Uniwersytet
Z Wikipedii
Uniwersytet (łac. universitas magistrorum et scholarium, 'ogół nauczycieli i uczniów') - najstarszy rodzaj szkoły wyższej o charakterze nietechnicznym, której celem jest przygotowanie kadr pracowników naukowych oraz kształcenie wykwalifikowanych pracowników. Jednostki organizacyjne uniwersytetu posiadają uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora co najmniej w dwunastu dyscyplinach, w tym przynajmniej po dwa uprawnienia w dziedzinach nauk humanistycznych, społecznych lub teologicznych, matematycznych, fizycznych lub technicznych, przyrodniczych oraz prawnych lub ekonomicznych.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Początki
Pierwsze znane obecnie szkoły, bardzo słabo przypominające swym charakterem uniwersytety powstały w czasach starożytnych na obszarze Bliskiego Wschodu, Indii, Chin oraz Grecji. Należała do nich m.in. Akademia Platońska (działająca w latach 387 p.n.e. – 529), chińskie szkoły Shang-Xiang, Taixue i Guozijian oraz uczelnia Nalanda (działająca w latach ok. 500 p.n.e. – 1193 na obszarze Indii).
We wczesnym średniowieczu kalifaty arabskie oraz Cesarstwo Bizantyjskie były najwyżej cywilizacyjnie rozwiniętymi obszarami świata, a Bagdad z Konstantynopolem stały się stolicami ówczesnej nauki. Częściowo sytuacja ta wynikała z faktu, iż Bizancjum oraz świat arabski – w przeciwieństwie do Zachodu – zachowały zdobycze nauki starożytnych Greków, Rzymian i innych ludów (Bizancjum było kontynuacją Cesarstwa Wschodniorzymskiego). W Bagdadzie powstał tzw. "Dom Mądrości" – olbrzymia biblioteka i jednocześnie szkoła filozoficzna, w Fezie (obecnie Maroko) od 859 r. działał uniwersytet Al-Karawijjin, a w Kairze uniwersytet Al-Azhar (od 988 r.).
W tym czasie w Europie Zachodniej nauka była w upadku. Karol Wielki (ok. 800) usiłował stymulować jej rozwój tworząc szkołę pałacową w Akwizgranie, w której uczyli duchowni. Za jego przykładem szli inni władcy europejscy. Kościół Rzymskokatolicki tworzył szkoły klasztorne (m. in. w Auxerre, Remis, St. Gallen, Chartres). Karol Wielki zreformował system szkolnictwa europejskiego podwyższając poziom nauczania w szkołach klasztornych i tworząc szkoły katedralne, zarządził by do nauki w tych szkołach swobodnie dopuszczano świeckich (dotychczas naukę mogli pobierać tylko ludzie przygotowujący się do stanu duchownego). Ustalony program obejmował 7 sztuk wyzwolonych w stopniu niższym-trivium (gramatyka, retoryka, dialektyka) i wyższym quadrivium (arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka). W 970 roku Gebert d' Aurillac sprowadził do Europy cyfry arabskie. Mimo tych reform i osiągnięć poziom nauki w Europie był do XI-XII w. bardzo niski, niższy od poziomu nauki greckiej w III w. p.n.e.
[edytuj] Odrodzenie
Ożywienie intelektualne na "Zachodzie" nastąpiło dopiero na przełomie XI i XII wieku wraz z rozwojem miast i gospodarki, ogólnym podniesieniem się poziomu cywilizacyjnego i przyswojeniem zdobyczy nauki arabskiej oraz greckiej. Już wcześniej polem tych kontaktów były szkoły bizantyjskie w południowych Włoszech, m.in. w Salernie, gdzie studiowano pisma uczonych arabskich i greckich. Do Europy trafiły arabskie przekłady dzieł Arystotelesa. Ze "Wschodu" na "Zachód" przedostawała się ogromna ilość informacji naukowych, co zapoczątkowało ferment intelektualny, dzięki któremu nauka została wyrwana ze stagnacji. Ośrodkiem tego ruchu stały się szkoły w Bolonii, Paryżu, i Oksfordzie, które z czasem przekształciły się w pierwsze uniwersytety.
Szkołami o wysokim poziomie nauczania były Szkoła Magnaury w Konstantynopolu (dziś Stambuł), ufundowana w 849 (lub w 842 ?) r. przez Bardasa, regenta cesarza bizantyjskiego Michała III. Następnymi były bułgarskie szkoły w Presławiu i Ochrydzie – tzw. "szkoły piśmiennicze", powstałe w IX w. za panowania cara Symeona I oraz szkoła w Salerno, powstała pod koniec X w. na terenie bizantyjskich posiadłości na południu Półwyspu Apenińskiego. Pierwszym uniwersytetem natomiast był Uniwersytet Boloński utworzony w 1088 r. we Włoszech. [1] Pierwsze uniwersytety europejskie były wytworem ówczesnej kultury miejskiej. Początkowo określano je mianem studium generale. Ich struktura organizacyjno-ustrojowa wzorowana była na instytucjach cechowych. Olbrzymi wpływ na kształt uczelni miał Kościół; językami wykładowymi były: greka, łacina, arabski i język staro-cerkiewno-słowiański. Rozkwit uniwersytetów i towarzyszących im ośrodków miejskich datuje się na XIII-XV wiek. Zapoczątkowana w XVII wieku rewolucja naukowa dała bodziec do rozwoju nowożytnych uniwersytetów, które od średniowiecznych odróżniało wprowadzenie języków narodowych jako wykładowych, a także skierowanie nacisku na osobistą pracę naukową profesorów i swobodę prowadzonych przez nich badań naukowych.
