Vilfredo Pareto
Z Wikipedii
Markiz Vilfredo Federigo Damaso Pareto (ur. 15 lipca 1848 w Paryżu, Francja, zm. 19 sierpnia 1923 w Céligny, Szwajcaria) - włoski ekonomista i socjolog. Był współtwórcą tzw. "lozańskiej szkoły w ekonomii". Od 1893 roku był profesorem uniwersytetu w Lozannie.
W zakresie ekonomii jego najważniejsza praca to Kurs ekonomii politycznej (1896), a w socjologii Traktat socjologii ogólnej (1916).
Pareto rozszerzył zastosowania metod matematycznych w ekonomii oraz rozwinął pojęcie ogólnej równowagi ekonomicznej. Zajmował się też badaniami podziału dobrobytu.
Z równowagą ogólną wiąże się pojęcie optimum w sensie Pareto, oznaczające sytuację gdy nie jest możliwa realokacja zasobów, powiększająca dobrobyt którejkolwiek jednostki bez jednoczesnego zmniejszenia dobrobytu innej jednostki.
W socjologii jego osiągnięciem było sformułowanie teorii krążenia elit, a także teorii rezyduów i derywacji.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
Pareto urodził się w Paryżu w domu przy ulicy Guy La Brosse, pod numerem 10. Pochodził z rodziny kupieckiej, jego dziadek Giovanni Lorenzo Bartolomeo został nobilitowany w 1792 roku do tytułu markiza. Był żarliwym [[republikanie}republikaninem]], zajmował wysokie stanowiska podczas rządów napoleońskich. Giovanni przekazał swojemu synowi, Raffaelle Pareto poglądy polityczne. Ten jednak oprócz udziału w powstaniu Mazziniego, nie był tak zaangażowany politycznie jak ojciec. Uprawiał zawód inżyniera budownictwa, interesowała go bardzo hydrologia, z dziedziny której ogłosił kilka doniosłych artykułów. Od 1836 do 1855 Raffaelle przeniósł się z Francji gdzie chwilowo emigrował po nieudanym powstaniu, do rodzinnych Włoch.
Vilfredo znający równie dobrze język włoski jak i francuski, dostał staranne wykształcenie w turyńskiej szkole średniej. Po ukończeniu jej z dobrymi ocenami, dostał się do Szkoły Politechnicznej, aby - podobnie jak jego ojciec - zostać inżynierem budownictwa. Jego kolegą podczas studiów był między innymi Galileo Ferraris, późniejszy odkrywca zjawiska wirowania pola magnetycznego. Vilfredo ukończył uczelnie pracą magisterską O podstawowych zasadach równowagi ciał stałych. Ojciec Vilfreda pracował na stanowisku wysokiego urzędnika w Piemoncie, skąd został przeniesiony do Rzymu. Dzięki rodzinnym koneksjom Vilfredo został dyrektorem rządowego przedsiębiorstwa kolejowego, a potem dyrektorem spółki wytwarzającej wyroby żelazne i . W tym czasie wiele podróżował, poznawał doktryny ekonomicznej (zainteresował go leseferyzm) i gospodarcze (liberalizm). Był w tym okresie - jak jak ojciec i dziadek - zdecydowanym republikaninem, występował o obronie wolnego handlu, wolnej konkurencji, popierał pacyfizm, powszechne prawo wyborcze i powszechne nauczanie.
W 1876 roku upadł prawicowy rząd we Włoszech, na scenie politycznej dominowały umiarkowane ugrupowania lewicowe, zniosły one wolny handel i uwikłały kraj w zbrojne konflikty. W tym momencie poglądy Vilfreda uległy radykalnej przemianie. Zaczął pisywać zjadliwe felietony do czasopism, wyśmiewając rząd. Po śmierci ojca (1822) i matki (1889) zmienił całe swoje dotychczasowe życie. Ustąpił z dyrektorskiego stanowiska, czytał w siedmiu językach, pisał zjadliwe komentarze antyrządowe do gazet. Skutkiem jednej z publikacji był zakaz publicznych wystąpień. Od tego czasu publikował w fachowych pismach w znacznie spokojniejszym tonie artykuły wskazujące, według niego, na bezcelowość socjalizmu.
Przyjaźnił się w tym czasie również z wieloma ekonomistami i socjologami, dzięki jednemu z nich otrzymał w wieku 46 lat katedrę ekonomii politycznej. W okresie działalności dydaktycznej publikował wiele artykułów i książek - w 1902 roku ukazała się Les systemes socialistes. Cztery lata później zakończył karierę uniwersytecką, a ostatnie lata życia spędzał jako samotnik cierpiąc na chorobę serca i chroniczną bezsenność. Z powodu jego cierpkiego poczucia humoru, gwałtownych wybuchów, jadowitych obelg przestali odwiedzać go nawet najbliżsi koledzy. Pracę nad Traktatem o socjologii ogólnej kończył tylko w towarzystwie swoich kotów.
