Togo

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy państwa. Zobacz też: Góry Togo.

Togo, Republika Togijska – państwo w zachodniej Afryce nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Ghaną, Beninem i Burkiną Faso.

Republique togolaise
Republika Togijska


Flaga Togo	Godło Togo

Dewiza: (fr.) Travail, Liberté, Patrie
(Praca, Wolność, Ojczyzna)

Hymn: Salut à toi, pays de nos aïeux
(Pozdrawiamy Ciebie, kraju naszych pradziadów)

prezydent Faure Eyadema

Szef rządu

premier
Komlan Mally

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

122. na świecie
56 785 km²
~4,2%

Liczba ludności (2005)
• całkowita
• gęstość zaludnienia

108. na świecie
5 400 000▲
95 osób/km²

Jednostka monetarna

frank CFA (XOF)

Niepodległość

od Francji
27 kwietnia 1960

UTC ±0

+228

Wybrzeże Togo w 1885

[edytuj] Ustrój polityczny

Togo to republika. Według konstytucji z 1992 głową państwa jest prezydent, wybierany w głosowaniu powszechnym na 5 lat. Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego Zgromadzenia Narodowego z wyborów powszechnych(81 deputowanych), o kadencji 5-letniej. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele, powoływanym przez prezydenta spośród większości parlamentarnej.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Togo.

Togo dzieli się na 5 regionów i stolicę, razem stanowi to 30 prefektur i jedną gminę. Stolicą Togo jest Lomé.

[edytuj] Geografia

Togo położone jest w zachodniej Afryce, nad Zatoką Gwinejską. Graniczy od wschodu z Beninem, od zachodu z Ghaną, a od północy z Burkiną Faso. Większość powierzchni państwa zajmują góry i tereny wyżynne. Na południu kraju znajduje się aluwialna nizina nadbrzeżna stopniowo przechodząc na północy w wyżynę. Na południowo zachodnim brzegu kraju przebiega pasmo Gór Togo (Atakora) Togo posiada piaszczyste wybrzeże z licznymi lagunami i mierzejami. Średnie temperatury miesięczne wahają się w granicach 23-32°C.

[edytuj] Historia

Do 1918 Togo obejmowało także część obecnej Ghany i było kolonią niemiecką, która po pierwszej wojnie światowej została podzielona pomiędzy Wielką Brytanię i Francję. Po II wojnie światowej część brytyjska w wyniku referendum została przyłączona do Ghany. Mieszkający w części brytyjskiej Togijczycy, którzy nie zgodzili się przyjąć obywatelstwa ghanijskiego zostali wysiedleni do Togo, a ich majątki przejęte przez rząd Ghany. Część francuska jako autonomiczna republika weszła w skład Unii Francuskiej. 27 kwietnia 1960 roku Togo uzyskało niepodległość. W 1967 roku w wyniku bezkrwawego przewrotu władzę w Togo objął Gnassingbé Eyadema. Choć jego rządy nie należały do bezkrwawych. Zmarł 5 lutego 2005. Był najdłużej rządzącym dyktatorem w Afryce. Władzę w kraju przejął po nim jego syn Faure Gnassingbé.

[edytuj] Gospodarka

Kraj jest słabo rozwinięty gospodarczo. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca — 446 dolarów amerykańskich (2004). Podstawą gospodarki jest rolnictwo — wytwarza ok. 34% produktu krajowego brutto i zatrudnia ok. 69% zawodowo czynnych. Grunty orne zajmują 11,3% powierzchni kraju, większość zajęta pod uprawę roślin żywieniowych, głównie manioku, jamsu, ryżu, kukurydzy, sorga, na pn. — prosa. Na eksport uprawia się kawę, bawełnę oraz orzeszki ziemne, orzeszki karité, kakaowiec (dawniej gł. uprawa eksportowa). Hodowla trzody chlewnej na pd., bydła na pn. Hoduje się też owce i kozy. Połowy ryb w lagunach i na morzu. Togo posiada jedne z największych na świecie złóż fosforytów (na pd. w Akoupamé i Hahotoé) — wydobycie 2,1 mln ton, 2000 (754 tysięcy t w przeliczeniu na czysty składnik). Eksploatuje się także wapienie, marmury, sól. Produkcja energii elektrycznej w elektrowniach wodnych. Przemysł wytwarza tylko 20,4% produktu krajowego brutto, obejmuje głównie niewielkie zakłady spożywcze i włókiennicze oraz cementownie. Rzemieślnicy wyrabiają tkaniny, produktów z liści palmowych i słomy, garncarstwo. Sieć komunikacyjna słabo rozwinięta. Linie kolejowe (dł. 568 km) głównie w pd. części kraju. 7,9 tys. km dróg kołowych, w tym 2,5 tys. km o utwardzonej nawierzchni głównie port morski i lotnisko w Lomé, port wywozu fosforytów — Kpemé. Wywóz fosforytów (48% wartości eksportu — 1991), kawy (3,6%), kakao, bawełny do Holandii, Francji, Hiszpanii, USA. Import maszyn i środków transportu, żywności, tkanin bawełnianych, produktów naftowych z Chin Indii, Francji, Holandii, Niemiec oraz Wielkiej Brytanii.

[edytuj] Demografia

(2005)
Liczba ludności	5 681 519
Ludność według wieku
0 - 14 lat	43,2%
15 - 64 lat	54,2%
ponad 64 lata	2,6%
Wiek (mediana)
W całej populacji	17,78 lat
Mężczyzn	17,42 lat
Kobiet	18,14 lat
Przyrost naturalny	2,17%
Współczynnik urodzeń	33,48 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	11,8 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	0,0 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,03 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,01 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat	0,96 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,70 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji	66,61 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	74,24 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	58,76 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	52,64 lat
Mężczyzn	50,64 lat
Kobiet	54,70 lat
Rozrodczość	4,61 urodzin/kobietę

[edytuj] Religia

Większość mieszkańców Togo jest animistami (51%). Drugim pod względem członków wyznaniem jest chrześcijaństwo – 29%. Pozostali obywatele – 20% – to wyznawcy islamu.

[edytuj] Kultura

Ta sekcja wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w niej poprawić: rozwinąć ją.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Dziedzictwem urastającym do symbolu Togo jest Koutammakou, ziemia ludu Batammariba z bardzo charakterystyczną architekturą wkomponowaną w półpustynny krajobraz. Są to gliniane domy z wieżami, zwane także pałacami (Takienta), choć sama nazwa może być myląca. Jest to jeden z najbiedniejszych regionów Togo, a warunki życia mieszkańców tych pałaców nie charakteryzują się ani luksusem ani przepychem. Koutammakou w 2004 roku znalazło się na liście dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Źródło: http://whc.unesco.org/en/list/1140