Warszawa

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°13'56.28" N 21°00'30.36" E52.2323 21.0084333 (Warszawa)

Warszawa
Herb Warszawy Flaga Warszawy
Dewiza: Semper invicta (Zawsze niezwyciężona)
Województwo	mazowieckie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina  - rodzaj	Warszawa miejska
Założono	XIII wiek
Prawa miejskie	ok. 1300
Prezydent miasta	Hanna Gronkiewicz-Waltz
Powierzchnia	517[1] km²
Położenie	52° 13'56.28'' N 21° 00'30.36'' E
Wysokość	78–115 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	1 704 717[2] 3291[1] os./km² 3 370 000
Strefa numeracyjna (do 2005)	+ (48) 022
Kod pocztowy	od 00-xxx do 05-xxx wszystkie kody
Tablice rejestracyjne	WA, WB, WD, WE, WF, WH, WI, WJ, WK, WN, WT, WU, WW, WX, WY, WZ
Położenie na mapie Polski Warszawa
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Warszawa w Wikicytatach
Strona internetowa miasta

Warszawa (pełna nazwa formalna: miasto stołeczne Warszawa) – miasto położone w środkowo-wschodniej Polsce, na Mazowszu nad rzeką Wisłą. Warszawa stawała się stolicą Polski m.in. dzięki królowi Zygmuntowi III Wazie, który w 1596 roku, zapoczątkował swoje wyjazdy do tego miasta. Oficjalną (konstytucyjną) stolicą Polski, Warszawa stała się w 1952 roku.

Warszawa jest ważnym europejskim ośrodkiem naukowym, kulturalnym, politycznym oraz gospodarczym. Mieszczą się w niej siedziby parlamentu (Sejmu i Senatu), Prezydenta RP, Rady Ministrów i innych władz centralnych. Warszawa jest także stolicą województwa mazowieckiego.

Warszawa jest największym polskim miastem pod względem liczby ludności (1 702 139 zameldowanych mieszkańców w 2007)^[1] i powierzchni (517 km²).^[1] W skali kraju, porównywać rzeczywistą liczbę mieszkańców Warszawy można jedynie do Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, który tworzy największą tkankę miejską w Polsce (2,8 mln ludzi).

Warszawa jest członkiem Związku Miast Polskich.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Położenie i ukształtowanie terenu 1.2 Klimat 1.3 Podział administracyjny 1.4 Miasta podwarszawskie (tzw. tereny podmiejskie) 2 Demografia 3 Nazwa miasta 4 Historia 4.1 Najważniejsze wydarzenia historyczne 5 Gospodarka 5.1 Firmy 5.2 Handel 5.3 Przemysł 5.4 Instytucje 6 Edukacja 7 Komunikacja 7.1 Tranzyt 7.2 Mosty 7.3 Lotniska 7.4 Komunikacja miejska 7.4.1 Tramwaje Warszawskie 7.4.2 Metro Warszawskie 7.4.3 Szybka Kolej Miejska 7.4.4 Autobusy 7.4.5 Trolejbusy 7.5 Kolej 7.6 Warszawska Kolej Dojazdowa 8 Kultura 8.1 Teatr 8.2 Muzyka 8.3 Muzea i galerie 8.4 Kina 8.5 Imprezy cykliczne 9 Sport 10 Ważniejsze miejsca i zabytki 11 Najwyższe budynki 12 Polityka 12.1 Samorząd 12.2 Prezydent 12.3 Rada Miasta 13 Honorowi Obywatele 14 Kościoły i Związki Wyznaniowe 15 Kąpieliska 15.1 Baseny 15.2 Plaże 15.3 Inne miejsca kąpieliskowe 16 Miasta partnerskie 17 Warszawskie legendy 18 Ciekawostki 19 Przypisy 20 Bibliografia 21 Zobacz też 22 Linki zewnętrzne 22.1 Informacje ogólne 22.2 Mapy

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie i ukształtowanie terenu

Warszawa jest położona w środkowym biegu Wisły, na Nizinie Środkowomazowieckiej, w odległości około 350 km od Karpat i Morza Bałtyckiego.

Miasto leży po obu stronach rzeki i jest nieznacznie wydłużone wzdłuż jej brzegów (rozciąga się na ok. 30 km w kierunku północ-południe i ok. 28 km w kierunku wschód-zachód). Lewobrzeżna część Warszawy jest w większości położona na wysoczyźnie - Równinie Warszawskiej (najwyższy punkt geodezyjny na skrzyżowaniu ul. Norwida i Nakielskiej (rejon zajezdni autobusowej "Redutowa" - 115,7 m n.p.m.; porównywalne wysokości w rejonie Filtrów - 114,7 m n.p.m. przy ul. Krzyckiego). Charakterystyczna dla krajobrazu miasta jest wysoka na 6-25 m skarpa wiślana, stanowiąca krawędź erozyjną wysoczyzny.

Pozostała część miasta leży w dolinie Wisły oraz na Równinie Wołomińskiej (częściowo dzielnice wschodnie) i w Kotlinie Warszawskiej (częściowo dzielnice północne). Na Bielanach, Białołęce, w Wawrze i Wesołej występują porośnięte lasem, wysokie na kilka-kilkanaście metrów wydmy, z najwyższym naturalnym punktem wysokościowym - 122,11 m n.p.m. (w rejonie planowanej ul. Stanisława Wigury na osiedlu Groszówka w Wesołej).

Na obszarze miasta znajduje się kilka wzgórz usypanych przez człowieka (m.in. Kopiec Powstania Warszawskiego (wysokość 121,0 m n.p.m.), Kopiec Szczęśliwicki (wysokość 138,0 m n.p.m. - najwyższy punkt wysokościowy w Warszawie) oraz Stadion Dziesięciolecia).

Najniżej w Warszawie położonym punktem jest brzeg Wisły przy granicy z Jabłonną (75,6 m n.p.m.).

[edytuj] Klimat

Według klasyfikacji Wincentego Okołowicza Warszawa leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego. Według klasyfikacji Köppena natomiast przebiega tędy granica dwóch stref klimatycznych – C (umiarkowanej) i D (borealnej).

