Traktat paryski (1856)
Z Wikipedii
Traktat paryski (Traktat o pokoju i przyjaźni) – traktat pokojowy zawarty 30 marca 1856 na zakończenie obradującego od 25 lutego kongresu[1] przedstawicieli Francji, Anglii, Turcji, Austrii, Sardynii i Rosji[2].
Spis treści |
[edytuj] Okoliczności zawarcia traktatu
Wynegocjowany traktat miał regulować główne problemy związane z tzw. kwestią wschodnią oraz z bezpośrednimi przyczynami wybuchu wojny krymskiej. Pierwszy plan rozwiązania konfliktu został przedstawiony już w 1854 przez Francję, Wielką Brytanię, Austrię i Prusy, a 18 lipca Napoleon III przesłał go do Petersburga. Był to czteropunktowy projekt zakładający wspólny protektorat pięciu mocarstw nad księstwami naddunajskimi oraz społecznością chrześcijańską w Turcji. Gwarantować miał także wolność żeglugi na Dunaju i międzynarodową kontrolę nad jego ujściem. Zapowiedziano też rewizję konwencji londyńskiej z 1841 roku. 26 sierpnia 1854 strona rosyjska plan ten odrzuciła. Tymczasem do wojny po stronie mocarstw zachodnich dołączyła Sardynia, a 2 grudnia 1854 Austria zawarła z nimi układ polityczny zobowiązujący ją do ochrony księstw naddunajskich i zabezpieczający jej interesy w północnych Włoszech na wypadek konfliktu z Rosją. Na przełomie 1854 i 1855 doszło do próby negocjacji pokojowych w Wiedniu, jednak zakończyła się ona fiaskiem, podobnie jak rozmowy w marcu z udziałem Turcji.
W grudniu 1855 po uzgodnieniach z Anglią i Francją Austria wystosowała do Rosji nowy, pięciopunktowy projekt traktatu, tym razem w formie ultimatum. W tym okresie siły sprzymierzonych zajęły już obszar Krymu z Sewastopolem, natomiast Austria okupowała księstwa naddunajskie – Mołdawię i Wołoszczyznę. Trudna sytuacja na froncie spowodowała zatem zgodę Rosji na przyjęcie planu austriackiego jako podstaw przyszłego pokoju.
[edytuj] Postanowienia traktatu
Podpisany 30 marca 1856 Traktat o pokoju i przyjaźni zobowiązywał Rosję do zwrotu miasta Kars na rzecz Turcji oraz południowej Besarabii na rzecz Mołdawii. Morze Czarne zostało zamknięte dla okrętów wojennych, a Turcji i Rosji zakazano utrzymywania instalacji wojskowych na jego wybrzeżu. Jeden z artykułów traktatu wyrażał akceptację dla polityki sułtana, który 18 lutego wydał firman zapewniający równość i bezpieczeństwo wobec poddanych wszystkich religii.
Traktat wprowadzał również wolność żeglugi na Dunaju i zapowiadał powołanie dwóch komisji międzynarodowych – jednej do usunięcia przeszkód w żegludze natury technicznej, a drugiej – komisji nadbrzeżnej. Księstwo Mołdawii i Wołoszczyzny przyznano Turcji jako protektoraty, ale z zachowaniem szerokiej autonomii.
[edytuj] Pozostałe decyzje
Tego samego dnia zawarta została nowa konwencja w sprawie cieśnin czarnomorskich, nie zmieniała ona jednak postanowień z 1841. Ponadto mocarstwa zobowiązały Rosję do demilitaryzacji Wysp Alandzkich. 15 kwietnia Anglia, Austria i Francja wystosowały oświadczenie, w którym przestrzegły, że naruszenie postanowień traktatu będzie uznane za casus belli. 16 kwietnia wszyscy sygnatariusze traktatu wydali Deklarację w przedmiocie prawa wojny morskiej, która znosiła korsarstwo oraz po raz pierwszy kodyfikowała pojęcie blokady morskiej.
Przypisy
- ↑ Obrady toczyły się pod przewodnictwem francuskiego ministra spraw zagranicznych hrabiego Aleksandra Walewskiego.
- ↑ W końcowej fazie obrad wzięły udział także Prusy, sygnatariusz Konwencji w sprawie cieśnin z 1841
[edytuj] Źródła
- Wiesław Dobrzycki: Geneza, funkcjonowanie i upadek systemu wiedeńskiego. W: Wiesław Dobrzycki: Historia stosunków międzynarodowych 1815-1945. Wyd. X. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2007, ss. 55-56. ISBN 978-83-7383-062-2.
