Tunezja

Z Wikipedii

Artykuł wymaga poszerzenia.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, czego brakuje i uzupełnij braki, jeśli to możliwe.

الجمهرية التونسية


Flaga Tunezji	Herb Tunezji

Dewiza: نظام، حرية، عدالة
(Porządek, Wolność, Sprawiedliwość)

Hymn: Himat Al Hima
(Obrońcy Ojczyzny)

prezydent
Zin Al-Abidin Ben Ali

Szef rządu

premier
Mohamed Ghannouchi

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

89. na świecie
163 610 km²
5%

Liczba ludności (2008)
• całkowita
• gęstość zaludnienia

77. na świecie
10 384 000¹▲
63,5 osób/km²

Jednostka monetarna

dinar tunezyjski (TND)

Niepodległość

od Francji
20 marca 1956

Strefa czasowa

UTC +1 - zima
UTC+2 - lato

+216

¹ Dane szacunkowe na lipiec 2008 roku, podane za CIA The World Factbook (Źródło:CIA)

Tunezja (Tunis, Republika Tunezyjska - Al-Dżumhurija at-Tunisija) – państwo arabskie leżące w północnej Afryce nad Morzem Śródziemnym. Graniczy z Algierią i Libią. W latach 1881-1956 r. pod protektoratem Francji. Od 12 listopada 1956 roku w ONZ, a od 1 października 1958 r. członek Ligi Państw Arabskich. Stolicą kraju jest Tunis, a inne większe miasta to: Safakis (Sfax), Ariana, Bizerta (Banzart), Kabis (Gabés), Susa (Sousse).

[edytuj] Ustrój polityczny

[edytuj] System polityczny

Republika Tunezji jest krajem o systemie prezydenckim i dominacji jednej partii politycznej - Zgromadzenie Demokratyczno-Konstytucyjne. Konstytucja republiki powstała w 1959 r., a modyfikowana była w 1988 roku. Głową państwa jest prezydent, wybierany w powszechnych wyborach na pięcioletnią kadencję. Parlament składa się z dwóch izb. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele, który jest powoływany przez prezydenta Republiki.

[edytuj] Prezydentura

Tunezją od 7 listopada 1987 rządzi Zin Al-Abidin Ben Ali, który objął władzę po bezkrwawym zamachu stanu (zwołano konsylium lekarskie, które orzekło że prezydent nie jest w stanie dłużej sprawować urzędu z powodu sędziwego wieku). Wówczas urzędujący dopiero od miesiąca Ben Ali - premier nowego rządu Bourgiby przejął władzę. Ze specyfiki arabskiej prezydent pełnił swoją funkcję dożywotnio. Po przejęciu władzy Ben Ali wprowadził w 1988 zmiany w konstytucji, m.in.: zniósł dożywotnie sprawowanie urzędu prezydenta (prezydent mógł być wybierany ponownie na stanowisko tylko 2 razy, jednak kolejna zmiana konstytucji z 2002 zniosła ograniczenie reelekcji). Prezydent Ben Ali obecnie urzęduje 4 kadencję, w wyborach dotychczas otrzymywał poparcie (oficjalnie) 99,6% (1999) i 94,48% (2004). Na początku swojej kadencji Ben Ali dążył do demokratyzacji kraju, zwolnił więźniów politycznych w tym i islamskich ekstremistów, co zaowocowało utworzeniem islamskiej partii opozycyjnej an-Nadha, która zyskiwała coraz większe poparcie w kampusach uniwersyteckich (na tle wydarzeń w Algierii). Po zamachu z 1991 w Tunisie (za którym stali islamiści), przeprowadzono serię procesów przeciwko członkom an-Nadha. Nowa ustawa o partiach politycznych (1988) uniemożliwia legalizacje partii, której działalność opierają się w swoich założeniach religijnych. Zaostrzono również rządową kontrolę instytucji wyznaniowych. Od tego czasu powrócono do polityki względem opozycji jaka stosowana była za Bourgiby, a prasa wróciła do tradycyjnej roli bezkrytycznego poplecznika rządu. Aby wypełnić dawne obietnice dotyczące utworzenia systemu wielopartyjnego, partie opozycyjne otrzymały przydział miejsc w parlamencie mimo, iż w trakcie wyborów (2004) nie udało im się uzyskać choćby jednego mandatu.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny Tunezji.

