Uniwersytet Yale

Z Wikipedii


Uniwersytet Yale
Nazwa angielska	Yale University
Dewiza	Lux et Veritas
Data założenia	1701
Lokalizacja	New Haven (USA)
Liczba studentów	16 700
Rektor	Richard C. Levin

Strona internetowa uczelni

Biblioteka Sterling Memorial na kampusie Uniwersytetu Yale

Uniwersytet Yale (ang. Yale University) - prywatny uniwersytet w Stanach Zjednoczonych, w mieście New Haven, w stanie Connecticut. Jeden z najbardziej prestiżowych uniwersytetów amerykańskich, należący do tzw. Ligi Bluszczowej (Ivy League). Yale University przoduje m.in. w rankingach kierunków prawniczych.

Motto Uniwersytetu Yale: Światłość i Prawda, napisane po hebrajsku (אורים ותמים, haʾUrim vəhaTummim) i po łacinie (Lux et Veritas), znajduje się na herbie Uniwersytetu.

Założony w 1701, jest trzecim najstarszym uniwersytetem w USA (po Uniwersytecie Harvarda i College of William and Mary). Początkowo nosił nazwę Collegiate School of Connecticut. Aktualna nazwa instytucji pochodzi od nazwiska Elihu Yale'a, który w 1718 roku podarował uczelni towary o wartości 560 funtów szterlingów, co było na początku XVIII wieku sumą pokaźną.

Uczelnia w momencie powstania znajdowała się w Killingsworth, w 1716 roku została przeniesiono do New Haven.

Ma około 11 tys. studentów, z czego 5200 to studenci czteroletniego college'u.

Yale jest 2. najbogatszą instytucją akademicką w Stanach Zjednoczonych, dysponuje funduszami-majątkiem równym ok. 20 mld dolarów.

Ponad tuzin bibliotek i oddziałów bibliotecznych zawiera 12,1 mln woluminów (2. największy akademicki system biblioteczny na świecie).

[edytuj] Struktura

Studenci czteroletniego college'u, znanego jako Yale College, są podzieleni, na wzór Uniwersytetów w Cambridge i w Oksfordzie, na dwanaście mniejszych college'ów – tzw. residential colleges. Ich celem jest stworzenie mniejszych wspólnot administracyjno-społecznych. Każdy z nich ma oddzielny budynek, swojego administratora (Master) i dziekana do spraw studenckich (Dean), rzesze stowarzyszonych profesorów, drużyny sportowe oraz herb. Residential Colleges mają zwykle nazwy sławnych lub szczodrych absolwentów.

Berkeley College – nazwany tak na cześć George'a Berkeleya (1685-1753), wczesnego darczyńcy uniwersytetu.
Branford College – nazwa pochodzi od miejscowości Branford, Connecticut, gdzie najpierw znajdowała się uczelnia.
Calhoun College – nazwana po Johnie C. Calhounie, wiceprezydencie USA.
Davenport College – nazwany tak na cześć Johna Davenporta, założyciela New Haven. Często nazywany "D'port".
Ezra Stiles College – nazwany na cześć Ezry Stilesa, prezydenta Yale. Nazywany "Stiles", we wczesnych latach 90. "master" koledżu – Traugott Lawler prowadził agitację na rzecz używania pełnej nazwy w mowie codziennej. Jego budynki są zaprojektowane przez Eero Saarinena.
Jonathan Edwards College – nazwany na cześć teologa, absolwenta Yale i współfundatora Princeton University Jonathana Edwardsa. Zwany "J.E.". Najstarszy residential college, jedyny z niezależnym zarządcą – the Jonathan Edwards Trust.
Morse College – nazwa od Samuela Morse'a, twórcy kodu Morse'a. Projektowany przez Eero Saarinena.
Pierson College – nazwany za pierwszym rektorem Yale University – Abrahamem Piersonem.
Saybrook College – nazwa pochodzi od miejscowości Old Saybrook, Connecticut, gdzie zainicjowano działalność uczelni.
Silliman College – nazwany na cześć wybitnego naukowca, profesora Yale Benjamina Sillimana. Połowa jego struktur to części Sheffield Scientific School.
Timothy Dwight College – nazwany na cześć dwóch prezydentów uniwersytetu o tym samym nazwisku – Timothy'ego Dwighta IV i Timothy'ego Dwighta V. Najczęściej zwany "T.D."
Trumbull College – najmniejszy z colleges, nazwany tak na cześć gubernatora Connecticut Jonathana Trumbulla.

