Trybunał Konstytucyjny
Z Wikipedii
 Ten artykuł jest częścią serii Polityka Polski |
| Prawo |
|---|
| Konstytucja Polskie prawo |
| Władza wykonawcza |
| Prezydent Lech Kaczyński Prezes Rady Ministrów Donald Tusk Rada Ministrów |
| Władza ustawodawcza |
| Sejm Senat Zgromadzenie Narodowe |
| Władza sądownicza |
| Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu Naczelny Sąd Administracyjny |
| Samorząd terytorialny |
| Samorząd w Polsce Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa |
| Kluby parlamentarne |
| PO PiS Lewica PSL |
| Wybory |
| Wybory w Polsce (od 1989):
prezydenckie: |
Trybunał Konstytucyjny – organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także w ustrojach innych państw. Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu (rangi ustawowej lub podustawowej) z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi (tzw. "sąd nad prawem").
[edytuj] Historia
W Polsce Trybunał Konstytucyjny ustanowiono ustawą z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 11, poz. 83), a powołano do życia - po trzech latach ostrych sporów - ustawą z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98, z późn. zm.). Działalność orzeczniczą rozpoczął w 1986 roku.
Pozycja i kompetencje Trybunału były ograniczone. Orzeczenia o niekonstytucyjności ustaw nie były ostateczne i mogły zostać odrzucone uchwałą Sejmu podjętą większością 2/3 głosów (w praktyce zdarzało się, że nie poddawano tych orzeczeń pod głosowanie, co wprowadzało sui generis stan zawieszenia), a uchwały w sprawie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw mogła podejmować tylko Rada Państwa.
Pomimo wspomnianych ograniczeń Trybunałowi udało się wypracować niezależność oraz rozwinąć samodzielne i interesujące orzecznictwo (m.in. klauzule demokratycznego państwa prawnego, równości wobec prawa, niedziałania prawa wstecz).
Po przemianach politycznych 1989 roku pozycja Trybunału Konstytucyjnego uległa wzmocnieniu: uzyskał on prawo (po zniesionej Radzie Państwa) do ustalania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw. Niemniej jednak utrzymano możliwość odrzucania przez Sejm większością 2/3 głosów orzeczeń o niekonstytucyjności ustaw (w przeciwieństwie do lat osiemdziesiątych uzyskanie takiej większości w następnej dekadzie nie było jednak proste). Do czasu uchwalenia nowej ustawy zasadniczej w 1997 roku, Trybunał musiał dostosować dawne przepisy konstytucyjne do nowych realiów ustrojowych, politycznych i społecznych.
20 października 1993 roku Trybunał podjął uchwałę w sprawie wykładni art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym, sygn. akt W 6/93 (Dz. U. Nr 105, poz. 481), w której stwierdził, iż:
- Sejm ma obowiązek rozpatrzenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z Konstytucją nie później niż w okresie sześciu miesięcy od dnia przedstawienia orzeczenia Sejmowi przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego,
- w przypadku uznania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego za zasadne Sejm powinien dokonać odpowiednich zmian w ustawie objętej orzeczeniem bądź uchylić ją w części lub w całości w terminie określonym w art. 7 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, oraz
- orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z Konstytucją, które nie zostało rozpatrzone przez Sejm w terminie sześciu miesięcy od dnia przedstawienia Sejmowi orzeczenia przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, ma (zachowuje) moc obowiązującą i powoduje uchylenie ustawy z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw obwieszczenia Prezesa Trybunału Konstytucyjnego o utracie mocy obowiązującej ustawy.
Rozwiązania wzmacniające pozycję Trybunału wprowadziła Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. oraz ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z późn. zm.).
[edytuj] Pozycja ustrojowa
Trybunał Konstytucyjny jest odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Składa się z 15 sędziów, wybieranych przez Sejm na indywidualną 9-letnią kadencję. Sędzią Trybunału może zostać osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. warunek co najmniej 10-letniego stażu pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania przez co najmniej 10 lat zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza). Niezależność Trybunału zapewnia przede wszystkim zakaz wybierania sędziego na kolejną kadencję oraz nieusuwalność ze stanowiska w trakcie kadencji. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału mianuje Prezydent RP spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału.
Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie (wydawnictwie) urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (osiemnaście miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwanaście miesięcy).
Do 17 października 1999 Sejm mógł odrzucić większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności ustaw uchwalonych przed wejściem w życie Konstytucji z 1997 roku. Nie dotyczyło to orzeczeń wydanych w następstwie pytań prawnych do Trybunału.
[edytuj] Kompetencje Trybunału
Zakres działania Trybunału określa Konstytucja. Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy:
- orzekanie w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją (w tym wypadku z konstytucją 1997 roku)
- orzekanie w sprawach zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie
- orzekanie w sprawach zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami
- rozpatrywanie skarg konstytucyjnych
- rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
- orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
- rozstrzyganie o przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Marszałka Sejmu (tylko w wypadku niemożności zawiadomienia przez Prezydenta Rzczecypospolitej Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu) i powierzanie Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej
- rozpatrywanie pytań prawnych skierowanych przez sądy (art. 193 Konstytucji).
[edytuj] Kontrola norm
Podstawowym zadaniem Trybunału jest kontrola normatywnych aktów prawnych: ustaw, umów międzynarodowych oraz innych przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe.
Kontrolę norm dzieli się na kontrolę prewencyjną (określaną też kontrolą a priori) i kontrolę następczą (kontrola a posteriori). Pierwsza, wprowadzona w 1989 roku, ogranicza się do kontroli na podstawie wniosku Prezydenta RP i może się odnosić tylko do ustaw już uchwalonych przez Sejm i Senat i przedstawionych Prezydentowi do podpisu oraz do umów międzynarodowych przedstawionych Prezydentowi do ratyfikacji.
Większe znaczenie ma kontrola następcza. Konstytucyjność aktu normatywnego może zakwestionować niemal każdy organ konstytucyjny państwa - jest to tzw. inicjatywa powszechna. Inicjatywa szczególna pozwala na kwestionowanie tylko takich aktów normatywnych, których treść dotyczy zakresu działania wnioskodawcy. W tym przypadku wnioskodawcą może być określona liczba podmiotów: np. organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, ogólnokrajowe organy związków zawodowych czy Krajowa Rada Sądownictwa. Kontrola normy prawnej może też być zainicjowana skargą konstytucyjną.
Istnieje też możliwość formułowania tzw. pytań prawnych (jest to tzw. inicjatywa konkretna w odróżnieniu od inicjatywy abstrakcyjnej). Z wnioskiem o rozstrzygnięcie kwestii, czy dany przepis prawny jest zgodny z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami, może zwrócić się każdy sąd, jeżeli zależy od tego rozstrzygnięcie konkretnej sprawy toczącej się przed tym sądem.
Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym przewiduje w art. 42 trzy kryteria kontroli. Są to:
- treściowa zgodność kontrolowanego aktu normatywnego (jego przepisów) z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
- badanie dochowania trybu wymaganego przepisami prawa dla wydania kontrolowanego aktu normatywnego,
- ustalenie, czy organ, który wydał akt normatywny, ma kompetencję do jego wydania (np. istnienie podstawy prawnej wydania aktu podustawowego).
[edytuj] Składy orzekające Trybunału
Trybunał Konstytucyjny orzeka:
- w pełnym składzie w sprawach:
- sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,
- o stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej oraz o powierzeniu Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej,
- zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
- z wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją przed jej podpisaniem lub umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją,
- o szczególnej zawiłości, z inicjatywy Prezesa Trybunału lub gdy z wnioskiem o rozpoznanie zwróci się skład orzekający wyznaczony do rozpoznania danej sprawy albo w sprawach, w których szczególna zawiłość wiąże się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, a w szczególności gdy skład orzekający zamierza odstąpić od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie,
- w składzie pięciu sędziów w sprawach:
- zgodności ustaw albo ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją,
- zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
- w składzie trzech sędziów w sprawach:
- zgodności innych aktów normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
- zażaleń na odmowę nadania biegu wnioskom o stwierdzenie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami oraz skargom konstytucyjnym,
- wyłączenia sędziego.
Rozpoznanie sprawy w pełnym składzie wymaga udziału co najmniej dziewięciu sędziów Trybunału; rozprawie przewodniczy Prezes lub Wiceprezes Trybunału, a w razie przeszkód w przewodniczeniu przez te osoby – najstarszy wiekiem sędzia Trybunału.
