Tarnobrzeg

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°35' N 21°41' E50.5833333 21.6833333 (Tarnobrzeg)

Tarnobrzeg
Herb Tarnobrzega Flaga Tarnobrzega
Województwo	podkarpackie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina  - rodzaj	Tarnobrzeg miejska
Prawa miejskie	1593 r.
prezydent	Jan Dziubiński (e-mail)
Powierzchnia	85,6 km²
Położenie	50° 35' N 21° 41' E
Wysokość	160 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2005)  - liczba ludności  - gęstość	50 060 584,8 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	15
Kod pocztowy	39-400
Tablice rejestracyjne	RT
Położenie na mapie Polski Tarnobrzeg
Miasta partnerskie	Bańska Bystrzyca Czernihów
Urząd miejski3 Kościuszki 32 39-400 Tarnobrzeg tel. 015 822 65 70; faks 015 822 52 81 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa miasta

Tarnobrzeg - miasto na prawach powiatu w województwie podkarpackim; siedziba władz powiatu tarnobrzeskiego w latach 1867-1975 i od 1999; siedziba władz województwa tarnobrzeskiego w latach 1975-1998. W latach 1973-1976 miasto było siedzibą gminy wiejskiej Tarnobrzeg. Tarnobrzeg posiada miano "stolicy polskiego przemysłu siarkowego".

Leży nad Wisłą; obszar 85,39 km²., ludność 50 060 (30 czerwca 2005). Do niedawna najważniejszy w Polsce ośrodek wydobycia siarki i produkcji kwasu siarkowego (obecnie znaczna część kopalni jest w fazie likwidacji). Założony w 1593 roku przez Tarnowskich jako "Nowy Tarnów", był ośrodkiem handlu i rzemiosła; zniszczony w czasie najazdu szwedzkiego podupadł i rozwinął się dopiero po II wojnie światowej jako centrum wydobycia siarki. Fabryka obrabiarek, zakłady włókiennicze.

Od lat 90. XX w. na dawnym wyrobisku siarki powstaje sztuczny zalew(około 460 ha) który będzie przeznaczony do rekreacji.

Spis treści 1 Geografia 2 Historia 3 Samorząd 4 Gospodarka 4.1 Wydobywanie siarki 4.2 Realizowane i przygotowywane inwestycje w Tarnobrzegu 4.3 Budownictwo 5 Edukacja 6 Komunikacja 6.1 Transport publiczny 6.2 Drogi w Tarnobrzegu 7 Lista osiedli 8 Zabytki 9 Kultura 10 Media 11 Sport 12 Znani tarnobrzeżanie 13 Kościoły w Tarnobrzegu 14 Tarnobrzeskie wieżowce i wysokościowce 15 Ciekawostki 16 Zobacz też 17 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Tarnobrzeg leży w Kotlinie Sandomierskiej. Głównym typem gleb są gleby bielicowe. Na tych mało żyznych glebach uprawia się owies, żyto i kukurydzę. Dużo gruntów zostało zalesionych. W rejonie Tarnobrzega jest wiele lasów wchodzących w skład Puszczy Sandomierskiej. Głównymi drzewami są: sosna zwyczajna, dąb szypułkowy, olcha czarna i brzoza.

[edytuj] Historia

• 1349 - Rafał z Tarnowa bierze za żonę dziedziczkę Wielowsi, Dzierżkę
• 1522 - Andrzej Ossoliński sprzedaje Janowi Spytkowi Tarnowskiemu zamek dzikowski
• 28 maja 1593 - przywilej fundacyjny na prawie magdeburskim nadany Stanisławowi Tarnowskiemu przez króla Zygmunta III Wazę
• 1676 - fundacja kościoła i klasztoru oo. Dominikanów
• 1678 - przeniesienie cudownego obrazu z dworu w Dzikowie do kościoła oo. Dominikanów
• 1734 - konfederacja dzikowska w obronie króla Stanisława Leszczyńskiego
• 1772 - pierwszy rozbiór Polski, Tarnobrzeg pod zaborem austriackim
• 1855 - siedziba powiatu
• 1864 - pierwsza szkoła w Tarnobrzegu
• 1867 - siedziba starostwa tarnobrzeskiego
• 1887 - połączenie kolejowe
• 9 września 1904 - odsłonięcie pomnika Bartosza Głowackiego
• 1909 - powstanie Cesarsko-Królewskiej Wyższej Szkoły Realnej
• 1918-1919 - Republika Tarnobrzeska (wystąpienia chłopskie; przywódcy: ksiądz Wincenty Okoń i Tomasz Dąbal)
• 1953 - odkrycie złóż siarki
• od 1957 - szybki rozwój miasta; rozbudowa przemysłu siarkowego
• 1975 - siedziba władz województwa tarnobrzeskiego
• 1999 - w wyniku reformy administracyjnej Tarnobrzeg staje się powiatem grodzkim

[edytuj] Samorząd

Prezydentem Tarnobrzega jest Jan Dziubiński, a rada miasta składa się z 21 osób.