Oprócz czteroletniego Yale College w skład Uniwersytetu wchodzą także uczelnie magisterialne, tzw. Graduate Schools:

Yale School of Medicine (szkoła medyczna)
Yale School of Drama (szkoła aktorska)
Yale Law School (szkoła prawna)
Yale Business School (szkoła businessowa)
Yale Divinity School (szkoła teologiczna)

Szkoły te są oddzielnymi jednostkami administracyjnymi i tworzą one wspólnie Uniwersytet Yale. Podział ten wynika ze struktury nauczania wyższego w USA, które zwykle dzieli się na czteroletni Bachelor's Degree (brak odpowiedniego stopnia w Polsce, więcej niż licencjat, lecz mniej niż magister), 2-3-letni Master's Degree (magister) oraz kilkuletni PhD (doktorat).

Lista departamentów (departments, odpowiedniki wydziałów lub instytutów), programów, rodzajów, kierunków studiów i innych ofert edukacyjnych Yale College i the Graduate School of Arts and Sciences:

Accounting
African American Studies
African Studies
Agrarian Studies
American Studies
Anthropology
Applied Mathematics
Applied Physics
Archaeological Studies
Architecture
Art
Astronomy
Atmospheric Science
Biological & Biomedical Sciences
Biology
Biomedical Engineering
Biostatistics
British Studies
Cell Biology
Cellular & Molecular Physiology
Chemical Engineering
Chemistry
Child Study Center
Classics
Cognitive Science
Comparative Literature
Computational Biology and Bioinformatics
Computer Science
Computer Science & Mathematics
Computer Science & Psychology
Directed Studies
East Asian Languages & Literatures
East Asian Studies
Ecology & Evolutionary Biology
Economic History
Economics
Economics & Mathematics
Electrical Engineering
Electrical Engineering & Computer Science
Engineering
Engineering & Applied Science
English Language & Literature
Environment
Environmental Engineering
Environmental Studies
Epidemiology & Public Health
Ethics, Politics & Economics
Ethnicity, Race & Migration
Experimental Pathology
Film Studies
Forestry & Environmental Studies
French
Genetics
Geology & Geophysics
Germanic Languages & Literatures
Health, Epidemiology & Public Health
Hellenic Studies
History
History of Art
History of Science/History of Medicine
Humanities, Special Programs in the
Immunobiology
International & Area Studies (Yale Center for)
International & Developmental Economics
International Relations
International Studies
Investigative Medicine
Islamic Studies
Italian
Judaic Studies
Latin American Studies
Lesbian & Gay Studies
Linguistics
Literature
Management
Mathematics
Mathematics & Philosophy
Mathematics & Physics
Mechanical Engineering
Medieval Studies
Microbiology
Molecular Biophysics & Biochemistry
Molecular, Cellular & Developmental Biology
Music
Near Eastern Languages & Civilizations
Neurobiology
Neuroscience
Operations Research
Pharmacology
Philosophy
Physics
Physics & Philosophy
Political Science
Portuguese
Psychology
Public Health, Epidemiology and
Religious Studies
Renaissance Studies
Residential College Seminars
Science
Slavic Languages & Literatures
Sociology
Southeast Asia Studies
Spanish
Special Divisional Major
Statistics
Study of the City
Teacher Preparation
Theater Studies
Whitney Seminar
Women's, Gender, & Sexuality Studies

Yale posiada jedną z najbogatszych ofert edukacyjnych na świecie.

