Tom Rush
Z Wikipedii
Tom Rush (ur. 8 lutego 1941) - amerykański wokalista, gitarzysta i kompozytor związany ze sceną folkową.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Wczesne lata
Tom Rush urodził się w Portsmouth w stanie New Hampshire w 1941 r. i był najstarszym z trzech adoptowanych dzieci. Ojciec był nauczycielem.
Już w wieku 6 lat nauczył się grać na fortepianie, ale nigdy za tym instrumentem nie przepadał. Wolał grać na ukulele jego starszego kuzyna, co w końcu doprowadziło go do nauki gry na gitarze. Jego mama często społecznie pracowała w szpitalu psychiatrycznym i zgłaszała do pomocy także Toma, który założył tam swój pierwszy zespół składający się z kryminalistów będących tam pacjentami i więźniami.
Po okresie fascynacji rock and rollem zaczęła go pociągać muzyka folkowa, dzięki swojej bezpośredniej prostocie. W szkole grał w zespole rock and rollowym i wykonywali przeróbki Chucka Berry'ego, Little Richarda i Elvisa Presleya. Pewnego dnia usłyszał przez radio Josha White'a i postanowił być takim jak on. Uczył się jego techniki gry na gitarze i śpiewu.
W 1959 r. rozpoczął studia literatury angielskiej na Uniwersytecie Harvarda. Wkrótce dołączył do rozwijającego się szybko środowiska folkowego w rejonie Bostonu i Cambridge, któremu przewodziła Joan Baez. Występował w lokalnych klubach: The Unicorn, The Golden Vanity i Club 47. Prowadził także 30-minutowy program w harvardzkim radiu, w którym występowali na żywo folkowi muzycy z tego środowiska, a czasami wykonywał także jakiś utwór osobiście.
Przerwał na rok studia, utrzymując się z występów, ale ostatecznie studia ukończył. Był osobą pragmatyczną. Ten pragmatyzm pozwalał mu zawsze zaadaptować się w przyszłości do zmiennych gustów i okoliczności.
Zasmakował w życiu wędrownego trubadura; pojawiał się często w Nowym Jorku, w Filadelfii a nawet na Florydzie, w kręgach zdominowanych przez Freda Neila, Vince'a Martina i Davida Crosby'ego. Co ciekawe, miał zupełnie inny repertuar folkowy od nich, co powodowało trochę zamieszania.
Jako jeden z pierwszych z tej nowej generacji folkowców nagrał swój album. Było to już w 1962 r., gdy miał 21 lat. LIVE AT THE UNICORN został nagrany w ciągu dwóch wieczorów w tym bostońskim klubie dzięki miejscowemu promotorowi Danowi Flickingerowi. Płyta była rozprowadzana tylko lokalnie i dzisiaj jest prawdziwym rarytasem, chociaż była wznowiona w 1986 r. Jest także ciekawym dokumentem tych czasów i rozwijającego się stylu, i sztuki interpretatorskiej Rusha.
[edytuj] Nagrania dla firmy Prestige
Artysta zwrócił uwagę na siebie Paula Rothchilda z firmy Prestige, która rywalizowała z Elektrą i Vanguard, i jak one, starała się podpisać kontrakty z tak wieloma młodymi piosenkarzami folkowymi, jak to tylko było możliwe. Rush podpisał kontrakt z Prestige i w maju 1963 r. nagrał dla niej materiał na album GOT A MIND TO RAMBLE, na którym prawie we wszystkich utworach Tom akompaniuje sobie na gitarze, a w niektórych dodane są partie basowe (wydmuchane na rurze). Tak jak i wiele innych płyt folkowych tego okresu, także i ta została nagrana w prymitywnych warunkach (w pokoju) i na kiepskim sprzęcie (przenośny magnetofon). Już na tym albumie artysta demonstruje to, co będzie jego cechą charakterystyczną przez całą karierę - niezmordowane zgłębianie tylu stylów folku, ile to jest możliwe.
Drugi z albumów BLUES, SONGS AND BALLADS został już nagrany w studiu w Nowym Jorku i wydany w 1965 r. Utwory z tego albumu mają podobny charakter do tych z jego poprzedniej płyty, chociaż materiał jest zdecydowanie bardziej tradycyjny.