Cechami charakterystycznymi klimatu Warszawy są dość równomierne opady o średniej wieloletniej około 493 mm/rok z maksimum w czerwcu (82 mm) i minimum w lutym (18 mm). Średnia roczna temperatura wynosi +7,8°C z maksimum w lipcu (+18,0°C) i minimum w styczniu (-3,3°C). Okres wegetacyjny wynosi około 200 dni. Warszawa jest najczęściej pod wpływem mas powietrza polarno-morskiego (około 60% dni w roku) oraz polarno-kontynentalnego (około 30% dni w roku). W Warszawie i okolicach bardzo wyraźnie zaznacza się wpływ dużej aglomeracji miejskiej na klimat (tzw. wyspa ciepła). Objawia się to poprzez wyższe średnie temperatury w centrum miasta, wyższe opady (lepsze warunki do rozwijania się równowagi chwiejnej atmosfery) oraz niższą prędkość wiatru. Z uwagi na wysoką zawartość aerozoli i zanieczyszczeń w powietrzu, zwiększa się zachmurzenie oraz pogarsza się przejrzystość powietrza, co prowadzi do zmniejszania bezpośredniego promieniowania słonecznego i zwiększenia promieniowania rozproszonego.

[edytuj] Podział administracyjny

Podobnie jak przed wojną, Warszawa była, poczynając od 1945, miastem wydzielonym, czyli tzw. województwem miejskim; od początku lat 60. XX w. utrwalił się podział na 7 dzielnic (w randze powiatów: Mokotów, Ochota, Praga Południe, Praga Północ, Śródmieście, Wola i Żoliborz).

Po reformie administracyjnej w 1975 w Warszawie — podobnie jak w Krakowie, Łodzi, Poznaniu i Wrocławiu — zachowano podział na dzielnice. Po wydarzeniach czerwcowych do dzielnicy Ochota włączono w ramach represji zbuntowany Ursus.

Od kwietnia 1994 Warszawa była związkiem komunalnym 11 gmin, tak więc formalnie nie istniało wówczas (jedno)miasto o nazwie Warszawa, jak również faktycznie w tym okresie nie istniało miasto posługujące się nazwą "miasto stołeczne warszawa". W wyniku zaś reform wprowadzonych przez tzw. ustawę warszawską z 2002 roku, Warszawa stanowi tylko jedną gminę na prawach powiatu. Dotychczasowe gminy mają obecnie status dzielnic posiadających ograniczone kompetencje samorządowe. Wiele tych kompetencyj odpowiada kompetencjom powiatu (np. prowadzenie rejestracji pojazdów). Ponadto granice Warszawy poszerzyły się o niezależną wcześniej gminę Wesoła tworząc w sumie 18 dzielnic. Najgęściej zaludnioną dzielnicą (stan na rok 2006) jest Ochota (9448 osób/km²), a najmniej gęsto – Wilanów (414 osób/km²). Średnia dla całego miasta wynosi 3291 osób/km²^[1].

Dzielnica	Ludność [osób]	Gęstość zaludnienia [osób/km²]	Powierzchnia [km²]
Mokotów	226911	6410	35,4
Praga Płd.	185077	8262	22,4
Ursynów	143935	3286	43,8
Wola	142025	7359	19,3
Bielany	135307	4189	32,3
Śródmieście	134306	8609	15,6
Targówek	122872	5077	24,2
Bemowo	107197	4288	25,0
Ochota	91643	9448	9,7
Białołęka	76999	1055	73,0
Praga Płn.	73207	6422	11,4
Wawer	66094	829	79,7
Żoliborz	49275	5797	8,5
Ursus	47285	5030	9,4
Włochy	39778	1391	28,6
Rembertów	22688	1176	19,3
Wesoła	20749	918	22,6
Wilanów	15188	414	36,7

[edytuj] Miasta podwarszawskie (tzw. tereny podmiejskie)

[edytuj] Demografia

Warszawa jest największym polskim miastem pod względem liczby ludności (1 704 717 zameldowanych mieszkańców w czerwcu 2007 r.^[2]) i powierzchni (517 km²^[1]). Dużą część mieszkańców stanowi ludność niezameldowana: "Według ostrożnych szacunków ratusza, w stolicy tych bez meldunku jest około 500 - 700 tys."^[3]

Warszawa poniosła duże straty ludnościowe w wyniku II wojny światowej z 1 289 000 mieszkańców w 1939 roku do 478 755 w 1946^[4]. Na początku lat 50. XX wieku przyrost ludności rocznie wynosił ok. 5-7% (ok. 45-60 000 osób wobec 41 000 nowych mieszkań w ramach Planu Sześcioletniego oddanych w latach 1950-1955), wprowadzono więc ograniczenia meldunkowe obowiązujące w Warszawie, w wyniku których spadło tempo migracji i w 1976 wyniosło ono 22 000 ludzi^[5]. W okresie ograniczeń meldunkowych po liberalizacji przepisów^[6] możliwe stało się meldowanie m.in. współmałżonków stałych mieszkańców miasta, wybitnych fachowców itp. Ograniczenia te wpłynęły na rozwój miejscowości podwarszawskich, gdzie osiedlali się ludzie przybywający z całej Polski i nie spełniający wymagań ustawowych. Usunięcie ograniczeń meldunkowych spowodowało ponowny niekontrolowany napływ ludności do miasta.

[edytuj] Nazwa miasta

Nazwa pojawia się w XIV wiecznych zapiskach jako Warseuiensis (1321), Varschewia (1342) i XV wieku jako Warschouia (1482). Średniowieczna nazwa brzmiała Warszewa, Warszowa. Najprawdopodobniej pochodzi ona od formy dzierżawczej imienia Warsz (skróconej formy popularnego wówczas imienia Warcisław, Wrocisław), używanego m.in. wśród przedstawicieli rodu Rawów (Rawiczów) herbu Rawa, właścicieli części terenów w dzisiejszym centrum miasta, np. Solca i Mariensztatu.