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Wydobywanie siarki

Tarnobrzeg był centrum wydobywania i przetwarzania siarki i kwasu siarkowego, lecz zamknięto wszystkie kopalnie siarki kiedy stało się to nieekonomiczne. Kopalnia w Piasecznie została zamknięta pierwsza, potem kopalnia Machów (po 40 latach wydobywania siarki - kopalnia Machów była największą odkrywkową kopalnią siarki w Europie), a na końcu kopalnia Jeziórko w latach dziewięćdziesiątych. Kopalnia Jeziórko była długo otwarta ponieważ były tam stosowane nowoczesne metody wydobywania siarki, co ograniczało liczbę potrzebnych ludzi do pracy i co skutkowało przez długi czas opłacalnością kopalni. Teraz kopalnie Machów i Piaseczno są zalewane przez wodę z rzeki Wisły i są tam tworzone sztuczne zbiorniki. Obecnie częściowo na terenie zakładów Siarkopol działa TSSE.

[edytuj] Realizowane i przygotowywane inwestycje w Tarnobrzegu

• program kompleksowej poprawy gospodarki wodnej współfinansowany z unijnego Funduszu Spójności - rozbudowa sieci kanalizacyjnej i modernizacja ujęcia wody
• budowa skateparku
• budowa nowego stadionu piłkarskiego
• budowa dwupasmowej obwodnicy kategorii GP
• rekultywacja terenów posiarkowych (po zabezpieczeniu byłej odkrywkowej kopalni siarki jest ona stopniowo zalewana wodą z Wisły i ma tam powstać Zalew Machowski)
• przebudowa ul. Szerokiej i skrzyżowania Kopernika, Sikorskiego i Wyspiańskiego
• budowa Galerii Handlowej Mayland przy al.Warszawskiej o powierzchni 35 tyś m2
• budowa mostu nad Wisła na wysokości os. Zakrzów w ramach budowy drogi ekspresowej S74

[edytuj] Budownictwo

Niewielka starówka składa się z kamienic skupionych wokół rynku. Pozostała (ponad 80%) część miasta powstała już po II wojnie światowej. Wraz z pojawieniem się przemysłu siarkowego masowo budowano osiedla mieszkalne (przeważającym materiałem budowlanym była wielka płyta), a także różnorakie obiekty: stadion, Sąd Okręgowy, halę OSiR. W Tarnobrzegu zbudowano także ponad 8-kondygnacyjne budynki mieszkalne z wielkiej płyty. Obecnie, poprzez zalanie wyrobiska po kopalni Machów, władze miasta starają zmienić wizerunek Tarnobrzega z "przemysłowego blokowiska" na nowoczesny ośrodek turystyczny.

[edytuj] Edukacja

W Tarnobrzegu jest 14 przedszkoli, 9 szkół podstawowych, 5 gimnazjów, 12 szkół ponadgimnazjalnych oraz 9 szkół wyższych.

[edytuj] Komunikacja

[edytuj] Transport publiczny

W Tarnobrzegu funkcjonuje firma autobusowa przewożąca po mieście o nazwie MKS Tarnobrzeg. Autobusy jeżdżą na 11 liniach. Zajezdnia autobusowa znajduję się na ulicy Zwierzynieckiej.

W Tarnobrzegu również działa duży dworzec PKS przy ulicy Mickiewicza. PKS Tarnobrzeg Sp z o.o. wchodzi w skład ,,Grupa Auto Orbis Bus".

Siedzibę w Tarnobrzegu również posiada PKP. Dworzec PKP znajduję się przy ulicy Dworcowej.

[edytuj] Drogi w Tarnobrzegu

Tarnobrzeg przecinają dwie drogi wojewówdzkie nr 723 i 871 (do niedawna droga krajowa nr 84). Obecnie planowana jest budowa obwodnicy Tarnobrzega. Główne ulice Tarnobrzega to: Wisłostrada, Henryka Sienkiewicza, Władysława Sikorskiego oraz Warszawska.