[edytuj] Najstarsze uniwersytety
| Miasto | Rok założenia | Uniwersytet |
|---|---|---|
| Bolonia | 1088 | Uniwersytet Boloński |
| Paryż | ok. 1100 | Uniwersytet Paryski (połączony później z Sorboną) |
| Oksford | 1167 | Uniwersytet Oksfordzki |
| Modena | 1175 | Uniwersytet w Modenie |
| Cambridge | 1209 | Uniwersytet Cambridge |
| Salamanka | 1218 | reorganizacja: 1254 |
| Padwa | 1222 | Uniwersytet w Padwie |
| Neapol | 1224 | |
| Tuluza | 1229 | |
| Siena | 1240 | |
| Paryż | 1257 | Sorbona |
| Montpellier | 1289 | |
| Coimbra | 1290 | Uniwersytet w Coimbrze |
| Rzym | 1303 | |
| Orlean | 1309 | |
| Florencja | 1321 | |
| Grenoble | 1339 | |
| Piza | 1343 | |
| Valladolid | 1346 | |
| Praga | 1348 | Uniwersytet Karola |
| Pawia | 1361 | Uniwersytet w Pawii |
| Kraków | 1364 | Uniwersytet Jagielloński odnowienie: 1400 |
| Wiedeń | 1365 | |
| Pecz | 1367 | |
| Heidelberg | 1386 | |
| Kolonia | 1388 | |
| Obuda (dziś dzielnica Budapesztu) | 1389 | |
| Ferrara | 1391 | |
| Erfurt | 1392 |
[edytuj] Uniwersytety na świecie
Prócz uniwersytetów o długiej historii, do znaczących placówek należą:
[edytuj] Europa:
- Uniwersytet Humboldta - Berlin
- Uniwersytet Łotwy w Rydze - Ryga (Łotwa)
- Uniwersytet im. M.W. Łomonosowa - Moskwa
- Uniwersytet Stambulski - Stambuł (Turcja)
- Zrzeszenie uniwersytetów londyńskich – a w szczególności:
- Imperial College
- London School of Economics oraz Open University - Wielka Brytania
- Uniwersytet w Szegedzie - Szeged (Węgry)
[edytuj] USA:
- Uniwersytet Columbia - Nowy Jork,
- Uniwersytet Harvarda, Cambridge,
- Uniwersytet Stanforda – Los Angeles,
- Uniwersytet Purdue – Chicago,
- Uniwersytet Cornegie-Mellon – Pittsburgh,
- Uniwersytet Yale – Nowa Anglia,
- Uniwersytet Stanu Kalifornia – a w szczególności UCLA.
[edytuj] Azja:
- Uniwersytet Tokijski.
[edytuj] Zobacz też:
[edytuj] Uniwersytety w Polsce
W Polsce istnieje obecnie (maj 2008) 32 szkół wyższych rangi uniwersytetu. Jest to:
- 18 uniwersytetów,
- 14 uniwersytetów przymiotnikowych,
- (brak uniwersytetów technicznych).
Spośród nich:
- 31 to uniwersytety państwowe,
- 1 to uniwersytet prywatny – katolicki.
Uniwersytety zlokalizowane są w 17 miastach:
- 4 uniwersytety: Lublin;
- 3 uniwersytety: Kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław;
- 2 uniwersytety: Białystok, Bydgoszcz, Katowice, Łódź;
- 1 uniwersytet: Gdańsk, Kielce, Olsztyn, Opole, Szczecin, Rzeszów, Toruń, Zielona Góra.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Uniwersytety w Polsce.[edytuj] Ciekawostki
- Kiedy Kazimierz Twardowski, twórca filozoficznej Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, otrzymał w roku 1933 doktorat honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego, wygłosił słynny i aktualny do dzisiaj wykład pt. O dostojeństwie uniwersytetu. Oto jak określił zadanie tej instytucji: Zadaniem Uniwersytetu jest zdobywanie prawd i prawdopodobieństw naukowych oraz krzewienie umiejętności ich dochodzenia. Rdzeniem i jądrem pracy uniwersyteckiej jest tedy twórczość naukowa, zarówno pod względem merytorycznym, jak i pod względem metodycznym. [...] W tym właśnie uwydatnia się charakter obiektywny badania naukowego, że nie przyjmuje ono rozkazów od żadnych czynników zewnętrznych i że nie chce służyć żadnym względom ubocznym, lecz że za panów swoich uznaje jedynie doświadczenie i rozumowanie i że jedno tylko ma zadanie: dochodzenie należycie uzasadnionych sądów prawdziwych albo przynajmniej jak najbardziej prawdopodobnych.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Artykuł "University", w: "Wikipedia angielska"
[edytuj] Zobacz też
- uniwersytet otwarty, uniwersytet powszechny, Uniwersytet dla Wszystkich,
- uniwersytet ludowy, uniwersytet robotniczy,
- Uniwersytet Latający,
- uniwersytet trzeciego wieku,
- szkolnictwo wyższe,
- uniwersytety w Polsce,
- szkoły wyższe w Polsce,
- politechniki w Polsce; uniwersytety techniczne,
- akademie ekonomiczne w Polsce,
- uczelnie medyczne w Polsce,
- akademie muzyczne w Polsce,
- akademie rolnicze w Polsce,
- akademie sztuk pięknych w Polsce,
- państwowe wyższe szkoły teatralne w Polsce,
- akademie wychowania fizycznego w Polsce,
- akademie morskie w Polsce,
- państwowe wyższe szkoły zawodowe w Polsce,
- uczelnie wojskowe w Polsce,
- uczelnie służb państwowych w Polsce,
- uczelnie teologiczne w Polsce,
- rankingi uczelni wyższych,
- uczelnie publiczne w Polsce,
- uczelnie niepubliczne w Polsce.