Zmiana nazwy na Warszawa wynikła z mazowieckiej wymowy dialektycznej. Do końca XV wieku samogłoska -a- przechodziła w -e- po spółgłoskach miękkich (-sz- była w tamtym okresie spółgłoską miękką). W XV wieku formy z wtórnym -e- zaczęły być postrzegane jako gwarowe. Dlatego też zastępowano -e- przez -a-. Taka zmiana nie była uzasadniona etymologicznie, więc takie formy nazywa się hiperpoprawnymi (np. siadlisko, królawski). Tak też nastąpiła zmiana nazwy z Warszewa na Warszawa, która upowszechniła się w XVI wieku^[7].

Legendarna etymologia wywodzi nazwę od imion rybaka Warsa i jego żony Sawy.

Nazwa Warszawy w innych językach:

afr. Warskou	alb. Varshava	ang. Warsaw	arab. وارسو (Wārsū)	bask. Barsobia	biał. Варшава	bułg. Варшава	chiń. 华沙/華沙	czes. Varšava	duń. Warszawa
esp. Varsovio	est. Varssavi	fin. Varsova	fran. Varsovie	grec. Βαρσοβία (Warsowia)	gruz. ვარშავა (Warszawa)	hebr. ורשה (Warsza)	hiszp. Varsovia	isl. Varsjá	ind. Warsawa
jap. ワルシャワ (Warushawa)	jid. וואַרשע (Warsze)	kaszb. Wôrszôwô	kor. 바르샤바	litew. Varšuva	łac. Varsovia	niem. Warschau	nider. Warschau	norw. Warszawa	port. Varsóvia	ros. Варшава
rum. Varşovia	serb. Варшава	serbchor. Varšava	słow. Varšava	szw. Warszawa	tajsk. วอร์ซอ	tet. Varsóvia	turec. Varşova	ukr. Варшава	węg. Varsó	włos. Varsavia

[edytuj] Historia

[edytuj] Najważniejsze wydarzenia historyczne

Warszawa przechodziła w swej historii różne momenty dramatyczne, w niektórych okresach miasto podupadało. Było wielokrotnie niszczone, rabowane przez najeźdźców, ponosiło dotkliwe straty materialne i ludzkie. Jednak zawsze się odradzało.

Najważniejsze momenty historyczne to:

• Książę płocki, a od 1294 całego Mazowsza, Bolesław II mazowiecki ok. 1300 założył gród w Warszawie
• pierwsza wzmianka o Warszawie - syn Bolesława II mazowieckiego, Siemowit II zostaje nazwany panem warszawskim 1313^[8]
• proces polsko-krzyżacki 1339^[9]
• przeniesienie stolicy Księstwa Mazowieckiego 1413
• 20 lutego 1578 przed kościołem św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie margrabia Jerzy Fryderyk von Ansbach złożył hołd lenny Stefanowi Batoremu.
• Zapoczątkowanie wyjazdów dworu królewskiego do Warszawy, przez Zygmunta III Wazę 1596
• 6 października 1641 na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie margrabia brandenburski, elektor Fryderyk Wilhelm Hohenzollern (Wielki Elektor) złożył hołd lenny Władysławowi IV Wazie.
• potop szwedzki
• 3 maja 1791 uchwalenie Konstytucji 3 Maja
• insurekcja warszawska i porażka insurekcji kościuszkowskiej (rzeź Pragi)
• upadek powstania listopadowego i styczniowego
• I wojna światowa
• bitwa warszawska – Cud nad Wisłą 1920
• II wojna światowa: oblężenie Warszawy 1939, powstanie w getcie warszawskim 1943 i powstanie warszawskie 1944
• odbudowa ze zniszczeń po II wojnie światowej
• 1952 Warszawa po raz pierwszy formalnie, uznana została za miasto stołeczne Polski, na mocy Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
• 14 maja 1955 podpisano Układ Warszawski
• 6 lutego - 5 kwietnia 1989 obrady Okrągłego Stołu

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Firmy

Warszawa, a w szczególności warszawskie Śródmieście, należy do najważniejszych centrów biznesu w Europie Środkowej. W 2003 zarejestrowanych było 288.307 firm, a inwestorzy zagraniczni inwestowali w mieście ponad 700 milionów euro rocznie. Dzięki korzystnym warunkom inwestycyjnym Warszawa wytwarza ponad 13,3% polskiego PKB. W 2007 r. PKB per capita w Warszawie wynosił ok 27 tys. euro, dla porównania w Berlinie wynosił on ok. 24 tys. euro.

Samo miasto w 2007 uzyskało 9,7 mld złotych przychodu^[10]. W lipcu 2007 r. poziom bezrobocia utrzymywał się na poziomie 2,7%.

[edytuj] Handel

Warszawa jest drugim największym po Górnośląskim Okręgu Przemysłowym ośrodkiem miejsko-przemysłowym w kraju. Ze względu na wielkość rynku konsumpcyjnego, Warszawa stanowi ważne w skali kraju centrum handlowe. W mieście znajdują się kilka bardzo dużych centrów handlowych oraz kilkanaście mniejszych. Do największych centrów handlowo-rozrywkowych należą: Arkadia, Blue City, Galeria Mokotów, Promenada, Sadyba Best Mall, Wola Park oraz Złote Tarasy.

[edytuj] Przemysł

Po II wojnie światowej, władze komunistyczne zdecydowały o odbudowie Warszawy jako ważnego centrum przemysłu ciężkiego. W mieście otwarto kilkadziesiąt wielkich fabryk, z których do najważniejszych należały Huta Warszawa, ZPC Ursus oraz Fabryka Samochodów Osobowych (FSO).

[edytuj] Instytucje

Warszawa jako stolica administracyjna kraju, jest siedzibą większości centralnych organów władzy, ministerstw, urzędów i instytucji centralnych takich jak m.in.:

• Sejm
• Senat
• Kancelaria Prezydenta
• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
• Trybunał Konstytucyjny
• Sąd Najwyższy
• Naczelny Sąd Administracyjny
• Najwyższa Izba Kontroli
• Narodowy Bank Polski
• Rzecznik Praw Obywatelskich
• Giełda Papierów Wartościowych
• Główny Urząd Statystyczny
• Agencja Wywiadu
• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Polska Agencja Prasowa
• Centralne Biuro Antykorupcyjne

a także przedstawicielstw dyplomatyczno-konsularnych.