Sędziów do składu orzekającego (pięcio- lub trzyosobowego) Trybunału, w tym przewodniczącego składu i sędziego sprawozdawcę z uwzględnieniem kolejności wpływu spraw, wyznacza Prezes Trybunału.
[edytuj] Sygnatury akt oznaczające rodzaj spraw rozpatrywanych przez Trybunał
- K - wnioski o stwierdzenie zgodności ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją oraz zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie oraz do 2004 roku sprawy z zakresu kontroli prewencyjnej (wnioski Prezydenta Rzeczypospolitej);
- Kp - wnioski Prezydenta Rzeczypospolitej o stwierdzenie zgodności z Konstytucją ustaw przed ich podpisaniem albo umów międzynarodowych przed ich ratyfikacją;
- U - wnioski o stwierdzenie zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami;
- P - pytania prawne w sprawie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą;
- SK - skargi konstytucyjne;
- Kpt - wnioski dotyczące rozstrzygania sporów kompetencyjnych, pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa;
- Pp - wnioski dotyczące stwierdzenia zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych;
- M - wnioski Marszałka Sejmu o stwierdzenie przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej oraz powierzeniu Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej;
- Kw i Uw – sprawy wszczęte z inicjatywy własnej Trybunału (1986-1997);
- W – uchwały i postanowienia w przedmiocie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw (1990-1997).
[edytuj] Dane dot. działalności orzeczniczej Trybunału od 1997 r.
Podmioty inicjujące postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym zakończone wyrokiem w sprawach rozpoznanych od wejścia w życie Konstytucji z 1997 r. do końca 2006 r.
| Podmiot | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | Razem |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w trybie kontroli prewencyjnej ustaw |
0 | 4 | 5 | 0 | 5 | 1 | 2 | 2 | 3 | 1 | 23 |
| Marszałek Sejmu | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 2 |
| Marszałek Senatu | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Prezes Rady Ministrów | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Grupa posłów | 0 | 2 | 2 | 3 | 1 | 6 | 6 | 8 | 9 | 5 | 42 |
| Grupa senatorów | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 |
| Prokurator Generalny | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 1 | 3 |
| Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1[1] | 1 | 3[2] | 5 |
| Prezes Najwyższej Izby Kontroli | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Rzecznik Praw Obywatelskich | 6 | 12 | 14 | 16 | 11 | 14 | 14 | 19 | 14 | 19 | 139 |
| Krajowa Rada Sądownictwa | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 | 4 |
| Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego | 2 | 11 | 7 | 13 | 20 | 11 | 19 | 6 | 11 | 10 | 110 |
| Organy związków zawodowych i organizacje zawodowe | 5 | 5 | 8 | 3 | 8 | 3 | 6 | 2 | 8 | 8 | 56 |
| Organizacje pracodawców | 0 | 0 | 1 | 1 | 4 | 4 | 1 | 1 | 0 | 1 | 13 |
| Kościoły i inne związki wyznaniowe | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 2 |
| Sąd Najwyższy w trybie pytań prawnych |
0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 2 | 0 | 1 | 0 | 4 |
| Naczelny Sąd Administracyjny w trybie pytań prawnych |
0 | 1 | 4 | 2 | 5 | 5 | 5 | 3 | 2 | 0 | 27 |
| Inne sądy w trybie pytań prawnych |
0 | 0 | 7 | 7 | 8 | 18 | 12 | 13 | 20 | 29 | 114 |
| Osoby fizyczne w trybie skargi konstytucyjnej |
0 | 1 | 8 | 13 | 19 | 18 | 20 | 28 | 34 | 34 | 175 |
| Osoby prawne w trybie skargi konstytucyjnej |
0 | 0 | 2 | 1 | 0 | 0 | 3 | 9 | 8 | 10 | 33 |
| Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie kontroli statutu partii politycznej |
0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Suma: | 13 | 36 | 59 | 64 | 81 | 80 | 92 | 93 | 116 | 121 | 755 |
Źródło: Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2005 r., Warszawa 2006 (Sejm V kad., druk nr 516), s. 110-111; Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2006 r., Warszawa 2007 (Sejm V kad., druk nr 1618), s. 111.