Tunezja jest podzielona na 24 gubernatorstwa zwane wilajami. Gubernatorstwa dzielą się dalej na łącznie 262 dystrykty, a te na gminy.

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie

Tunezja położona jest w Afryce Północnej i zajmuje powierzchnię wielkości połowy Polski. Wybrzeże Tunezji na północy i wschodzie opływa Morze Śródziemne. Północ kraju jest górzysta i gęsto zalesiona. Im dalej na południe, ukształtowanie terenu zmienia się w coraz bardziej płaskie i suche aż do obszaru szotów (słone jeziora, zazwyczaj wyschnięte) wyznaczających początek strefy saharyjskiej.

[edytuj] Klimat

Na wybrzeżu klimat śródziemnomorski - w okolicy Bizerty bardziej morski, wilgotny, przypominający np. Palermo, na wschodnim wybrzeżu bardziej suchy, z większymi amplitudami temperatur - dobowymi, rocznymi.

[edytuj] Historia

Tunis

W 814 p.n.e. Fenicjanie założyli Kartaginę (obecnie przedmieścia Tunisu), która po latach świetności i rywalizacji z Rzymem została kompletnie zniszczona w wyniku trzeciej wojny punickiej w 146 p.n.e. Prowincja rzymska "Africa" (ze stolicą w Kartaginie) stała się spichlerzem Rzymu i przeżywała kolejny okres rozkwitu aż do upadku Cesarstwa. Po okresie rządów Bizancjum, w efekcie prób opanowania Afryki przez Arabów, w 670 r. został założony Kairuan jako baza ekspansji islamu. Od 800 r. rządziło tu wiele dynastii, między innymi Hafsydzi, aż do 1574 r., kiedy kraj został włączony do Imperium Osmańskiego. W 1881 r. rozpoczął się okres protektoratu francuskiego i trwał do 20 marca 1956 kiedy Tunezja odzyskała niepodległość. Rok później została proklamowana republika i na czele państwa stanął Habib Bourgiba. 7 listopada 1987 r. prezydentem został Zin Al-Abidin Ben Ali.

[edytuj] Zobacz też

historia Afryki

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Główne gałęzie gospodarki

Główne gałęzie gospodarki to: rolnictwo, przemysł wydobywczy, przemysł naftowy, turystyka, przemysł odzieżowy.

[edytuj] Program gospodarczy

Do lat 60. Tunezja była jednym z głównych eksporterów ropy naftowej i gazu ziemnego. W połowie lat 80. XX w. został zapoczątkowany program zmian strukturalnych w gospodarce kraju, który był wspierany przez Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Program realizował m.in. liberalizację cen i handlu zagranicznego, a także dalszą prywatyzację przedsiębiorstw należących do państwa.

[edytuj] Statystyki gospodarcze

Dochód narodowy na jednego mieszkańca - 6 600 USD
Inflacja - 2,7% (2001)
Zadłużenie - 11,5 mld USD
Obroty w handlu zagranicznym:
- eksport: 6,6 mld USD
- import: 8,9 mld USD
Główni partnerzy - Niemcy 24%, Włochy 17%, Francja 14%, inni 45%

[edytuj] Transport i łączność

Długość linii kolejowych: 2260 km
- połączenia krajowe oraz z Algierią i Marokiem
Długość dróg samochodowych: 29,2 tys. km
Porty morskie
- Tunis
- Radis
- Bizerta
- Susa
- Safakis
- Kabis
- Dżardżis
Linie lotnicze
Porty lotnicze
- Tunis
- Safakis
- Dżerba
- Monastyr
- Tauzar
- Tabarka

[edytuj] Ludność

Gęstość zaludnienia - 60,6 osób/km².
Przyrost naturalny - 1,12%.
Średnia długość życia - kobiety 77 lat, mężczyźni 72 lata
Grupy etniczne - Arabowie 97%, Berberowie 1%, Europejczycy 1%, Żydzi i inni 1%.
Religia - islam (sunnici) 98%, chrześcijaństwo 1%, judaizm i inne 1%.
Analfabetyzm - 33%.
Obowiązujące języki - arabski - dialekt zachodni (urzędowy), francuski (handlowy).