[edytuj] Edukacja

Stolica jest największym ośrodkiem akademickim w Polsce. Swoją siedzibę mają tu cztery największe uczelnie w kraju, a także ponad 62 mniejsze. Do największych warszawskich uczelni należą:

• Uniwersytet Warszawski
• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
• Politechnika Warszawska
• Wojskowa Akademia Techniczna
• Szkoła Główna Handlowa
• Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
• Warszawski Uniwersytet Medyczny
• Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego
• Chrześcijańska Akademia Teologiczna
• Akademia Sztuk Pięknych
• Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina
• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej
• Akademia Obrony Narodowej

Ponadto na terenie Warszawy dynamicznie rozwijają się wyższe szkoły prywatne zorientowane na kształcenie przyszłej kadry kierowniczej (MBA) niezbędnej do profesjonalnego zarządzania nowoczesnym przedsiębiorstwem w gospodarce rynkowej.

Według corocznego rankingu studiów MBA przygotowywanego przez tygodnik Wprost, do najlepszych, prywatnych uczelni biznesowych w Warszawie należą:

• Wyższa Szkoła Zarządzania - Polish Open University
• Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego

Studenci oraz uczniowie szkół wszystkich szczebli stanowią około 29,2% populacji Warszawy. Ich liczba w 2002 roku przekroczyła 500 000, z czego ponad 255 000 stanowią studenci szkół wyższych.

[edytuj] Komunikacja

Pomimo zniszczeń powstałych w wyniku II wojny światowej, powstania warszawskiego i powojennych rozbiórek już odbudowanych kamienic, jedynie kilka ciągów komunikacyjnych zostało poszerzonych i dostosowanych do dużego natężenia ruchu samochodowego. Dlatego jednym z głównych zadań miasta jest rozwój sieci transportu miejskiego, która może stać się alternatywą dla prywatnego transportu samochodowego.

[edytuj] Tranzyt

Warszawa nie posiada obwodnicy, a większość ruchu na osi wschód-zachód odbywa się przez środek miasta. Obecnie trwają prace nad dwiema takimi obwodnicami. Pierwsza z nich – Obwodnica Etapowa Warszawy – ma prowadzić ruch tranzytowy ulicami przelotowymi w odległości około 10 kilometrów od centrum. Jej elementami są dwa mosty: most im. gen. Stefana Grota-Roweckiego i nowo oddany most Siekierkowski.

Druga z obwodnic ma prowadzić fragmentami autostrady A2 (Berlin – Moskwa) oraz dróg ekspresowych S8 (Wrocław – Suwałki) i S17 (Warszawa – Lublin). Aktualnie toczą się dyskusje na temat przebiegu planowanej autostrady. Najprawdopodobniej, mimo protestów części mieszkańców, zostanie ona poprowadzona w tunelu pod południową dzielnicą miasta – Ursynowem. Jej oddanie do użytku planowane jest na lata 2008–2010.

[edytuj] Mosty

Przed 1944 w Warszawie były cztery mosty, które zostały wysadzone przez wycofujących się Niemców. Po wojnie mosty systematycznie odbudowywano i budowano kolejne, tak że w chwili obecnej jest w mieście osiem mostów:Grota Roweckiego, Gdański, Śląsko Dąbrowski, Świętokrzyski, Średnicowy (kolejowy), Poniatowskiego, Łazienkowski i Siekierkowski. Według oficjalnych planów miasta, przewiduje się budowę sześciu kolejnych mostów.

[edytuj] Lotniska

Warszawa posiada międzynarodowy port lotniczy Warszawa-Okęcie, zlokalizowany zaledwie 10 km od ścisłego centrum miasta. Znajduje się on w dzielnicy Włochy na osiedlu Okęcie. Obsługuje on ponad 9 milionów pasażerów rocznie oraz ponad 80 połączeń krajowych i zagranicznych dziennie. Jest to obecnie największy port lotniczy w Polsce. Jego powierzchnia wynosi ok. 834 ha. Posiada 3 terminale główne (Terminal 1 i Terminal 2 - operuje z niego PLL LOT, terminal Etiuda dla tanich linii lotniczych), oraz Terminal Cargo.

Aktualnie toczą się rozmowy na temat otwarcia drugiego portu lotniczego dla Warszawy. Najprawdopodobniej zostanie on przystosowany z istniejących już lotnisk wojskowych na północ lub zachód od miasta. Pod uwagę bierze się rozbudowę lotniska Modlin.

Istnieje także aktywnie używane lotnisko Warszawa-Babice (znane wśród warszawiaków jako lotnisko na Bemowie). Korzysta z niego Aeroklub Warszawski, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, a także wielu właścicieli mniejszych samolotów i śmigłowców prywatnych lotnictwa ogólnego (ang.: general aviation).

[edytuj] Komunikacja miejska

System komunikacji miejskiej w Warszawie składa się z linii autobusowych, tramwajowych, metra oraz Szybkiej Kolei Miejskiej o całkowitej długości ponad 1000 km. Wszystkie linie koordynowane są przez Zarząd Transportu Miejskiego. Do przejazdów środkami komunikacji miejskiej uprawniają bilety z paskiem magnetycznym i Warszawska Karta Miejska. Linie podmiejskie w większości zarządzane są przez firmy prywatne.

[edytuj] Tramwaje Warszawskie

Pierwszą linię tramwajową otwarto w Warszawie 11 grudnia 1866. 26 marca 1908 wszystkie linie tramwajów konnych zostały zelektryfikowane. W okresie międzywojennym tramwaje znacjonalizowano i wybudowano wiele nowych linii, które jednak uległy zniszczeniu w latach II wojny światowej. Po wojnie część z nich odbudowano, jednak większość uległa likwidacji.