Rodzaje rozstrzygnięć zawartych w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego w latach 1998-2005[3]
| Orzeczenie, że badany przepis: | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| – jest zgodny z wzorcem kontroli | 36 | 10 | 29 | 72 | 81 | 63 | 66 | 102 |
| – jest niezgodny z wzorcem kontroli | 16 | 25 | 25 | 29 | 36 | 15 | 60 | 71 |
| – w zakresie, w jakim zawiera określone unormowanie – jest zgodny z wzorcem kontroli | 4 | 6 | 2 | 7 | 11 | 15 | 14 | 9 |
| – w zakresie, w jakim zawiera określone unormowanie – jest niezgodny z wzorcem kontroli | 5 | 13 | 15 | 9 | 14 | 13 | 30 | 23 |
| – w zakresie, w jakim nie zawiera określonego unormowania – jest zgodny z wzorcem kontroli | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 | 1 |
| – w zakresie, w jakim nie zawiera określonego unormowania – jest niezgodny z wzorcem kontroli | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | 3 | 2 | 8 |
| – rozumiany, jako… – jest zgodny z wzorcem kontroli | 0 | 6 | 9 | 8 | 1 | 4 | 0 | 1 |
| – rozumiany, jako… – jest niezgodny z wzorcem kontroli | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 |
| – nie jest niezgodny z wzorcem kontroli (nieadekwatność wzorca kontroli powoływanego przez inicjatora postępowania) |
25 | 35 | 38 | 45 | 52 | 46 | 38 | 56 |
| Liczba wyroków, w tym: | 33 | 52 | 52 | 64 | 61 | 70 | 79 | 92 |
| – wyroki, w których zastosowano odroczenie utraty mocy obowiązującej | 2 | 5 | 7 | 4 | 8 | 6 | 13 | 12 |
| – wyroki, w których sentencji zawarte jest wskazanie co do praktycznych skutków orzeczenie o niekonstytucyjności przepisu | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 4 | 1 |
Źródło: Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2005 r., Warszawa 2006 (Sejm V kad., druk nr 516), s. 112.
Rodzaje rozstrzygnięć zawartych w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego w 2006 r.[4]
| Orzeczenie, że badany przepis: | Liczba wyroków |
|---|---|
| – jest zgodny z wzorcem kontroli | 61 |
| – jest niezgodny z wzorcem kontroli | 25 |
| – w zakresie – jest zgodny z wzorcem kontroli | 12 |
| – w zakresie – jest niezgodny z wzorcem kontroli | 23 |
| – jako przepis odsyłający ... do przepisów ... jest zgodny z wzorcem kontroli | 1 |
| – rozumiany, jako… – jest zgodny z wzorcem kontroli | 1 |
| – rozumiany, jako… – jest niezgodny z wzorcem kontroli | 1 |
| – nie jest niezgodny z wzorcem kontroli (nieadekwatność wzorca kontroli powoływanego przez inicjatora postępowania) |
42 |
| – w części ... – jest zgodny z wzorcem kontroli | 2 |
| – w części ... – jest niezgodny zgodny z wzorcem kontroli | 5 |
| – przez to, że ... – jest niezgodny z wzorcem kontroli | 3 |
| – jest niezgodny z ... a przez to z ... | 1 |
| – nie jest niezgodny z ... a tym samym jest zgodny | 1 |
| – nie wyłączający obowiązku ... jest zgodny z wzorcem kontroli | 1 |
| Liczba wyroków, w tym: | 104 |
| – wyroki, w których zastosowano odroczenie utraty mocy obowiązującej | 14 |
| – wyroki, w których sentencji zawarte jest wskazanie co do praktycznych skutków orzeczenie o niekonstytucyjności przepisu | 2 |
Źródło: Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2006 r., Warszawa 2007 (Sejm V kad., druk nr 1618), s. 112.