[edytuj] Renoma

Uniwersytet jest zaliczany do jednych z najlepszych placówek edukacyjnych na świecie, zawsze zajmuje miejsca w pierwszej dwudziestce wszelakich rankingów uczelni wyższych, zarówno w skali amerykańskiej jak i globalnej, tak w klasyfikacjach ogólnych, jak i w poszczególnych dziedzinach nauki.

Academic Ranking of World Universities opracowywany corocznie przez Shanghai Jiao Tong University jest jednym z najpopularniejszych globalnych rankingów akademickich na świecie. Yale University zostało w roku 2005 sklasyfikowane na 11. miejscu, łącznie notowano 500 uczelni wyższych ze wszystkich kontynentów.

The Times Higher Education Supplement, znany również jako The Times Higher albo The THES, inny poważny światowy ranking uniwersytecki, przygotowywany przez anglosaską instytucję TSL Education. W 2005 r. Yale zostało umieszczone na 7. miejscu w zestawieniu globalnym, na 5. w USA, a w naukach humanistycznych i sztuki na światowym 5. miejscu, w naukach społecznych na 6.

[edytuj] Absolwenci

Uniwersytet Yale kształci i przyciąga wybitnych naukowców i artystów. Wśród swych tzw. alumni, czyli ludzi z nim związanych- absolwentów, wykładowców, stypendystów ma wielu noblistów. Ludzie Uniwersytetu są nazywani "Yalies". Oto lista najwybitniejszych Yalies:

Absolwenci, laureaci Nagrody Nobla:

George Akerlof (B.A. 1962). Ekonomia, 2001
Raymond Davis Jr. (Ph.D. 1942). Fizyka, 2002.
John F. Enders (B.A. ca. 1921). Fizjologia albo Medycyna, 1954.
John Fenn (Ph.D. 1940). Chemia, 2002.
Murray Gell-Mann (B.S. 1948). Fizyka, 1969.
Alfred G. Gilman (B.S. 1962). Fizjologia albo Medycyna, 1994.
Ernest Lawrence (Ph.D. 1925). Fizyka, 1939. Lawrence Livermore National Laboratory i Lawrence Berkeley National Laboratory zostały nazwane na jego cześć.
Joshua Lederberg (Ph.D. 1948). Fizjologia albo Medycyna, 1958.
David Lee (Ph.D. 1959). Fizyka, 1996.
Sinclair Lewis (B.A. 1908). Literatura, 1930.
Lars Onsager (Ph.D. 1935). Chemia, 1968.
Dickinson Richards (B.A. 1917). Fizjologia albo Medycyna, 1956.
William Vickrey (B.S. 1935). Ekonomia, 1996.
George Whipple (A.B. 1900). Fizjologia albo Medycyna, 1934.
Eric Wieschaus (Ph.D.). Fizjologia albo Medycyna, 1995.

Wykładowcy, laureaci Nagrody Nobla:

Sidney Altman: Chemia, 1989.
John Fenn: Chemia, 2002. Zrobił doktorat na Yale w 1940, i był wykładowcą od 1962 do 1994.
Tjalling Koopmans: Ekonomia, 1975.
George Palade, profesor w Yale Medical School 1973-1990: Fizjologia albo Medycyna, 1974.
James Tobin: Ekonomia, 1981.