Obecnie spółka Tramwaje Warszawskie posiada 859 wagonów i około 500 kilometrów torów. Po Warszawie jeździ na stałe 28 linii, z czego 3 są chwilowo zawieszone. Dodatkowe linie działają w okresie ważnych świąt (jak na przykład linie cmentarne w okresie Wszystkich Świętych).

Większość warszawskich linii tramwajowych jest dwutorowa, ale istnieje jedna jednotorowa (z trzema mijankami). Zbudowana w okresie międzywojennym łączy osiedlowe Boernerowo z Kołem.

W lutym 2006 roku miasto zakupiło (z funduszów rozwojowych Unii Europejskiej) 15 nowych, niskopodłogowych tramwajów PESA 120N.

W marcu 2008 roku Tramwaje Warszawskie obchodziły stulecie elektryfikacji.

[edytuj] Metro Warszawskie

Metro Warszawskie jest budowane od 15 kwietnia 1983 r. i otwarte 7 kwietnia 1995 r. Wciąż składa się tylko z jednej linii metra, o przebiegu północ - południe, po lewej stronie Wisły i o długości 20 km, z 18 stacjami. Jest obsługiwane przez 84 starsze wagony produkcji rosyjskiej z serii 81 oraz 108 wagonów Metropolis firmy ALSTOM.

W 2008–2009 zarząd metra zakłada dokończenie budowy I linii metra (5 stacji, w tym 3 aktualnie w budowie) i rozpoczęcie budowy II linii, której odcinek centralny ma powstać w latach 2008–2012. Czas przejazdu I linii wynosi ok. 32 minut. Z warszawskiego metra korzysta dziennie około 500 000 pasażerów.

[edytuj] Szybka Kolej Miejska

Szybka Kolej Miejska to naziemna sieć szybkiej kolei miejskiej łączącej centrum Warszawy z jej obrzeżami oraz przedmieściami. Ma być uzupełnieniem metra i alternatywą dla autobusów podmiejskich. Kolej ta ma powstać na już istniejących torach należących do PKP Polskich Linii Kolejowych. Pierwsza linia ruszyła w 2005. Linię S1 skasowano ponieważ nie spełniała oczekiwań. Obecnie kursuje linia S2 od Sulejówka Miłosnej do Pruszkowa. W 2012 roku ma być otwarta następna linia która będzie kursowała od lotniska do centrum. Na tej tasie modernizuje się istniejące stacje i trwa budowa nowych: W-Wa Al.Jerozolimskie (Obok stacji WKD) i W-Wa Żwirki i Wigury.

[edytuj] Autobusy

Warszawa ma około 2673 kilometrów linii autobusowych, po których kursuje 1709 autobusów. Głównym węzłem komunikacyjnym jest przystanek Dworzec Centralny, który jest też głównym punktem przesiadkowym miasta. ZTM prowadzi obecnie 247 linii autobusowych, z czego 38 kursuje między północą a godziną 5 rano. Dodatkowe linie otwierane są z okazji świąt, np. linie cmentarne w okresie Wszystkich Świętych. Warszawskie linie obsługiwane są, oprócz Miejskich Zakładów Autobusowych, także przez przewoźników prywatnych: ITS Michalczewski, Mobilis, Veolia Transport (do 30. 04. 2008) i PKS Grodzisk Mazowiecki.

[edytuj] Trolejbusy

Ostatnia Warszawska linia trolejbusowa (linia 51) z Dworca Południowego (obecnie stacja metra "Wilanowska") do Piaseczna, została zlikwidowana w 1995 r.

[edytuj] Kolej

Pierwszą linię kolejową w Warszawie otwarto w 1845 (Kolej warszawsko-wiedeńska). Dziś Warszawa jest jednym z najważniejszych węzłów komunikacji kolejowej w Polsce.

Najważniejsze dworce w Warszawie to:

• Warszawa Centralna
• Warszawa Gdańska
• Warszawa Śródmieście
• Warszawa Wileńska
• Warszawa Wschodnia
• Warszawa Zachodnia

oraz kilkadziesiąt mniejszych stacji i przystanków osobowych.

Linia łącząca trzy najważniejsze dworce (Warszawa Centralna, Wschodnia i Zachodnia; tzw. linia średnicowa) prowadzi przez tzw. tunel średnicowy oraz most średnicowy na Wiśle. Od lat 60. XX wieku istnieją plany przekształcenia tej linii w dodatkową linię metra.

Wydzielone linie Warszawskie:

Linie dalekobieżne

[edytuj] Warszawska Kolej Dojazdowa

Na terenie aglomeracji warszawskiej na trasie Warszawa Śródmieście – Podkowa Leśna – Grodzisk Mazowiecki z odgałęzieniem Podkowa Leśna – Milanówek, od 1925 r. kursuje Warszawska Kolej Dojazdowa (WKD) wykonująca przewozy pasażerskie.

[edytuj] Kultura

[edytuj] Teatr

W Warszawie znajduje się około 30 większych stałych teatrów. Wśród nich najważniejsze są Teatr Narodowy (założony w 1765) oraz Teatr Wielki w Warszawie (założony w 1778). Szczególne uznanie zdobył TR Warszawa (dawniej Teatr Rozmaitości), który jest organizatorem eksperymentalnych przedstawień w scenerii miasta w ramach projektu Teren Warszawa.

W ostatnich latach miasto przyciąga także wielu artystów spoza głównych prądów w sztuce teatralnej. Ich działalność skupia się głównie wokół lokalnych domów kultury oraz prywatnych klubów. Latem teatry w Warszawie są w większości zamknięte, w tym czasie odbywa się za to stworzony w 1992 roku przez Andrzeja Tadeusza Kijowskiego – Konkurs Teatrów Ogródkowych.

[edytuj] Muzyka

W Warszawie mieści się Filharmonia Narodowa.