[edytuj] Prezesi Trybunału Konstytucyjnego
| Lp. | Okres pełnienia funkcji | Imię i nazwisko | Okres zasiadania w Trybunale |
|---|---|---|---|
| 1. | od 1 XII 1985 do 1 XII 1989 | prof. Alfons Klafkowski | od 1 XII 1985 do 1 XII 1989 |
| 2. | od 1 XII 1989 do 19 XI 1993 [5] | prof. Mieczysław Tyczka | od 1 XII 1989 do 1994 |
| 3. | od 19 XI 1993 [6] do 1 XII 1997 | prof. Andrzej Zoll | od 1 XII 1989 do 1 XII 1997 |
| od 1 XII 1997 do 6 I 1998 | vacat | ||
| 4. | od 6 I 1998 do 5 XI 2006 | prof. Marek Safjan | od 5 XI 1997 do 5 XI 2006 |
| 5. | od 6 XI 2006 | Jerzy Stępień | od 25 VI 1999 |
[edytuj] Wiceprezesi Trybunału Konstytucyjnego
| Lp. | Okres pełnienia funkcji | Imię i nazwisko | Okres zasiadania w Trybunale |
|---|---|---|---|
| 1. | od 1 XII 1985 do 1 XII 1993 | prof. Leonard Łukaszuk | od 1 XII 1985 do 1 XII 1993 |
| 2. | od 1 XII 1993 do 1 XII 2001 | prof. Janusz Trzciński | od 1 XII 1993 do 1 XII 2001 |
| 3. | od 2 XII 2001 do 1 XII 2006 | prof. Andrzej Mączyński | od 1 XII 1997 do 1 XII 2006 |
| 4. | od 2 XII 2006 | Janusz Niemcewicz | od 2 III 2001 |
[edytuj] Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego[7]
[edytuj] Akty prawne dotyczące Trybunału Konstytucyjnego
| # | Akt prawny | Data wejścia w życie | Data uchylenia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r. (w brzmieniu nadanym przez Ustawę z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – Dz. U. Nr 11, poz. 83) |
22 lipca 1952 | 17 października 1997 | Przepisy dotyczące Trybunału weszły w życie 6 kwietnia 1982 r. |
| 1a | Ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1989 r. Nr 34, poz. 178 i Nr 73, poz. 436, z 1990 r. Nr 3, poz. 16, Nr 6, poz. 35 i Nr 34, poz. 198, z 1991 r. Nr 7, poz. 24 i Nr 83, poz. 371, z 1993 r. Nr 47, poz. 213, z 1994 r. Nr 122, poz. 593, z 1995 r. Nr 13, poz. 59, z 1996 r. Nr 77, poz. 367 oraz z 1997 r. Nr 98, poz. 604)
|
1 stycznia 1986 | 17 października 1997 | Art. 32 i 34 (w brzmieniu pierwotnym) weszły w życie 14 maja 1985 r. |
| 1b | Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 31 lipca 1985 r. w sprawie szczegółowego postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 39, poz. 184 oraz z 1995 r. Nr 2, poz. 7) |
1 stycznia 1986 | 17 października 1997 | |
| 1c | Uchwała Trybunału Konstytucyjnego w pełnym składzie z dnia 23 czerwca 1993 r. w sprawie Regulaminu czynności Trybunału Konstytucyjnego (nie publ.) |
23 czerwca 1993 (?) | 7 listopada 1997 | |
| 2 | Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. | 17 października 1997 | Obowiązuje | |
| 2a | Ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 i Nr 106, poz. 1149 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) |
17 października 1997 | Obowiązuje | |
| 2b | Uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 1997 r. w sprawie regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M.P. Nr 81, poz. 788, z 1998 r. Nr 11, poz. 191, z 2000 r. Nr 17, poz. 390, z 2001 r. Nr 35, poz. 567 oraz z 2005 r. Nr 40, poz. 542) |
7 listopada 1997 | 19 listopada 2006 | |
| 2c | Uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M.P. Nr 72, poz. 720) |
19 listopada 2006 | Obowiązuje |
[edytuj] Wybrane orzeczenia
Zobacz więcej w osobnym artykule: Lista orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.[edytuj] Przypisy
- ↑ Wniosek złożony wspólnie z Rzecznikiem Praw Obywatelskich (sprawa o sygn. K 4/03).
- ↑ Jeden wniosek został złożony wspólnie z Rzecznikiem Praw Obywatelskich (sprawa o sygn. K 37/04)
- ↑ Liczba wyroków jest mniejsza od badanych przepisów, gdyż jeden wyrok mógł dotyczyć kilku przepisów.
- ↑ Liczba wyroków jest mniejsza od badanych przepisów, gdyż jeden wyrok mógł dotyczyć kilku przepisów.
- ↑ W związku ze złożoną rezygnacją, Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 maja 1993 r. w sprawie odwołania Prezesa Trybunału Konstytucyjnego (M.P. Nr 28, poz. 290) odwołany ze stanowiska z chwilą wyboru nowego Prezesa TK.
- ↑ W związku z rezygnacją poprzednika w trakcje kadencji, Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 listopada 1993 r. w sprawie wyboru Prezesa Trybunału Konstytucyjnego (M.P. Nr 62, poz. 558) powołany na stanowisko Prezesa TK.
- ↑ Zgodnie z pierwotnym brzmieniem art. 34 ust. 1 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98, z późn. zm.) Sejm wybrał w 1985 roku połowę pierwszego składu Trybunału na okres czterech lat, a połowę na okres ośmiu lat. Kadencja sędziego Trybunału Konstytucyjnego trwała osiem lat. Od 1997 roku — tj. z wejściem w życie obowiązującej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. — kadencja sędziego Trybunału trwa dziewięć lat. Na mocy art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z późn. zm.) "Kadencja sędziów Trybunału wybranych na podstawie art. 15 ust. 2 i 4 oraz art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym trwa osiem lat od chwili wyboru".
- ↑ Zmarł.
- ↑ Wybrana w miejsce Henryka de Fiumel.
- ↑ Zrezygnował.
- ↑ Zrezygnował.
- ↑ Zrezygnował.
- ↑ Zmarła.
- ↑ Zrezygnował.
- ↑ Zrezygnował.
- ↑ Złożyła ślubowanie i podjęła obowiązki sędziego 29 grudnia 2006 r.
- ↑ Złożyła ślubowanie i podjęła obowiązki sędziego 6 marca 2007 r.
- ↑ Zrezygnowała.
- ↑ Złożył ślubowanie i podjął obowiązki sędziego 8 maja 2007 r.
- ↑ Złożył ślubowanie i podjął obowiązki sędziego 14 stycznia 2008 r.
[edytuj] Wybrana literatura
- Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce (na tle porównawczym), Warszawa 2003
- Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999
- M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, "Ars boni et aequi", Poznań 2006
- L. Gardocki, Problem tzw. wyroków interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Teoria i praktyka wykładni prawa, pod red. P. Winczorka, Warszawa 2005
- L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 9., Warszawa 2005
- R. Hauser, A. Kabat, Pytanie prawne jako procedura kontroli konstytucyjności prawa, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 1
- K. Kolasiński, Zaskarżalność ustaw w drodze pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2001, nr 9
- A. Mączyński, O tak zwanych wyrokach interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Teoria i praktyka wykładni prawa, pod red. P. Winczorka, Warszawa 2005
- K. Pietrzykowski, O tak zwanych „interpretacyjnych” wyrokach Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sądowy” 2004, nr 3
- P. Radziewicz, Przywrócenie mocy obowiązującej przepisu prawnego jako skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 3
- M. Safjan, Skutki prawne orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2003, nr 3
- Skarga konstytucyjna w prawie polskim, pod red. J. Trzcińskiego, Warszawa 2000
- J. Trzciński, Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2002, nr 1
- A. Wasilewski, Przedstawianie pytań prawnych Trybunałowi Konstytucyjnemu przez sądy, „Państwo i Prawo” 1999, nr 8
- K. Wojtyczek, Ciężar dowodu i argumentacji w procedurze kontroli norm przez Trybunał Konstytucyjny, „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 1
- J. Zakolska, Problem klauzuli ograniczającej korzystanie z praw i wolności w pracach konstytucyjnych, w poglądach doktryny i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 5
[edytuj] Zobacz też
- Lista orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego
- Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
- Sejm Polski
- Senat Polski
- Ustrój polityczny Polski
- Trybunał Stanu
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Strona internetowa Trybunału Konstytucyjnego
- Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, wyd. 5., Warszawa 2006
- Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2005 r., Warszawa 2006 (Sejm V kad. Druk nr 516)
- Internetowa baza orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
- Omówienia wybranych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego - od 2000 roku
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
- Ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z późn. zm.)
- Uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (M.P. Nr 72, poz. 720)