[edytuj] Lista osiedli

• os. Stare Miasto (pl. B. Głowackiego, ul. A. Mickiewicza, ul. Piłsudskiego) - najstarsza część miasta; rynek, kamienice, Kościół i Klasztor oo. Dominikanów, UM, kino,
• os. Przywiśle (pl. 1000-lecia, ul. Skalna Góra) - jedno z pierwszych powojennych osiedli
• os. Wielopole (ul. J. Kochanowskiego, ul. J. Tracza) - jedno z pierwszych powojennych osiedli
• os. Młodych (ul. S. Wyspiańskiego, ul. H. Dekutowskiego, ul. Targowa) - część mieszkalna, ciąg pawilonów handlowo-usługowych, Profesjonalna Szkoła Biznesu w Tarnobrzegu)
• os. Siarkowiec (ul. Kopernika, ul. św. Barbary) - zabudowa wielkopłytowa
• os. Wystawa (ul. 11 listopada) - jedno z nowszych osiedli
• os. Serbinów (ul. M. Dąbrowskiej, ul. Zwierzyniecka, ul.E. Kwiatkowskiego, ul. Kazimierza Wielkiego) - największa "sypialnia miejska", zabudowa wielkopłytowa
• os. Centrum (ul. Kard. Wyszyńskiego, część ul. Sikorskiego, aula PWSZ Tarnobrzeg, Szkoła Muzyczna) - część mieszkalna
• os. Miechocin (ul. Mickiewicza, ul. Kamionka) - osiedle o charakterze wiejskim, położone najbliżej Zalewu Machowskiego. Do połowy XX wieku wieś na obrzeżach miasta
• os. Kajmów (ul. Wesoła, ul. Siarkowa) - osiedle o charakterze wiejskim w bezpośrednim sąsiedztwie Zalewu Machowskiego. Do połowy XX wieku wieś na obrzeżach miasta
• os. Machów (ul. Zakładowa) - niegdyś wieś, obecnie na tym terenie znajduje się zalew i zakłady chemiczne "Siarkopol"
• os. Ocice (ul. Ocicka) - osiedle o charakterze wiejskim. Do połowy XX wieku wieś na obrzeżach miasta
• os. Morzyszów (ul. Sienkiewicza) - osiedle o charakterze wiejskim
• os. Piastów (ul. Bolesława Chrobrego, ul. Brzozowa) - osiedle domków szeregowych
• os. Barbórka (ul. Skarbka, ul. Sztygarów) - osiedle domków szeregowych
• os. Dzików (ul. Konfederacji Dzikowskiej, ul. J. Słomki) - jedno z nowszych osiedli na obrzeżach miasta, w bezpośrednim sąsiedztwie parku i zamku Tarnowskich
• os. Wielowieś (część ul. Warszawskiej, ul. Lądowisko Jana Pawła II, ul. Cicha, ul. Górki, ul. Grobla, ul. Kolejowa, ul. Kopanina, pl. Matki Kolumby Białeckiej, ul. Nizinna, ul. Nowa, ul. Odwet Jędrusie, ul. Sobowska, ul. St. Piętaka, ul. Szklana, ul. Wiosenna, ul. Zaciszna, ul. Zagórze ) - niegdyś osiedle o charakterze wiejskim, dziś duże osiedle domków jednorodzinnych wciąż rozrastające się. Do połowy XX wieku wieś na obrzeżach miasta. Na terenie osiedla znajduje się Macierzysty Klasztor Zakonu Sióstr Świętego Dominika (Dominikanki) założony przez Matkę Kolumbę Białecką.
• os. Zakrzów (część ul. Warszawskiej, ul Przemysłowa) - osiedle o charakterze wiejskim. Do połowy XX wieku wieś na obrzeżach miasta
• os. Sielec (część ul. Warszawskiej) - osiedle o charakterze wiejskim. Do połowy XX wieku wieś na obrzeżach miasta
• os. Sobów (ul. Bema) - osiedle o charakterze wiejskim. Do połowy XX wieku wieś na obrzeżach miasta

[edytuj] Zabytki

• Kościół i Klasztor dominikanów z końca XVII wieku
• Kaplica i Klasztor Dominikanek z połowy XIX wieku
• Pałac Tarnowskich w Dzikowie
• Cmentarz żydowski - założony w 1930 roku
• Stara Synagoga w Tarnobrzegu
• Synagoga w Tarnobrzegu
• Kościół pw. Św. Marii Magdaleny w Miechocinie z XIV wieku
• Kościół pw. Św. Gertrudy i Św. Michała w Wielowsi z XIX wieku.

[edytuj] Kultura

Tarnobrzeg ma rozbudowaną sieć instytucji z dziedziny kultury m.in.

• Sieć bibliotek
• Biblioteka Klasztorna OO. Dominikanów
• Tarnobrzeski Dom Kultury
• Środowiskowy Dom Kultury
• Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega
• Kino Wisła

[edytuj] Media

Tarnobrzeg posiada własną, miejską telewizję MTVT oraz Radio Leliwa odbierane w promieniu ok. 80 km. Drukowana jest tutaj także regionalna gazeta — Tygodnik Nadwiślański i Echo Dnia. Przy ulicy Sokolej 3b/117 mieści się oddział terenowy Polskiego Radia Rzeszów.