Okres ten cechuje także zamieszanie związane z kontraktami artysty. Otóż jego producent (Rothchild) przeniósł się do Elektry i chciał zabrać ze sobą Rusha, który musiał nagrać jeszcze jeden album dla Prestige, więc artysta zapewnił firmę, iż nagra dla niej album jeśli jego producentem będzie jeszcze Rothchild. Następnie poszedł do Elektry i stwierdził, że z chęcią podpisze z nimi kontrakt, jeśli tylko pozwolą Rothchildowi być producentem jego zobligowanego kontraktem albumu dla Prestige. Obie firmy niezbyt były z takiego obrotu sprawy zadowolone, ale obie chciały wydać album Rusha. I tak równocześnie artysta nagrał albumy dla dwóch firm. Oto pragmatyzm w działaniu. Chociaż album Elektry ukazał się nieco wcześniej od Blues, Songs and Ballads, to jednak uważa się go za trzecią płytę piosenkarza.
[edytuj] Okres nagrań dla Elektry
W styczniu 1965 r. ukazał się wspomniany album Elektry TOM RUSH. Był to także pierwszy album, na którym Rush zaprezentował różnorodne instrumentalizacje nagranych utworów. Na basie grał Bill Lee[1], na harmonijce ustnej John Sebastian, na guitarronie (meksykańska akustyczna gitara basowa) Felix Pappalardi oraz w niektórych utworach dodatkowych podkładów gitarowych dostarczyli Ramblin' Jack Elliot i Daddy Bones (czyli John Herrald). Na płycie znalazły się tradycyjne piosenki folkowe ale także materiał współczesny, świadczący o tym, że artysta chciał wyjść poza folkowe ograniczenia.
Wkrótce Rush podpisał kontrakt z producentem Arthurem Gorsonem (który już zajmował się Philem Ochsem i Davidem Blue).
Drugi album dla Elektry TAKE A LITTLE WALK WITH ME był odejściem od schematu folk i blues. Poszedł w ślady Dylana i się zelektryfikował. Sam układ albumu – jedna strona elektryczna, druga akustyczna, był naśladowaniem Dylanowskiego Bringing It All Back Home. W nagraniu płyty wzięli udział dwaj dylanowscy muzycy: Al Kooper (grający na elektrycznej gitarze, ale był także kierownikiem muzycznym i aranżerem, oraz napisał tekst na okładkę) i gitarzysta Bruce Langhorne. Uważa się także, że sam Dylan także wziął udział w jej nagraniu (pod pseudonimem Roosevelt Gook). Co prawda Rush wyjaśnił ostatnio, że był to Kooper, tylko dlaczego, skoro jest normalnie wymieniony na okładce, ukrył się także pod pseudonimem? Był to także debiut artysty jako autora wykonywanych piosenek.
Zimą 1965/6 podczas występów w detroickim klubie The Chessmate poznał kanadyjską piosenkarkę Joni Mitchell, która pisała dla siebie teksty i muzykę. Ponieważ Rush nagle musiał udać się na operację[2] Mitchell zastąpiła go i dała mu taśmę z własnymi piosenkami (do tej pory jeszcze nigdy nie nagrała płyty). Rush, który nie był zbyt płodnym autorem, ciągle poszukiwał dobrych piosenek. I na tej taśmie znalazł takie. Zaczął je wykonywać podczas występów oraz nagrał z taśmy pokazowej (demo) jedną z nich - Urge for Going, która puszczona w radiu, stała się przez 1.5 roku najbardziej słuchanym utworem w Bostonie. W ten sposób Rush wylansował Joni Mitchell.
Podczas poszukiwania utworów do swojego następnego albumu zetknął się także z Jamesem Taylorem i Jacksonem Browne'em. I ta trójka dostarczyła większość materiału do THE CIRCLE GAME. Tom był przy tym bardzo skromnym człowiekiem; pomógł rozpocząć karierę tym artystom, ale zawsze mówił, że byli tak znakomici, iż nawet bez jego pomocy i tak zrobiliby karierę. Oni z drugiej strony zawsze uważali, że karierę zawdzięczają Rushowi.