W mieście brak odpowiedniej hali koncertowej, stąd duże koncerty muzyczne urządza się głównie w Sali Kongresowej. Odbywały się także w hali Torwar (Iron Maiden, Pat Metheny, 50 Cent, Rihanna, Tokio Hotel), na stadionach Gwardii (Tina Turner, Sting, Roger Waters, Joe Cocker, Metallica, Aerosmith) i Legii (Deep Purple, Guns N' Roses), na stadionie Skry (Boney M. w 1979), na służewieckim torze wyścigów konnych (U2, Depeche Mode, Rolling Stones) czy na lotnisku na Bemowie (Michael Jackson, Lenny Kravitz), a mniejsze w teatrach np. w Teatrze Muzycznym Roma (King Crimson, Suzanne Vega, Jaromir Nohavica).

Festiwale i konkursy muzyczne w Warszawie:

• Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień"
• Jazz Jamboree
• Warsaw Summer Jazz Days
• Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Stanisława Moniuszki
• Festiwal Mozartowski
• Festiwal Muzyki Dawnej

[edytuj] Muzea i galerie

W Warszawie mieści się wiele muzeów i galerii sztuki, tak państwowych, jak i prywatnych. Największe galerie to Zachęta i Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, zaś największe warszawskie muzea to Muzeum Narodowe oraz jego filie: na Zamku Królewskim oraz w pałacu wilanowskim. Planowana jest także budowa Muzeum Warszawskiej Pragi jako filii Muzeum Historycznego m.st. Warszawy.

Od 31 lipca 2004 otwarte jest Muzeum Powstania Warszawskiego. W 2008 na Muranowie ma powstać Muzeum Historii Żydów Polskich.

Warszawskie muzea i galerie uczestniczą w corocznej Nocy Muzeów.

[edytuj] Kina

• Nove Kino Praha
• Multikino Ursynów
• Multikino Złote Tarasy
• Silver Screen Puławska
• Silver Screen Targówek
• Silver Screen Wola
• Cinema City Sadyba
• Cinema City Bemowo
• Cinema City Arkadia
• Cinema City Mokotów
• Cinema City Promenada
• Cinema City Janki/koło Warszawy
• Kinoteka PKiN
• Kino Atlantic
• Kino Femina
• Kino Luna
• Kino Muranów
• Kino Ochota
• Kino Wisła
• Kino Paradiso
• Kino Ursus
• Kino.Lab
• Kino Iluzjon

[edytuj] Imprezy cykliczne

[edytuj] Sport

Warszawa posiada jeden pierwszoligowy klub piłkarski, jeden koszykarski, jeden siatkarski oraz kilka mniejszych klubów sportowych. Warszawskimi pierwszoligowcami są Legia Warszawa (piłka nożna), AZS Politechnika Warszawska (siatkówka) i Polonia Warszawa (koszykówka).

Poniższa lista przedstawia najważniejsze warszawskie kluby sportowe:

• Legia Warszawa – piłka nożna (I liga), koszykówka, hokej na lodzie, szermierka, siatkówka, lekkoatletyka, tenis ziemny
• Polonia Warszawa – piłka nożna (II liga), koszykówka, szachy, lekkoatletyka, boks, motorowodniactwo, pływanie, tenis stołowy
• Gwardia Warszawa – piłka nożna (V liga), boks
• DKS Targówek - Akrobatyka
• Warszawianka – piłka ręczna, pływanie, tenis ziemny
• AZS AWF Warszawa – wielosekcyjny akademicki klub sportowy (sekcja piłki siatkowej kobiet)
• AZS Politechnika Warszawa – siatkówka
• MKS MDK Warszawa – siatkówka, szachy
• MKS MOS 2 Warszawa - wioślarstwo
• WKM Warszawa – żużel
• MOS Wola Warszawa – siatkówka
• MKS Sparta Warszawa – siatkówka
• Warsaw Eagles – futbol amerykański
• Skra Warszawa
• Ursus Warszawa – piłka nożna
• Drukarz Warszawa – piłka nożna (V liga)
• Varsovia Warszawa – piłka nożna, tenis i piłka ręczna
• RKS Marymont Warszawa – łyżwiarstwo figurowe
• MUKS Euro6 Warszawa – łyżwiarstwo figurowe
• GKP Targówek – piłka nożna
• Hutnik Warszawa - piłka nożna
• UKS G-8 Bielany Warszawa - Pięciobój nowoczesny, Biathlon,Triathlon,Strzelectwo Sportowe,Taekwondo

Warszawa posiada także tor wyścigów konnych Służewiec, kilka krytych lodowisk, tor łyżwiarski Stegny, kilkadziesiąt całorocznych basenów, kortów tenisowych oraz kilkaset mniejszych i większych hal sportowych. Największy stadion w Warszawie (Stadion Dziesięciolecia) do 30 września 2007 wykorzystywany był jako targowisko. W Warszawie funkcjonuje również aeroklub w ramach działalności którego uprawia się sporty lotnicze.

Warszawa jest też gospodarzem rozwijających się z roku na rok biegów masowych: Półmaratonu Warszawskiego (marzec), Maratonu Warszawskiego (wrzesień) i Run Warsaw (październik).

W 2008 roku otrzymała tytuł Europejskiej Stolicy Sportu.

[edytuj] Ważniejsze miejsca i zabytki

[edytuj] Najwyższe budynki

Wysokości całkowite:

• Pałac Kultury i Nauki, rok oddania do użytku 1955, 42 piętra, 231 m wysokości
• Warsaw Trade Tower, 1999, 43, 208 m (WTT)
• Rondo 1, 2006, 43, 192 m (R1)
• Hotel Marriott, 1989, 40, 170 m, inne nazwy: Centrum LIM, LOT Tower
• Warsaw Financial Center, 1998, 32, 165 m (WFC)
• Hotel InterContinental Warszawa, 2004, 48, 164 m (IC)
• Oxford Tower, 1979, 42, 150 m, wcześniejsze nazwy: Intraco II, Elektrim
• TP S.A. Tower, 2001, 30, 128 m
• Hotel Westin, 2003, 22, 120 m
• ORCO Tower, 1996, 26, 115 m, wcześniejsza nazwa: FIM Tower

[edytuj] Polityka

[edytuj] Samorząd

Wraz z transformacją ustroju w kraju odradza się warszawski samorząd. Po wielu publicznych dyskusjach 18 maja 1990 Sejm uchwalił ustawę o ustroju Warszawy. 27 maja w demokratycznych wyborach samorządowych mieszkańcy Warszawy wybrali swoich przedstawicieli do siedmiu gmin-dzielnic. Na prezydenta Rada m.st. Warszawy wybrała urbanistę Stanisława Wyganowskiego, który pełnił już tę funkcję od 27 stycznia 1990 na mocy decyzji premiera Tadeusza Mazowieckiego. Warszawa po 56-letniej przerwie uzyskała szansę rozwoju zgodnego z wolą swoich mieszkańców. Po raz kolejny Warszawa stała się tematem obrad Sejmu, który 25 marca 1994 uchwalił ustawę o ustroju miasta stołecznego wprowadzającą w stolicy podział na 11 niezależnych gmin. Pomimo ciągłych zmian legislacyjnych Warszawa przeżyła gwałtowny wzrost gospodarczo-inwestycyjny. W kwietniu 1995 zostało uruchomione Metro Warszawskie. Powstały nowe obiekty biurowe, centra handlowe, osiedla mieszkaniowe. Miasto stało się najbardziej atrakcyjnym, w tej części Europy, miejscem inwestowania światowych kapitałów.

Po kolejnej nowelizacji tzw. ustawy warszawskiej, Warszawa w 2002 stała się jednolitą gminą na prawach powiatu, która jest częścią województwa mazowieckiego składającą się z 18 jednostek pomocniczych, tj. dzielnic. Pierwszym prezydentem Warszawy wybranym w wyborach powszechnych i pełniącym tę funkcję w nowym ustroju miasta został Lech Kaczyński.

[edytuj] Prezydent

Prezydent m.st. Warszawy jest wybierany bezpośrednio przez mieszkańców stolicy na podstawie ustawy z dnia 20 czerwca 2002 (Dz.U.02.113.984), jednak jego zastępcy nie pochodzą z wyboru. Do prerogatyw prezydenta należą m.in. zarządzanie własnością miejską oraz nadzorowanie pracy wszystkich podległych mu samorządów dzielnicowych – zakres obowiązków określa tzw. Ustawa warszawska z 15 marca 2002 (Dz.U.02.41.361).

• Prezydent Warszawy od 2 grudnia 2006
  • Hanna Gronkiewicz-Waltz, PO
• Zastępcy Prezydenta od 5 grudnia 2006
  • Jacek Wojciechowicz
  • Andrzej Jakubiak
  • Jarosław Kochaniak od 5 grudnia 2007
  • Włodzimierz Paszyński
• Zastępca Prezydenta od 5 grudnia 2006 do 29 listopada 2007
  • Jerzy Miller

[edytuj] Rada Miasta

Ustawa warszawska zniosła poprzednio istniejące gminy i ustanowiła w Warszawie jeden organizm miejski na prawach powiatu miejskiego, zarządzanego przez Radę Miasta.

W jednoizbowej Radzie Miasta st. Warszawy zasiada 60 rajców. Wybierani są w wyborach bezpośrednich i proporcjonalnych co cztery lata. Podobnie jak większość innych organów samorządu, Rada Miasta dzieli się na komisje, których zadaniem jest nadzór nad poszczególnymi dziedzinami życia. Obecnie Przewodniczącą Rady Miasta Stołecznego Warszawy jest Ewa Malinowska-Grupińska.

Wszystkie decyzje Rady podejmowane są zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady.

Każda z 18 dzielnic Warszawy posiada własną Radę Dzielnicy. Pełnią one funkcje stanowiące i kontrolne oraz zarządzają szkołami i własnością miejską na podległym im obszarze. Na czele Rady stoi Przewodniczący, ponadto wybiera ona burmistrza.

[edytuj] Honorowi Obywatele

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Kościoły i Związki Wyznaniowe

Kościół Rzymskokatolicki
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny PAKP
Kościoły ewangelickie:

• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
  • Parafia Ewangelicko-Augsburska Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie - ul. Puławska 2a
  • Parafia Świętej Trójcy w Warszawie - ul. Kredytowa 4

• Kościół Ewangelicko-Reformowany w RP - al. Solidarności 76a

Kościół Anglikański

• Emmanuel Church

Kościoły ewangelikalne:

• Kościół Zielonoświątkowy:
  • Zbór Stołeczny ul. Sienna 68/70
  • Zbór na Woli ul. Połczyńska 59
  • Zbór "Nowe Życie" ul. Kołowa 20

• Kościół Boży w Chrystusie:
  • Zbór "Dom Boży" ul. Obozowa 85
  • Zbór "Droga Sprawiedliwych" ul. Polna 7a
  • Zbór "Praga Dla Chrystusa" ul. Markowska 7

• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan
  • I Zbór w Warszawie, ul. Zagórna 10
  • Zbór "Getsemane", ul. ul. Stanisławowska 14

• Ursynowska Społeczność Ewangeliczna
  • Zbór na Ursynowie

• Kościół Chrześcijan Baptystów:
  • I Zbór w Warszawie (Centrum/Wola)
  • II Zbór w Warszawie (Centrum/Wola)
  • Placówka II Zboru w Warszawie
  • Zbór "Wspólnota Przymierze" w Warszawie (Żoliborz)
  • Zbór "Wspólnota Radość" w Warszawie-Radości
  • Zbór Rosyjskojęzyczny (Centrum/Wola)
  • VI Zbór w Warszawie (Ursynów-Stokłosy)

• Biblijny Kościół Baptystyczny:
  • Zbór w Aninie ul. Szpotańskiego 22

• Wspólnota Kościołów Chrystusowych
  • Społeczność Chrześcijańska "Puławska", ul. Puławska 114
  • Społeczność Chrześcijańska "Puławska", ul. Jagiellońska 71

• Kościół Wolnych Chrześcijan
  • I Zbór Kościoła Wolnych Chrześcijan, ul. Kurpiowska 5

• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego:
  • Zbór ul. Foksal 8
  • Zbór ul. Jastrzębowskiego 22
  • Zbór ul. Popiełuszki 13