[edytuj] Sport

• Siarka Tarnobrzeg - klub piłkarski i koszykarski
• Klub Tenisa Stołowego Wisan Forbet Tarnobrzeg - siedemnastokrotny drużynowy mistrz Polski w tenisie stołowym kobiet, dwukrotny finalista Pucharu Europy

[edytuj] Znani tarnobrzeżanie

• Stanisław Jachowicz - poeta, pedagog, bajkopisarz
• Marian Ruzamski - malarz
• Alfred Freyer - lekkoatleta
• Jan Feliks Tarnowski - arystokrata polski, historyk, współtwórca zbiorów dzikowskich
• Stanisław Tarnowski - rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz polityczny
• Jan Słomka - wójt dzikowski, pisarz
• Władysław Jasiński - nauczyciel, dowódca Jędrusiów
• Tomasz Dąbal - działacz polityczny, współtwórca republiki tarnobrzeskiej
• Robert Korzeniowski - lekkoatleta
• Michał Józefczyk - polski duchowny katolicki-proboszcz Parafii pw. MBNP
• Iwona Kutyna - dziennikarka, prezenterka TVP i Polskiego Radia
• Andrzej Mleczko - rysownik, satyryk
• Hieronim Dekutowski - harcerz, dowódca AK
• Przemysław Angerman - reżyser, scenarzysta
• Bogusław Szwedo - pisarz, dziennikarz
• Tomasz Budzyński - muzyk
• Maciej Wójcik - dziennikarz TVN, współprowadzący programu "Uwaga"
• Tomasz Kin - dziennikarz
• Michał Marczak - historyk, bibliotekarz Tarnowskich
• Józef Sarna - żołnierz, dowódca obrony Tarnobrzega podczas II wojny światowej
• Wojciech Wiącek - senator, publicysta
• Mariusz Kukiełka - piłkarz
• Cezary Kucharski - piłkarz

[edytuj] Kościoły w Tarnobrzegu

• Klasztor Dominikanów
• Kościół Chrześcijan Baptystów Placówka Misyjna w Tarnobrzegu
• Kościół parafialny pod wezwaniem Chrystusa Dobrego Pasterza
• Kościół parafialny pod wezwaniem Chrystusa Króla
• Kościół parafialny pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy
• Kościół parafialny pod wezwaniem Miłosierdzia Bożego
• Kościół parafialny pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
• Kościół parafialny pod wezwaniem św. Barbary
• Kościół parafialny pod wezwaniem św. Gertrudy i św. Michała
• Kościół parafialny pod wezwaniem św. Marii Magdaleny

[edytuj] Tarnobrzeskie wieżowce i wysokościowce

Budynki według wysokości:

1. Budynek sądu
2. Budynek szpitala wojewódzkiego
3. Budynek byłego urzędu wojewódzkiego
4. Bloki:
   1. 11- kondygnacyjne bloki przy ul. Sienkiewicza
   2. 11- kondygnacyjne bloki przy ul. Sikorskiego
   3. 11- kondygnacyjne bloki przy ul. Zwierzynieckiej
   4. 11- kondygnacyjny blok przy ul. E. Kwiatkowskiego

[edytuj] Ciekawostki

• Największa kopalnia odkrywkowa siarki w Europie (obecnie odbywa się rekultywacja)
• Najwyższy budynek sądu w Polsce, stąd lokalnie popularny dowcip opowiadający o tym, że w Tarnobrzegu znajduje się Sąd Najwyższy
• Główny plac miasta wyłożony jest czerwoną kostką betonową, stąd przez większość tarnobrzeżan nazywany jest Placem Czerwonym
• W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych kiedy kopalnia siarki rozwijała się najszybciej prognozowano że Tarnobrzeg w 2000 roku będzie liczył ok. 100 000 osób. Jednak kopalnia upadła, a Tarnobrzeg liczy tylko 50 000 osób.
  • W związku z prognozami że Tarnobrzeg będzie liczył 100 000 osób wybudowano oczyszczalnię ścieków na ok. 100 tys. mieszkańców. Niestety Tarnobrzeg nie rozwinął się tak szybko, z tego powodu woda w Tarnobrzegu jest droga.
• Tarnobrzeg był największym miastem pod względem powierzchni w województwie podkarpackim do 31 grudnia 2007, kiedy to Rzeszów wzbogacił się o nowe osiedla.

[edytuj] Zobacz też

• Ludność Tarnobrzega

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi