 3 maja.
[edytuj] Ważniejsze miejsca i zabytki
- Ulica Kościuszki z klasycystyczną zabudową
- park Konstytucji 3 Maja, utrzymany w angielskim stylu (dąbek wolności, zegar słoneczny)
- konkatedra św. Aleksandra
- kościół św. Piotra i Pawła
- zespół cmentarzy przy ul. Bakałarzewskiej
- rzymskokatolicki
- prawosławny
- ewangelicki
- żydowski
- mahometański
- muzeum okręgowe
- dawny ratusz (obecnie budynek Urzędu Miejskiego w Suwałkach)
- dawne gimnazjum męskie (obecnie I LO im. Marii Konopnickiej)
- zespół koszar rozciągających się wokół starej części miasta
- dom, w którym urodziła się i mieszkała Maria Konopnicka, obecnie muzeum
- dworzec kolejowy
- pomnik Marii Konopnickiej
- XIX-wieczny browar
- Cmentarz żydowski w Suwałkach
- Cmentarz Jeńców Radzieckich
- Do 1956 w mieście znajdowała się piękna klasycystyczna Wielka Synagoga.
[edytuj] Pomnik Jana Pawła II
22 października 2007 r. w Suwałkach oficjalne osłonięto pomnik papieża Jana Pawła II.
[edytuj] Ważniejsze ulice, place, parki i ronda w Suwałkach
- Ulice
- Ulica Szpitalna
- Ulica Kościuszki
- Ulica Pułaskiego
- Ulica Kowalskiego
- Ulica Reja
- Ulica Utrata
- Ulica Sejnejska
- Ulica Wojska Polskiego
- Ulica Buczka
- Ulica W.Reymonta
- Place
- Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego
- Plac św.Krzyża
- Plac Unii Europejskiej
- Pasaże i deptaki
- Ulica Chłodna
- Pasaż Grande-Synthe
- Dom handlowy Arkadia
- Dom handlowy Alfa
- Parki
- Park Konstytucji 3 Maja
- Park im. Marii Konopnickiej
- Ronda (12 na terenie miasta)
- Rondo "Solidarności"
- Rondo Polskiej Organizacji Wojskowej
- Rondo Unii Europejskiej
- Inne
[edytuj] Ważne urzędy i instytucje
- sąd rejonowy
- sąd okręgowy
- sąd pracy
[edytuj] Ważniejsze aktualne inwestycje na terenie Suwałk
- Galeria handlowa z multikinem na terenie byłego więzienia. Pomiędzy ulicami Utrata, Dwernickiego, Noniewicza. Trwa pierwszy etap budowy.
- Supermarket przy ulicy Bulwarowej - przygotowany grunt pod budowę
- Suwalski Park Technologiczny przy obwodnicy, teren pomiędzy ulicami Utrata i Wojska Polskiego. W roku 2007 wykonano przebudowę ulic dojazdowych, oraz uzbrojono teren
- AquaPark, Na terenie Miejskiego Bazaru (ul. Świerkowa)
[edytuj] Honorowi obywatele Suwałk
- Edward Franciszek Szczepanik
- Andrzej Wajda
- Andrzej Strumiłło
- Dagmar Falk
[edytuj] Urodzeni w Suwałkach
- Koc Adam - płk dypl. WP,
- Koc Leon Wacław - płk dypl. WP, młodszy brat Adama,
- Konopnicka Maria,
- Sapir Pinchas,
- Wajda Andrzej,
- Alfred Wierusz-Kowalski (1849-1915) - malarz
- Aleksandra Piłsudska (1882-1963)
- Aleksander Putra (1888-1962) - działacz społeczny
- Marian Muszkat - profesor prawa
- Edward Szczepanik (1915-2005) - ekonomista, premier RP na uchodźtwie
- Leszek Aleksander Moczulski (ur. 1938) - poeta
[edytuj] Posłowie, senatorzy i eurodeputowani z Suwałk
[edytuj] Przypisy
- ↑ WorldWeather.org & IMGW: Historia pogody dla Suwałk (en). [dostęp 29 grudnia 2007].
- ↑ Aleksander Połujański: Wędrówki po gubernji augustowskiej w celu naukowym odbyte. 1859, ss. str. 217. (polski)
[edytuj] Zobacz też
Ten artykuł jest częścią cyklu artykułów o Suwałkach |
Historia |
Herb miasta - Kalendarium - Historia Żydów - Dawne województwo suwalskie - Cmentarzysko Jaćwingów (Suwałki) - Hejnał Suwałk |
Gospodarka |
Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna |
Media w Suwałkach |
Telewizja Suwałki - Radio 5 - Suwalskie Echa - Tygodnik Suwalski - Tygodnik Suwalsko-Mazurski |
Edukacja |
Demografia |
Transport i drogownictwo |
Komunikacja miejska - Dworzec kolejowy - Dworzec PKS - Zachodnia obwodnica Suwałk - Autobusy miejskie - Suwalska Karta Miejska |
Sport |
Wigry Suwałki - Aeroklub Suwalski - Orły Suwałki - Zalew Arkadia |
Kultura |
Podział administracyjny |
Strona internetowa Urzędu Miasta |
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
Miasta powiatowe:
Augustów • Białystok • Bielsk Podlaski • Grajewo • Hajnówka • Kolno • Łomża • Mońki • Sejny • Siemiatycze • Sokółka • Suwałki • Wysokie Mazowieckie • Zambrów
Miasta gminne:
Brańsk • Choroszcz • Ciechanowiec • Czarna Białostocka • Dąbrowa Białostocka • Drohiczyn • Goniądz • Jedwabne • Kleszczele • Knyszyn • Lipsk • Łapy • Nowogród • Rajgród • Stawiski • Suchowola • Supraśl • Suraż • Szczuczyn • Tykocin • Wasilków • Zabłudów
Miasta na prawach powiatu: Białystok • Łomża • Suwałki
Powiaty: augustowski • białostocki • bielski • grajewski • hajnowski • kolneński • łomżyński • moniecki • sejneński • siemiatycki • sokólski • suwalski • wysokomazowiecki • zambrowski