Tadeusz Sołtyk

Z Wikipedii

Prof. inż. Tadeusz Sołtyk (30 sierpnia 1909 - 14 lipca 2004) - polski konstruktor lotniczy.

Urodził się w Radomiu. Ukończył IV Liceum Ogólnokształcące im. Tytusa Chałubińskiego w Radomiu a następnie w 1934 Wydział Mechaniczny Politechniki Warszawskiej i rozpoczął pracę w Państwowych Zakładach Lotniczych jako konstruktor. Brał udział w rozwoju samolotu PZL.23 Karaś i wdrażaniu do produkcji samolotu PZL.46 Sum. W chwili wojny był na stanowisku zastępcy Głównego Konstruktora (inż. Stanisława Praussa). Uczestniczył w kampanii wrześniowej, między innymi w bitwie pod Kockiem. Dostał się tam do niewoli, skąd następnie uciekł i podczas okupacji ukrywał się na wsi.

Tuż po wkroczeniu Armii Czerwonej pod koniec 1944, Sołtyk zorganizował pierwsze powojenne biuro konstrukcyjne w Lublinie - Lotnicze Warsztaty Doświadczalne (LWD), zostając jego głównym konstruktorem. Po przeniesieniu LWD do Łodzi, zaprojektowano tam pod jego kierownictwem lekkie samoloty LWD Szpak (pierwszy polski samolot powojenny) i LWD Żak, zbudowane w ilości kilku sztuk, a następnie szkolno-treningowy LWD Junak, produkowany poza LWD w dużej serii. Opracował też prototyp dwusilnikowego samolotu wielozadaniowego LWD Miś.

Zespół LWD został rozwiązany w 1949, po czym Tadeusz Sołtyk podjął pracę w Instytucie Lotnictwa w Warszawie. W 1952 objął kierownictwo utworzonego tam biura konstrukcyjnego. Pierwszą jego konstrukcją, która weszła do produkcji, była modyfikacja samolotu TS-9 Junak 3 z 1953. Sołtyk zaczął wówczas stosować dla swoich konstrukcji oznaczenie "TS" od swoich inicjałów. W 1955 oblatano pierwszy prototyp nowego samolotu szkolno-treningowego konstrukcji T. Sołtyka, TS-8 Bies, produkowanego następnie od 1957 dla polskiego lotnictwa. Samolot ten zdobył 3 rekordy światowe w swojej klasie. W 1957 jego biuro konstrukcyjne zostało przeniesione do Ośrodka Konstrukcji Lotniczych WSK-Okęcie. Tadeusz Sołtyk zaprojektował tam następnie pierwszy polski samolot odrzutowy - szkolno-treningowy TS-11 Iskra, oblatany w 1960. Ustanowiono na nim 4 światowe rekordy w swojej klasie. Iskry stały się następnie podstawowymi i do dziś (2004) praktycznie jedynymi odrzutowymi samolotami szkolnymi w lotnictwie polskim, eksportowane były ponadto do Indii.

Od 1964 Tadeusz Sołtyk rozpoczął prace nad projektami nowoczesnego naddźwiękowego samolotu szkolno-bojowego TS-16 Grot oraz samolotu rolniczego TS-17 Pelikan. Wykonano projekt wstępny oraz makietę Grota i projekt Pelikana, lecz gdy pod koniec lat 60. władze komunistyczne doszły do wniosku, że produkcja samolotów w Polsce jest nieopłacalna, dalsze prace nad tymi samolotami przerwano. Na skutek tego w 1967 Tadeusz Sołtyk przeszedł do pracy w Przemysłowym Instytucie Automatyki i Pomiarów, gdzie pracował przez następne lata głównie w dziedzinie automatyki okrętowej, nie powracając już do konstruowania samolotów. W latach 80. jedynie został konsultantem przy konstruowaniu samolotów PZL-130 Orlik i I-22 Iryda. W 1992 przeszedł na emeryturę.

Oprócz pracy konstruktorskiej, Tadeusz Sołtyk wykładał także na Politechnice Łódzkiej, Gdańskiej i Warszawskiej oraz w Wojskowej Akademii Technicznej. Uczestniczył także w pracy instytutów badawczych i był członkiem Krajowej Rady Lotnictwa. Za swoją pracę był kilkakrotnie odznaczany, m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1960). Otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia za samolot LWD Junak i nagrodę MON I stopnia (za samolot Iskra). W 1955 uzyskał tytuł docenta Instytutu Lotnictwa, a w 1975 roku tytuł profesora nauk technicznych. Napisał on pięć książek, z tego jedną wspomnieniową: "Dwa żywioły, dwie pasje".

Poza lotnictwem, Tadeusz Sołtyk interesował się także żeglarstwem - zwłaszcza przed wojną brał udział w regatach, oraz projektował łodzie i bojery. W 1938 zaprojektował jacht morski. Łodzie te nosiły nazwy "Kumka" I - VI.

Tadeusz Sołtyk zmarł 14 lipca 2004 w wieku 95 lat.