W 1967 r. artysta odbył znakomicie przyjęte torunèe po Wielkiej Brytanii, udzielając wielu wywiadów i wielokrotnie występując w telewizji.
The Circle Game ukazał się dopiero w 1968 r., a więc w dwa lata po poprzednim, co jak na ówczesne standardy było długim okresem. Ale Rush miał zawsze kłopty ze znalezieniem i skomponowaniem odpowiednio dobrego materiału. I wreszcie sam proces nagrywania płyty trwał długo ze względu na bardziej wyrafinowane aranżacje. Efekt był jednak znakomity. Interesujące aranżacje, świetni muzycy, znakomite kompozycje bez żadnych słabych utworów i wreszcie samo wykonanie przez piosenkarza złożyły się na wybitny album. Była to także jego ostatnia płyta dla Elektry.
[edytuj] Okres nagrań dla Columbii
W 1970 r. artysta podpisał kontrakt z Columbią.
Nowy album TOM RUSH został wydany jeszcze w tym samym roku. Producentem i aranżerem był Ed Freeman[3]. Na tym albumie nie było żadnych utworów autorstwa piosenkarza; skoncentrował się całkowicie na interpretacji utworów Jacksona Browne'a i Jamesa Taylora oraz innych autorów, w tym również i anonimowych. Głównym muzykiem albumu był gitarzysta Trevor Veitch; ich współpraca będzie trwała przez kilka następnych lat. Ta bardzo dobra płyta ustaliła styl artysty, który będzie widoczny na następnych albumach wydanych przez Columbię; elementy folku, nawet country, orkiestralne - często skontrastowane z rockową gitarą elektryczną, przypominającą niekiedy brzmienie gitary Robertsona z The Band.
Zachęcony dobrym przyjęciem albumu przez krytykę i publiczność Rush wydaje swoją następną płytę WRONG END OF THE RAINBOW w 9 miesięcy później. Tym razem producentem został David Briggs (instrumenty klawiszowe) z Area Code 615. Album był bardzo zbliżony do poprzedniego, chociaż Rush skomponował do niego cztery utwory. Z utworów Jamesa Taylora znalazł tu się jego standard Sweet Baby James.
W 1972 r. Columbia wydaje kolejny album piosenkarza MERRIMAC COUNTY. Niestety ze względu na zbytnią schematyczność nie była to najlepsza płyta. Także nie sprzedawała się najlepiej i kariera piosenkarza natrafi;a na przeszkody, mimo że często koncertował. Między nim a firmą dochodziło do spięć i Rush chciał opuścić Columbię, jednak był zobligowany kontraktem do nagrania jeszcze jednej płyty.
Po dwóch latach dochodzi do nagrania ostatniego albumu dla Columbii LADIES LOVE OUTLAWS, którego producentem został Mark Spector[4]. Rush podjął tu próbę dotarcia do jak największej ilości słuchaczy, a z reguły kończy się to obniżeniem jakości muzyki, a w dodatku można stracić swoich dotychczasowych fanów. I to stało się udziałem piosenkarza. Wprowadził na płytę muzykę country prosto z Nashville i został porzucony przez swoich zwolenników. Nawet orkiestracje producenta brzmiały słodko i komercyjnie. Również bezbłędny do tej pory gust znajdywania świetnych piosenek, tym razem zawiódł Rusha. Jedynym naprawdę dobrym utworem płyty jest Desperadoes Waiting for a Train Guya Clarka.
[edytuj] Dalsza kariera
Pod koniec 1975 r. kompozycja Rusha No Regrets z albumu The Circle Game i powtórnie nagrana w orkiestralnej aranżacji na Ladies Loves Outlaws została właściwie wiernie skopiowana przez Walker Brothers i stała się wielkim przebojem. Mimo tego był to właściwie koniec kariery piosenkarza w latach 70.
Zaczął traktować swoje rzadkie występy prawie jako hobby. W 1979 r. doszedł do wniosku, że ludzie chętniej zapłacą nawet więcej, za jego występ w komfortowych warunkach, a nie jak do tej pory w obskurnych, zadymionych i śmierdzących klubach rockowych i zaryzykował. Wynajął Boston Symphony Hall na 2,500 osób, podwoił normalnę cenę za bilet na swój występ i... na dziesięć dni przed koncertem bilety były już wyprzedane. Od tej pory koncertował regularnie w wysokiej klasy miejscach, dając świetne, w pełni profesjonalne, akustyczne koncerty.
Na początku lat 80. piosenkarz założył swoją małą firmę płytową Night Lights, na której wydaje od czasu do czasu swoje albumy. Często także na nowo opracowuje swoje najlepsze piosenki.
W 1982 r. Midge Ure powtórnie wprowadził na brytyjskią listę przebojów jego utwór No Regrets. Poza swoimi solowymi koncertami Rush występował z innymi wykonawcami, także z niedobitkami dawnej sceny folkowej (np. z Tomem Paxtonem). Jest artystą, któremu (poza prawie rocznym kryzysem z końca lat 70.), udało się odnowić więzy ze swoimi starymi słuchaczami, a także przyciągnąć nowych. Jego kariera artysty estradowego trwa więc już prawie pół wieku. Jest po prostu dobrym piosenkarzem, gitarzystą, interpretatorem własnych i cudzych kompozycji. No i pragmatykiem, co pomogło mu adaptować się w ciągle zmieniających się gustach i okolicznościach prowadzenia swojego biznesu. Potrafił zbadać na tyle rynek, żeby znaleźć w nim miejsce dla siebie.
Trudno sobie wyobrazić, żeby zrobili to np. Tim Hardin czy Phil Ochs. Z drugiej strony cechuje go jednak brak zaufania we własne siły. W wywiadzie z okresu The Circle Game podkreślał, że piosenki innych były lepsze od jego własnych, co przecież niekoniecznie jest prawdą; No Regrets osiągnęła status klasyki.
Ma dwójkę dzieci z pierwszego małżeństwa i jedno z drugiego. Zaplanował serię występów z okazji swoich 60 urodzin.
Na pytanie dlaczego nagrał tak mało płyt odparł Częściowo z powodu mojego lenistwa. Pisanie jest krańcowo ciężką pracą. Powinieniem więcej pisać. Przekonałem się, że to, co muszę robić, to siadać każdego ranka i patrzeć na gitarę przez kilka godzin. Jeśli robię to regularnie, tworzę kilka piosenek.
[edytuj] Dyskografia
- 1963 GOT A MIND TO RAMBLE **
- 1965 BLUES, SONGS AND BALLADS **
- 1965 TOM RUSH ***
- 1966 TAKE A LITTLE WALK WITH ME ***
- 1968 THE CIRCLE GAME *****
- 1970 TOM RUSH ****
- 1970 WRONG END OF THE RAINBOW ****
- 1972 MERRIMAC COUNTY ***
- 1974 LADIES LOVE OUTLAWS **
RETROSPEKTYWY
- 1999 NO REGRETS - THE VERY BEST OF TOM RUSH Columbia/Legacy. Zbiór ułożony przez samego artystę.
- CLASSIC RUSH Elektra
- THE BEST OF TOM RUSH Columbia
INNE
- 1962 TOM RUSH LIVE AT THE UNICORN
- 1982 NEW YEAR Night Light
- 1984 LATE NIGHT RADIO Night Light
- 1987 WORK IN PROGRESS Night Light
- 2001 LIVE AT SYMPHONY HALL, BOSTON
- 2003 TROLLING FOR OWLS Night Light
- 2006 WRONG END OF THE RAINBOW Night Light
[edytuj] DVD
- How I Play (Some of) My Favorite Songs (1:50) 2006
- Judy Collin's Wild Flower Festival (1:30) 2005
[edytuj] Bibliografia
- Mark Brend. American Troubadours.
- Folk. The Essential Album Guide. Red. Neal Walters i Brian Mansfield
Przypisy
- ↑ Bill Lee jest ojcem reżysera filmowego Spike'a Lee
- ↑ Z powodu zapadniętego płuca
- ↑ Jego następnym dziełem będzie Bird On A Wire Tima Hardina
- ↑ Później został menedżerem Joan Baez