Absolwenci, zdobywcy Nagrody Pulitzera:

Anne Applebaum (B.A. 1986), zdobyła Pulitzer for non-fiction w 2004 r., żona Radka Sikorskiego.
Stephen Vincent Benét (B.A. 1919, M.A. 1920).
Linda Greenhouse (M.A. 1978), korespondentka New York Times z Sądu Najwyższego, Pulitzer w 1998.
John Hersey (B.A. 1936).
David M. Kennedy (M.A. 1964, Ph.D. 1968), profesor Stanford University, zwyciężył w 2000 Pulitzer in History za "Freedom from Fear: The American People in Depression and War, 1929-45".
David McCullough (B.A. 1955), sławny historyk, zdobywca dwóch Pulitzerów, najlepiej znany ze swych książek o prezydentach USA Harrym Trumanie i Johnie Adamsie.
J.R. Moehringer (B.A. 1986), reporter Los Angeles Times, zdobył Pulitzera w 2000 for Feature Writing
Samantha Power (B.A. 1992), zdobywca Pulitzera za książkę "A Problem from Hell: America and the Age of Genocide"
Mark Schoofs (B.A. 1985), reporter, zdobywca z roku 2000 for international reporting
Lewis Spratlan (B.A. 1962, M.M. 1965), kompozytor, zdobywca Pulitzera 2000 in Music za "Life is a Dream, Opera in Three Acts: Act II, Concert Version"
Wendy Wasserstein, (M.F.A. 1976), pisze sztuki teatralne, zdobyła Pulitzer dramatist za "The Heidi Chronicles"
Thornton Wilder (B.A. 1920), pisarz, twórca sztuk teatralnych, zdobywca dwóch Pulitzerów, pierwszego w 1928 z "The Bridge of San Luis Rey", z 2. w 1938 z "Our Town"; w 1963 r. odebrał the Presidential Medal of Freedom
Bob Woodward (B.A. 1965), dziennikarz, współautor "All the President's Men", za którą otrzymał 1. Pulitzera, drugą nagrodę zdobył w 2002 for National Reporting
Doug Wright (B.A. 1986), scenarzysta, zdobywca nagrody w 2004 for drama, zdobywca Tony Award
Yehudi Wyner (B.A. 1950, B. Mus. 1951, M. Mus. 1953), kompozytor, zdobył the Pulitzer Price for Music w 2006 za koncert fortepianowy 'Chiavi in Mano'; emerytowany profesor komponowania na Brandeis University
Daniel Yergin (B.A. 1968)

Yale Law School ma wśród swych absolwentów 16 sędziów Sądu Najwyższego USA i wielu polityków, jak prezydent USA Ford, czy prezydent Republiki Federalnej Niemiec Karl Carstens i senator Hillary Clinton.

Na Yale kształciło się 41 senatorów USA, 22 gubernatorów, 18 członków najwyższej centralnej administracji Stanów Zjednoczonych, 3 amerykańskich dyplomatów i wielu innych wielkich ludzi, aktywistów, ideologów, którzy odcisnęli piętno na światowej i amerykańskiej polityce i życiu.

Od lat siedemdziesiątych absolwenci Yale mają wprost zadziwiający talent to zdobywania najwyższych stanowisk politycznych w USA. Od roku 1981 co najmniej do roku 2009 absolwent Yale będzie w fotelu prezydenta lub wiceprezydenta USA. Do Yale uczęszczali:

George W. Bush – prezydent Stanów Zjednoczonych od 2001, ponownie wybrany w 2004
Bill Clinton – prezydent Stanów Zjednoczonych 1993-2001
George H. W. Bush – prezydent Stanów Zjednoczonych 1989-1993, wiceprezydent Stanów Zjednoczonych 1981-1989
Gerald Ford – prezydent Stanów Zjednoczonych 1974-1977
Dick Cheney – wiceprezydent Stanów Zjednoczonych od 2001
Hillary Clinton – żona prezydenta Clintona, obecnie senator z Nowego Jorku.

Absolwentem Yale University był również 27. Prezydent USA (1909-1913) William Howard Taft.

Na Yale studiował także John Kerry, kandydat Partii Demokratycznej na prezydenta i rywal G.W. Busha w wyborach w 2004.

Oprócz tego na Yale studiowali: prezydent Meksyku Ernesto Zedillo, premier Turcji Tansu Çiller i niemiecki prezydent Carstens oraz 7. wiceprezydent USA John C. Calhoun.