Kościoły starokatolickie:

• Kościół Polskokatolicki:
  • Parafia Katedralna św. Ducha ul. Szwoleżerów 2
  • Parafia Miłosierdzia Bożego ul. Wilcza 31
  • Kaplica Matki Bożej Nieustającej Pomocy ul. Powązkowska 43/45
• Kościół Starokatolicki Mariawitów:
  • Parafia Matki Boskiej Nieustającej Pomocy ul. Wolska 186
• Kościół Katolicki Mariawitów:
  • Parafia Matki Boskiej Nieustającej Pomocy ul. Schulza 5
• Polski Narodowy Katolicki Kościół:
  • Parafia Centralna Dobrego Pasterza ul. Modlińska 205a
  • Kaplica Chrystusa Miłosiernego ul. Modlińska 205a

Judaizm:

• Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie - ul. Twarda 6
  • Synagoga im. Małżonków Nożyków
• Gmina Wyznaniowa Starozakonnych w RP
• Beit Warszawa - towarzystwo prowadzące także działalność religijną.
  • Synagoga Towarzystwa Beit Warszawa w Warszawie - ul. Wiertnicza 113
• Chabad-Lubavitch of Warsaw
  • Synagoga chasydów z Chabad-Lubavitch

Inne:

• Świecki Ruch Misyjny "Epifania" - zbór w Warszawie, ul. Zakopiańska 30.
• Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego - zbór w Warszawie, ul. Zakopiańska 30.
• Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich - kaplica, ul. Wolska 142
• Meczet w Warszawie - ul. Wiertnicza 103
• Związek Buddyjski Tr.Karma Kamtzang - ul. Dąbrowskiego 1/2a
• Szkoła Zen Kwan Um w Polsce - ul. Małowiejska 22/24, 04-962 Warszawa-Falenica
• Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu- ul. Ożarowska 65/67 Warszawa

[edytuj] Kąpieliska

[edytuj] Baseny

[edytuj] Plaże

[edytuj] Inne miejsca kąpieliskowe

[edytuj] Miasta partnerskie

– Düsseldorf, Niemcy (1989) – Hamamatsu, Japonia (1990) – Paryż, Francja (1990) – Toronto, Kanada (1990) – Berlin, Niemcy (1991) – Haga, Holandia (1991) – Stambuł, Turcja (1991) – Tel Awiw-Jafa, Izrael (1992) – Harbin, Chińska Republika Ludowa (1993)

– Moskwa, Rosja (1993) – Kijów, Ukraina (1994) – Londyn, Wielka Brytania (1994) – Tajpej, Tajwan (1995) – Saint-Étienne, Francja (1995) – Chicago, Stany Zjednoczone (1995) – Seul, Korea Południowa (1996) – Sankt Petersburg, Rosja (1997) – Rio de Janeiro, Brazylia (1997)

– Grozny, Czeczenia (1997) – Wilno, Litwa (1998) – Hanoi, Wietnam (2000) – Wiedeń, Austria (2001) – Astana, Kazachstan (2002) – Ryga, Łotwa (2002) – Budapeszt, Węgry (2005) – Oslo, Norwegia (2006)

[edytuj] Warszawskie legendy

• Legenda o Warsie i Sawie - legenda o powstaniu Warszawy
• Legenda o syrenie - legenda o pochodzeniu herbu Warszawy, Warszawskiej Syrence
• Legenda o złotej kaczce - legenda związana z ulicą Tamka (Ordynacka)
• Legenda o bazyliszku - legenda o potworze, który zabijał wzrokiem w podziemiach kamienicy na Krzywym Kole

[edytuj] Ciekawostki

• Jeden z utworów Davida Bowiego pochodzący z płyty Low zatytułowany jest "Warszawa".
• Istnieje duński zespół rockowy o nazwie Red Warszawa.
• W Stanach Zjednoczonych jest aż dziesięć miejscowości o nazwie "Warsaw".
• Pierwsza nazwa post punkowego zespołu Joy Division brzmiała "Warsaw".
• 30 września 2006 roku w Warszawie odbył się finał Miss World 2006.
• Warszawa stara się o organizację MTV Europe Music Awards, które mają odbyć się w 2011.
• Zespół Marduk na płycie "Plague Angel" ma utwór "Warschau" opowiadający o powstaniu warszawskim.

Warszawskie rekordy

• najdłuższa ulica – Wał Miedzeszyński (ok.14 km)
• najdłuższa trasa komunikacyjna – trasa W-Z (10 km)
• najdłuższy tunel drogowy w Polsce – Tunel Wisłostrady
• drugi po Falowcu w Gdańsku najdłuższy dom mieszkalny w Polsce – przy ulicy Kijowskiej 11 (508 m)
• najwyższa budowla – Pałac Kultury i Nauki (234 m)
• drugie po Bazylice Mariackiej w Gdańsku najdłuższe schody w Polsce – prowadzące na Kopiec Powstania Warszawskiego (400 stopni i 40 spoczników)

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Dokumentacja Bibliograficzna do Historii Europy Środkowo-Wschodniej (Herder-Institut)[1]

[edytuj] Zobacz też

• Urząd Miasta Stołecznego Warszawy
• Warszawa jako garnizon wojskowy
• Gwara warszawska
• Warszawska Straż Ogniowa
• Ważniejsze filmy, których akcja dzieje się w Warszawie
• KL Warschau
• Plan Pabsta
• Mazowiecka Chorągiew Harcerzy

[edytuj] Linki zewnętrzne

[edytuj] Informacje ogólne

• Miasto Stołeczne - oficjalny serwis stolicy Polski
• Oficjalny portal turystyczny (Stołeczne Biuro Informacji i Promocji Turystycznej)
• WarszaWikia
• Tematyczne panoramy Warszawy

[edytuj] Mapy

• Interaktywny plan miasta
• Ortofotomapa Warszawy
• Komunikacyjna Mapa Aglomeracji Warszawskiej
• Archiwalne plany Warszawy i sieci komunikacji miejskiej

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi