System

Z Wikipedii

System – (gr. σύστημα systema – rzecz złożona) - jakikolwiek obiekt fizyczny lub abstrakcyjny, w którym można wyróżnić jakieś wzajemnie powiązane dla obserwatora elementy. W tym sensie podział czegoś na systemy jest względny i zależy od tego kto, przy pomocy czego i do czego poklasyfikował jakiś zbiór na systemy. Dlatego też elementy jednego systemu mogą stanowić składniki innych systemów.

Spis treści 1 Znaczenie terminu system 2 Ogólna teoria systemów 3 Organizacja systemu 4 Rygory metody systemowej 5 Klasyfikacja systemów 6 Specyficzne cechy systemów fizycznych 7 Przykłady systemów 8 Zobacz też 9 Bibliografia 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Znaczenie terminu system

W filozofii systemem nazywa się zbiór tez i twierdzeń stanowiących pewną spójną całość. Także zasady organizacji czegoś – zbiór przepisów lub reguł obowiązujących w danej dziedzinie.

Np. w psychologii systemem jest też nazywany zbiór elementów, powiązanych ze sobą relacjami w taki sposób, że stanowią one całość zdolną do funkcjonowania w określony sposób. Definicję tę wprowadził Tadeusz Tomaszewski.

Podobną do ujęcia funkcjonującego w psychologii definicję terminu system wprowadził pionier cybernetyki w Polsce Marian Mazur. Według niego system jest to zbiór elementów i zachodzących między nimi relacji.

[edytuj] Ogólna teoria systemów

Jest to hipotetyczna najbardziej ogólna "teoria wszystkiego", która zakłada, że własności struktur systemowych są uniwersalne. Została zapoczątkowana w biologii przez Ludwiga von Bertalanffyego, rozwijana i uzupełniana przez cybernetyków oraz cybernetyków społecznych, adoptowana w inżynierii jako inżynieria systemów, i obecnie poszerzana na nauki socjo-ekonomiczne i kognitywne, np. inżynieria socjo-kognitywna.

Ogólna teoria systemów dotyczy wszystkich obiektów, które można uważać za inteligentne, np. ludzkie organizacje i systemy złożone, takie jak ludzie-technologia, człowiek-społeczeństwo-środowisko. W ostatnich latach jest też lansowana nowa nazwa nauki o uniwersalnych własnościach systemów - ang. systemics, co można tłumaczyć jako systemika (?) - w Polsce do tej pory nie używana (pojawia się jednak termin "systemologia").

[edytuj] Organizacja systemu

Organizacja systemu to jego struktura w formie sieci relacji między elementami oraz własności tych relacji. Niezmienność takich struktur jest warunkiem rozpoznania tożsamości systemów. W strukturze systemu mogą występować podsystemy, czyli elementy systemu, które same są systemami. System którego elementami są inne systemy jest nadsystemem.

[edytuj] Rygory metody systemowej

Systemy powinny być tak określone, aby ich określenie było:

• ścisłe - by było wiadomo, co do nich należy, a co nie należy. Określenie systemu może być nawet bardzo ogólne, ale nie może być ogólnikowe,
• niezmienne - w całym toku rozważań, tak by zachodzące w nich zmiany mieściły się w ramach ich określenia. Jest niedopuszczalne, żeby jakieś elementy były czasem traktowane jako należące do systemu, czasem zaś jako do niego nie należące,
• zupełne - podział systemu na podsystemy powinien być zupełny, czyli system nie może zawierać elementów nie należących do żadnego z jego podsystemów,
• funkcjonalne - systemy powinny być wyodrębniane ze względu na spełniane funkcje, a nie ze względu na oddzielność przestrzenną.

[edytuj] Klasyfikacja systemów

Istnieje wiele kryteriów hierarchicznej klasyfikacji/taksonomii systemów.

Najbardziej ogólne, interdyscyplinarne podziały podstawowe to:

• systemy abstrakcyjne i fizyczne:
  • abstrakcyjne: np. systemy pojęć, reguł, modeli, działań,
  • fizyczne: zbudowane z materii lub/i energii.
• systemy statyczne i dynamiczne:
  • system statyczny jest niezmienny w czasie, może być abstrakcyjny lub fizyczny,
  • system dynamiczny to taki, w którym zmiana w jednej części wpływa na pozostałe; największy dynamiczny system fizyczny to Wszechświat.
• systemy otwarte, zamknięte i autonomiczne - ten podział w zastosowaniu do systemów fizycznych jest subiektywny i przybliżony, choć często używany:
• systemy zamknięte są przeważnie abstrakcyjne, zaś
• systemem otwartym i autonomicznym jest np. każdy organizm żywy.

Podstawową różnicą między systemami biologicznymi a psychicznymi i społecznymi, jest to, że biologiczne przetwarzają i reprodukują zdarzenia, zaś psychologiczne są określane przez komunikację, świadomość i sens (rzeczowy, czasowy i społeczny).

W ostatnich czasach koncepcja systemu została także rozszerzona na tzw. systemy inteligentne i dotyczy najczęściej oprogramowania zdolnego do realizowania zadań sztucznej inteligencji.

[edytuj] Specyficzne cechy systemów fizycznych

• granice,
• entropia - miara nieuporządkowania,
• eksport i import materii i energii (wymiana informacji z otoczeniem),
• morfostaza - tendencja do zachowania struktury,
• morfogeneza - tendencja do zmiany,
• homeostaza - tendencja do utrzymania równowagi funkcjonalnej,
• ekwifinalność,
• ekwipotencjalność,
• procesy regulacyjne (sprzężenie zwrotne dodatnie i ujemne).

[edytuj] Przykłady systemów

Pojęcie system występuje w języku naturalnym i we wszystkich naukach i technologiach. Jego konkretne znaczenie tzw. "specjalizacja" zależy od tego gdzie jest użyte.

• system społeczny, system państwowy, system prawny – nauki społeczne
• system informatyczny, system operacyjny – informatyka
• system autonomiczny - Internet, cybernetyka
• terapia w psychologii systemowej
• system dedukcyjny – logika
• system liczbowy, dziesiętny, dwójkowy itp. – matematyka
• system metryczny – jednostki miar
• system reguł gry
• system nerwowy – anatomia
• system geologiczny - jednostka stratygraficzna (geologia)
• system słoneczny, system planetarny, system heliocentryczny - astronomia
• system filozoficzny- filozofia
• system polityczny
• system bankowy
• system radionawigacyjny
• system w grach fabularnych

[edytuj] Zobacz też

• Analiza systemowa - koncepcja z zakresu nauk społecznych wykorzystująca dorobek teorii systemów.
• Układ – bliskoznaczny termin polskojęzyczny, np. układ równań znaczy to samo co system równań.
• Systemy złożone, czyli poprawnie układy złożone (w fizyce, chemii, biologii i innych naukach).

[edytuj] Bibliografia

• Bertalanffy, L. von, Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania. PWN, Warszawa 1984.
• Mazur M., Pojęcie systemu i rygory jego stosowania. Postępy Cybernetyki, z. 2, 1987.
• Sadowski W., Podstawy ogólnej teorii systemów. Analiza logiczno-metodologiczna. PWN, Warszawa 1978.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Instytut Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk (IBS PAN)
• #810000 Komitet Badań Naukowych, 812300 Ogólna teoria systemów - system klasyfikacji
• System, proces, funkcja, cel - Perspektywa systemowa - TOGA Meta-theory - Adam Maria Gadomski, Strona ENEA (Włoska Agencja Badawcza). (ang)
• Przykład: Teoria Systemów w Telekomunikacji
• http://www.autonom.edu.pl - serwis zwolenników polskiej szkoły psychocybernetyki i cybernetyki społecznej.