Pareto zmarł 19 sierpnia 1923 roku w wieku 75 lat. Pochowano go na cmentarzu w Céligny
[edytuj] Pareto w ekonomii
Vilfredo Pareto, badając strukturę własności dóbr materialnych społeczeństwa odkrył pewną prawidłowość, a mianowicie, iż 80% całkowitego majątku kraju znajduje się w rękach zaledwie 20% społeczeństwa.
Zasada 80/20 Pareto stała się dziś bardzo popularna w biznesie. Wielokrotnie wskazuje się, iż analogiczna zależność 80/20 odnosi się do bardzo wielu innych zjawisk społecznych, ekonomicznych oraz gospodarczych, np.
- około 80% przychodów przedsiębiorstwa generowanych jest przez około 20% jego klientów
- około 80% wartości sprzedaży firmy uzyskuje się dzięki około 20% produktów, które ta firma oferuje
- około 80% wartości intelektualnej przedsiębiorstwa reprezentowanej jest przez około 20% wszystkich jego pracowników
- około 80% reklamacji składanych przez klientów firmy ma swoje źródła w około 20% wszystkich przyczyn reklamacji tejże firmy
- około 80% urządzeń i maszyn zużywa się z powodu 20% możliwych przyczyn zużycia tychże urządzeń i maszyn
- około 80% strat przedsiębiorstwa generowanych jest przez około 20% jego klientów
- około 80% całkowitego czasu pracy pracownika skutkuje około 20% generowanych przez niego wyników
- około 80% efektywności naszej pracy możemy uzyskać dzięki poświęceniu uwagi wybranym 20% zadań, które mamy do wykonania
- około 80% ludności danego regionu zajmuje około 20% terenów całkowitych tegoż regionu
Przyjmuje się, iż zasadę 80/20 Pareto odkryli niejako na nowo 'ojcowie' TQM wprowadzając do użycia, wśród szeregu innych narzędzi zarządzania jakością, tzw. Metodę ABC, która odwołuje sie do zasady 80/20 Pareto.
Zasada 80/20 Pareto znalazła także praktyczne zastosowanie w biznesie w tzw. metodach portfelowych analizy potencjału strategicznego przedsiębiorstw, jak też w badaniach marketingowych.
Liczne, potwierdzone naukowo odstępstwa od zasady 80/20 Pareto wskazują ponad wszelką wątpliwość, iż nie należy jej rozumieć, jako jakiejś niezmiennej reguły, niezmiennego prawa, czy też jako 'jedynej słusznej' metody. Zasadę tę można jednak uznać za praktyczną, lecz jednocześnie bardzo uproszczoną metodę diagnozowania szeregu zjawisk oraz planowania przedsięwzięć.
[edytuj] Pareto jako socjolog
[edytuj] Koncepcja socjologii
Pareto stawiał socjologii wielkie wymagania, w swych poglądach był bardzo radykalny. Pareto chciał usunąć z nauki pojęcie przyczynowości. Przyczynowość jest zależnością jednostronną a takiej - przynajmniej w zjawiskach społecznych - nigdzie nie ma. Charakter społeczeństwa nie ma jednego powodu, jest mnóstwo czynników wzajemnie na siebie oddziałujących - gospodarczych, politycznych, religijnych, moralnych i tak dalej. Socjologów wyróżniających jedne z tych przyczyn nazywał symplistami. W uznawaniu tylko jednego czynnika za budujący społeczeństwo widział Pareto główną przyczynę istnienia tylu rozbieżnych teorii.
[edytuj] Poglądy socjologiczne
Za podstawowy składnik życia społecznego Pareto uznał działania, które się wiążą ze sobą w całościowy system społeczny zmierzający do stanu równowagi. Działania te mogą być obiektywnie logiczne (gdy rzeczywiście są zdolne osiągnąć cel, do którego zmierzają) bądź subiektywnie logiczne (gdy jednostka wierzy w ich skuteczność). Większość działań podejmowanych przez jednostkę jest jednak nielogiczna i nie przybliża jej do realizacji zamierzonych celów (są to np. działania magiczne, utopijne, realne, bądź oparte na przesądach).
Działania ludzkie to obserwowalne zachowania, ale także teorie, za pomocą których jednostka uzasadnia, innym bądź sobie samej, swoje takie a nie inne postępowanie.
Pareto jest również autorem teorii krążenia elit opisującej zasady rządzące elitami w społeczeństwach ludzkich.
[edytuj] Wybrane publikacje
- 1896-1897 Cours d´économie politique
- 1902 Les systémes socialistes
- 1906 Manuale d´economia polititica
- 1911 Le mythe vertuiste et la littérature immorale – zur literarischen Zensur
- (dt.) Der Tugendmythos und die unmoralische Literatur, 1968
- 1916 Trattato di sociologia generale
- (dt.) Allgemeine Soziologie, 1955, ISBN 3-89879-144-0)
- 1920 Fatti e teorie
- 1921 Trasformazione della Demokratie|democrazia
Zobacz też
Link zewnętrzny