[edytuj] Kultura i życie

[edytuj] Sztuka

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Nauka

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Oficjalnie podaje się, że 19% budżetu państwa przeznaczane jest na naukę i oświatę. Statystyki nie podają jednak ile jest wyższych uczelni w Tunezji. Uniwersytety znajdują się w miejscowościach przemysłowych i dobrze rozwiniętych, jak Sfax czy Tunis.

[edytuj] Obyczaje

Tunezja jest najbardziej liberalnym krajem arabskim, o czym świadczą m.in. rozbudowane prawa kobiet. Kobiety zawdzięczają to pierwszej żonie Habiba Burgiby, która była Francuzką. Niektórzy uważają, że to ona przekonała męża do kilku wielkich reform, m.in. zniesienia wielożeństwa, zniesienia noszenia tradycyjnych chust przez kobiety (Burgiba nazwał te chusty wstrętnymi szmatami), kontrolowanie rozwodów przez sądy (w tym równe prawa do dzieci), dopuszczenie kobiet do szkół, parlamentu, władzy i innych form życia publicznego. Jednak należy zauważyć, że we Francji aż do 1970 roku (do wejścia w życie ustawy z dnia 4 czerwca 1970) obowiązywało tzw. puissance paternelle, to znaczy tylko ojcu przysługiwała władza rodzicielska po rozwodzie.

W 1967 roku Bourgiba zalegalizował również aborcję, obecnie jest dostępna na życzenie kobiety i bezpłatna (istnieje również legalna prostytucja oraz domy publiczne).

Tunezyjskie kobiety stanowią prawie 12% członków Tunezyjskiej Izby Deputowanych i ponad 20% członków w radach miejskich. Mają również znaczącą rolę w rządzie i dyplomacji (w tym m.in. na takich stanowiskach jak gubernatorzy prowincji, prezydenci miast, sekretarze stanu, ambasadorowie itp.). Młode kobiety stanowią 55% studentów na uniwersytetach.

Z drugiej jednak strony, nadal istnieją pewne konserwatywne miasta - na południu kraju, gdzie przestrzegane są stare obyczaje. Dziewczęta nie mają jednak zakazu aby chodzić same po ulicach. Ponadto w bardzo tradycyjnych rodzinach kobiety chodzą w ubraniach zakrywających nogi i ramiona, szczególnie kiedy wybierają się do meczetu.

Jedyną pozostałością z prawa islamskiego w Tunezji jest prawo dziedziczenia, gdzie kobieta jeżeli nie zostawiono testamentu dziedziczy połowę tego, co jej męscy członkowie rodziny, bracia itd. Jednak spisanie testamentu przez rodziców całkowicie oddala opcję dziedziczenia tylko połowy majątku. Zeznania w sądzie kobiety i mężczyzny w Tunezji mają taką samą wartość prawną, kobieta posiada również takie samo prawo do otrzymania opieki nad dziećmi po rozwodzie.

[edytuj] Święta narodowe

20 marca - Dzień Niepodległości (1956) - rocznica odzyskania przez Tunezję niepodległości.
25 lipca - Święto Republiki (1957) - rocznica objęcia przez Habiba Burgibę urzędu prezydenta.
13 sierpnia - Tunezyjski Dzień Kobiet - wszystko jest wtedy pozamykane; kobiety są tego dnia najważniejsze.
7 listopada - Święto Nowej Ery (1987) - rocznica objęcia przez Zina Al-Abidina Ben Aliego urzędu prezydenta.

[edytuj] Miejsca wpisane do listy światowego dziedzictwa UNESCO

Pozostałości miasta punickiego i rzymskiego w Kartaginie - od 1979
Medyna w Tunisie ze starą zabudową mieszkalną, handlową oraz licznymi meczetami i pałacami - od 1984
Medyna w Susie. Zespół zabytkowy (resztki budowli fenickich, rzymskich, bizantyjskich oraz budowle islamu) - od 1988
Medyna w Kairuanie, zabytki islamu - od 9. grudnia 1988
amfiteatr w Al-Dżamm - od 1979
ruiny punickie i rzymskie w Karkannie - od 1985
ruiny rzymskiego miasta Dougga - od 1997
Park Narodowy Aszkal - od 1980