Wikipedia

Z Wikipedii

Wikipedia

Typ strony	Internetowa encyklopedia
Komercyjna?	Nie
Rejestracja	Opcjonalnie
Autor	wielu autorów
Właściciel	Wikimedia Foundation

Wikipedia – wielojęzyczny projekt internetowej encyklopedii działającej na zasadzie otwartej treści. Funkcjonuje w oparciu o oprogramowanie wiki (j. hawajski: wiki wiki = "szybko"), wywodzące się z koncepcji WikiWikiWeb, umożliwiające edycję każdemu użytkownikowi odwiedzającemu stronę i aktualizację jej treści w czasie realnym. Słowo Wikipedia jest neologizmem powstałym w wyniku połączenia wyrazów wiki i encyklopedia. Slogan reklamowy Wikipedii brzmi: "Wolna encyklopedia, którą każdy może edytować".

Wikipedia powstała 15 stycznia 2001 roku jako projekt pomocniczy pisanej przez ekspertów i aktualnie już nieistniejącej Nupedii. Obecnie zarządzana jest przez organizację non-profit Fundację Wikimedia. Wikipedia ma ponad 10,2 milionów haseł we wszystkich edycjach językowych, włączając w to ponad 2 mln haseł w wersji angielskiej oraz 513 414 haseł w wersji polskiej. Istnieje ponad 200 edycji językowych Wikipedii, z czego 32 ma ponad 50 tys. haseł^[1]. Wikipedie polska i niemiecka zostały również wydane na płycie DVD-ROM. Rozważa się też wydanie angielskiej Wikipedii na płycie DVD lub w wersji książkowej. Od początku istnienia Wikipedia zdobywa coraz większą popularność^[2], a Fundacja nią zarządzająca uruchomiła też różne siostrzane projekty. Wikipedia jest jedną z najczęściej odwiedzanych stron internetowych^[3]^[4], a wiele stron uruchomiło jej mirrory lub forki.

Logo Wikipedii

Logo polskiej wikipedii

Współzałożyciel Wikipedii Jimmy Wales nazwał ją "próbą stworzenia i rozpowszechnienia wielojęzycznej wolnej encyklopedii o najwyższym możliwym poziomie dla każdej osoby na Ziemi w jej własnym języku^[5]". Kontrowersje budzi wiarygodność Wikipedii ze względu na możliwość wandalizowania treści haseł oraz nierówna ich jakość i niejednolitość. Z drugiej strony możliwość dowolnej dystrybucji jej zawartości, ciągłe udoskonalanie, duży zasięg i liczba edycji językowych spowodowały, że Wikipedia jest jednym z najczęściej cytowanych źródeł w Internecie.

Zasady i zalecenia

Proces tworzenia zawartości Wikipedii porządkowany jest zbiorem zaleceń i zasad dotyczących doboru oraz redagowania treści i tytułów haseł. Decyzje dotyczące zasad i zaleceń obowiązujących w Wikipedii podejmowane są w wyniku dyskusji i konsensusu w gronie edytorów, a gdy jest to niemożliwe przeprowadzane są głosowania. Umowne kryterium encyklopedyczności decyduje o dodawaniu lub usuwaniu haseł o odpowiedniej treści lub przenoszeniu ich do projektów siostrzanych (np. Wikisłownik, Wikicytaty, Wikibooks). Jedną z głównych zasad Wikipedii jest "neutralny punkt widzenia". Zasada ta wymaga unikania jednostronnego przedstawiania zagadnień, zwłaszcza z natury dyskusyjnych. Artykuły powinny zawierać możliwie pełny i aktualny stan wiedzy i opinii na opisywany temat. Nie wolno wprowadzać własnych przemyśleń i analiz, czy informacji dotąd nie opublikowanych w żadnym źródle zewnętrznym. Wprowadzane informacje powinny być weryfikowalne. W przypadku braku wskazania źródeł bibliograficznych dla wprowadzanych treści liczyć się należy z ich usunięciem. Nad przestrzeganiem zasad i zaleceń Wikipedii czuwają sami edytorzy stale kontrolujący wprowadzane zmiany. Aktywni, zaufani i doświadczeni edytorzy mogą uzyskiwać uprawnienia administratorów, zwiększające techniczne możliwości ochrony i respektowania zasad oraz zaleceń edycyjnych.

Wolna treść

GNU FDL – licencja, na której udostępniana jest treść artykułów, jest jedną z wielu licencji praw autorskich typu copyleft, które pozwalają na dowolną redystrybucję, tworzenie prac pochodnych i komercyjne wykorzystanie zawartości. Gdy użytkownik wprowadza własną treść do projektu, zachowuje prawo autorskie do tego tekstu, lecz jednocześnie zgadza się bezwarunkowo i na zawsze na udostępnienie własnej pracy na licencji GFDL. Dzięki temu Wikipedia może zawierać teksty i ich modyfikacje z innych źródeł, które używają tej samej licencji.

Pomimo tego, że cały tekst Wikipedii jest dostępny na wolnej licencji, pewien procent grafik i dźwięków w niektórych wikipediach nie jest udostępniany w oparciu o wolne licencje. Przykładami są loga korporacji, próbki piosenek czy chronione prawem autorskim zdjęcia nowych wiadomości. Wszystkie "niewolne" materiały używane są zgodnie z amerykańskim prawem dozwolonego użytku (ang. fair use)^[6]. Jednakże Wikipedia polska, niemiecka, portugalska oraz duńska zabraniają korzystania z materiałów, które nie są objęte wolnymi licencjami. W polskiej Wikipedii trwała debata czy nie pozwolić na umieszczanie grafik zgodnie z polskim prawem dozwolonego użytku, lecz po konsultacji z prawnikami okazało się to niemożliwe.

Zawartość Wikipedii była cytowana oraz kopiowana przez setki stron dzięki kopiom baz danych oraz używana na wykładach, w książkach i konferencjach. Treść Wikipedii wykorzystana była w sądzie amerykańskim^[7] oraz na stronie internetowej parlamentu Kanady (na stronie o ustawie Civil Marriage Act w liście "więcej informacji" znajduje się link do artykułu w angielskiej Wikipedii, same-sex marriage)^[8]. Niektórzy użytkownicy Wikipedii, wikipedyści, tworzą ogólną listę takich użyć^[9].

Prawo do udzielania licencji na użycie znaku towarowego Wikipedii na różnych towarach, na przykład książkach lub płytach DVD, ma formalnie tylko Fundacja Wikimedia^[10], lecz Wikimedia Deutschland ma ograniczone prawo dysponowania tymi znakami na terenie Niemiec i planowane jest przekazanie takich praw także innym, lokalnym oddziałom Wikimedia.

Edytowanie

Edytorzy sprawdzają zmiany w artykułach poprzez porównywanie dwóch wersji danego artykułu. Różnice między tymi wersjami wyróżnione są kolorem czerwonym

Praktycznie wszyscy odwiedzający mogą edytować zawartość Wikipedii oraz tworzyć nowe artykuły, a ich zmiany są widoczne natychmiast po naciśnięciu przycisku Zapisz. Wikipedia zbudowana została na przekonaniu, że współpraca pomiędzy użytkownikami będzie prowadziła do stałej poprawy zawartości merytorycznej haseł, w sposób, w jaki udało się to osiągnąć w wielu projektach oprogramowania open-source. Niektórzy edytorzy Wikipedii opisali proces edycji artykułów jako "ewolucyjny proces darwinizmu społecznego"^[11].

Wiele osób wykorzystując możliwości edytowania Wikipedii, wprowadza do haseł nonsensowne zmiany (lub usuwa z nich treść) nazywanych "wandalizmami". Ponieważ jednak każda edycja jest odnotowana w historii danego hasła, wszelkie próby jego niszczenia mogą być wykryte i usunięte. Model współpracy w czasie rzeczywistym pozwala edytorom na szybkie uzupełnianie istniejących tematów. Czasem jednak inne wizje na temat zawartości haseł prowadzą do tak zwanych "wojen edycyjnych", czyli stanu, w którym edytorzy zmieniają artykuły według własnych informacji wycofując nawzajem swoje zmiany^[12].

Strona "ostatnich zmian" pokazuje listę najnowszych edycji w polskiej Wikipedii. Ta strona służy użytkownikom usuwającym z haseł wandalizmy. Istnieje również kanał IRC, na którym można oglądać zmiany w artykułach "na żywo": #pl.wikipedia @ irc.wikimedia.org.

Hasła Wikipedii z założenia mogą być edytowane w każdej chwili. Możliwość edycji może być jednak czasowo zablokowana (lub ograniczona, na przykład do tylko zalogowanych użytkowników) ze względu na częste wandalizmy lub wojny edycyjne. Wikipedia nie deklaruje, że którekolwiek hasło jest "kompletne" lub "skończone", choć planowane jest stworzenie systemu tzw. wersji stabilnych^[13]. Autorzy artykułów nie muszą mieć żadnych formalnych kwalifikacji w danej dziedzinie, aby edytować artykuły, ponadto są powiadamiani, że ich wkład może być "dowolnie edytowany i rozpowszechniany" przez każdego.

Aktywni edytorzy często tworzą własne "listy obserwowanych" haseł na interesujące ich tematy po to, by na bieżąco śledzić ich zmiany, wliczając w to uzupełnienia, dyskusje czy potencjalne wandalizmy. Także większość poprzednich wersji może być odczytana (i odtworzona), ponieważ zapisana jest w "historii edycji" danego hasła. Umożliwia to obejrzenie każdej wersji artykułu oraz ich porównywanie. Jedyne wyjątki to artykuły, które zostały usunięte. Edycje nich dotyczące są widoczne jedynie dla administratorów Wikipedii.

Edycje językowe

Zobacz więcej w osobnym artykule: Polska Wikipedia.

Przykład różnorodności językowej Wikipedii: Wikipedia w języku hebrajskim^[14].

W kwietniu 2008 r. Wikipedia miała 216 "aktywnych" edycji językowych (każda ponad 100 artykułów), w sumie wszystkich edycji jest 255^[15]. Znaczna część haseł zredagowana jest w kilku edycjach językowych - co czwarte hasło w Wikipedii zapisane jest w języku angielskim, a 2 na 3 hasła powstały w jednej z dziesięciu najbardziej popularnych edycji językowych^[15].

Każda edycja językowa działa w ramach bardzo szerokiej autonomii ograniczonej fundamentalnymi i niepodlegającymi dyskusji zasadami, wspólnymi dla wszystkich wersji językowych, zwanymi "pięcioma filarami". Żadna z edycji językowych nie może być ograniczana hasłami z innej wersji językowej, a także żaden z artykułów o tym samym temacie nie musi, choć może być tłumaczony z innych. Wszystkie edycje językowe muszą podporządkowywać się głównym zasadom, jak "neutralny punkt widzenia". Mniej fundamentalne normy przyjęte w różnych wersjach językowych Wikipedii mogą się różnić dość znacząco między sobą, lecz nie mogą one odbiegać od głównych założeń projektu. Łączność między artykułami i grafikami z różnych wersji językowych Wikipedii jest utrzymywana dzięki mechanizmowi specjalnych linków "Interwiki", które umożliwiają szybkie przemieszczanie się z jednej wersji do drugiej. Oprócz tego istnieją też specjalne strony z listami artykułów, które warto by przetłumaczyć. Grafiki na wolnych licencjach mogą być udostępniane poprzez wspólne dla wszystkich projektów Fundacji Wikimedia repozytorium mediów o nazwie Wikimedia Commons. Artykuły tłumaczone to jedynie niewielki odsetek ogólnej liczby artykułów w danej wersji językowej Wikipedii^[16].

Liczba artykułów w wikipediach cechuje wykładniczy wzrost kilku głównych edycji językowych

Poniżej znajduje się lista największych edycji językowych^[17] posortowana według liczby artykułów w dniu 2 marca 2008 roku. Liczba haseł z różnych powodów nie jest jednak prawidłowym wykładnikiem do porównywania edycji. W niektórych wersjach Wikipedii może być tak, że połowa artykułów to krótkie hasła stworzone przez boty internetowe^[18]. Dodatkowo, wiele edycji z dużą liczbą artykułów ma stosunkowo małą liczbę użytkowników; Wikipedie: polska, holenderska, portugalska, szwedzka i włoska mają więcej artykułów niż hiszpańska, ale tworzy je mniejsza liczba stałych edytorów.

Stan na: 19 kwietnia 2008

Historia

Wikipedia "powstała" z Nupedii.

Wikipedia powstała jako projekt uzupełniający dla Nupedii, darmowej encyklopedii internetowej, w której artykuły mogły być pisane przez każdego, ale miały być dokładnie sprawdzane i recenzowane przez grupę wybranych ekspertów, podobnie jak to się dzieje w przypadku edycji encyklopedii tradycyjnych (książkowych). Nupedia została założona 9 marca 2000 przez firmę Bomis, Inc, która prowadziła portal internetowy. Głównymi osobami w firmie byli: Jimmy Wales, CEO Bomisa i Larry Sanger, redaktor naczelny Nupedii, a następnie Wikipedii. Nupedia była opisywana przez Sangera jako różniąca się od reszty encyklopedii tym, że udostępniana jest na wolnej dokumentacji, nie ma ograniczeń co do wielkości artykułów oraz nie jest stronnicza^[19]. Nupedia miała siedmiostopniowy proces recenzji przez wykwalifikowanych ekspertów danej dziedziny, lecz później okazało się, że jest to zbyt wolny proces potwierdzania wiarygodności artykułów. Koszty początkowo pokrywane przez Bomis, miały się zwrócić poprzez sprzedaż miejsca na reklamy^[19]. Na początku Nupedia funkcjonowała w oparciu o własną licencję o nazwie Nupedia Open Content License, później przeszła na licencję GNU FDL na życzenie Richarda Stallmana.

10 stycznia 2001 Larry Sanger na liście dyskusyjnej Nupedii zaproponował zbudowanie obok Nupedii projektu opartego na oprogramowaniu wiki. Pod tematem "Zróbmy sobie wiki", napisał:

Cytat:

Nie, nie jest to propozycja nieprzemyślana. Jest to idea dodania małej funkcji do Nupedii. Jimmy Wales myśli, że wiele osób może być nieprzychylnych tej idei, ale ja tak nie uważam. (…) Co do użycia przez Nupedię wiki: jest to OSTATECZNY "otwarty" i prosty format tworzenia zawartości. Okazyjnie odeszliśmy od pierwotnych założeń na rzecz prostszych rozwiązań, które mogą stać się zarówno zamiennikiem, jak i uzupełnieniem Nupedii. Jak dla mnie moduł wiki może zostać wdrożony natychmiast, gdyż wymaga bardzo małego utrzymania i ogólnie jest niegroźny. Jest to również potencjalne wielkie źródło informacji^[20].

Wales i Sanger przypisują pomysł użycia wiki Wardowi Cunninghamowi i jego WikiWikiWeb lub Portland Pattern Repository. Wales wspomniał, że usłyszał o tym pomyśle od Jeremy'ego Rosenfelda, pracownika Bomis, który pokazał mu tę samą wiki^[21], ale było to po tym, jak Sanger usłyszał o jej istnieniu od Bena Kovitza, znającego wiki^[22], który zaproponował Walesowi stworzenie wiki dla Nupedii. Na podobnym pomyśle wolnego dostępu, nie opartym jednak na wiki, istniał projekt GNUpedia. Projekt jednak przestał być aktywny, a jego autor, Richard Stallman, użyczył swojego wsparcia dla Wikipedii^[23].

Wikipedia formalnie została założona 15 stycznia 2001 jako jedna anglojęzyczna edycja pod adresem http://www.wikipedia.com, a jej start został ogłoszony przez Sangera na liście dyskusyjnej Nupedii^[24]. Początkowo stanowiła dodatek do Nupedii, w którym wszyscy mogli pisać artykuły, a wybrane po recenzji artykuły trafiały do Nupedii. Wikipedia stała się samodzielnym przedsięwzięciem po tym, jak uczestnicy projektu Nupedii odrzucili taki model tworzenia artykułów^[22]. Jej zasada "neutralnego punktu widzenia" została skodyfikowana w pierwszych miesiącach istnienia i była podobna do nupediowskiej zasady "niestronniczości". Z czasem do Wikipedii przenieśli się początkowi edytorzy Nupedii. Do końca pierwszego roku istnienia Wikipedia urosła do około 20 000 artykułów w 18 edycjach językowych. Pod koniec roku 2002 roku miała już 26 edycji językowych, 46 pod koniec 2003 i 161 pod koniec 2004^[25]. Nupedia i Wikipedia istniały równocześnie do 2003 roku, gdy wyłączono na zawsze serwery Nupedii, a jej zawartość została przeniesiona do Wikipedii.

Polska Wikipedia została założona 26 września 2001 roku przez lekarza internistę Krzysztofa Jasiutowicza oraz fizyka Pawła Jochyma^[26]. Początkowo, jako samodzielny projekt PWES, umieszczona była pod adresem wiki.rozeta.com.pl. 12 stycznia 2002, zgodnie z sugestią twórców wersji angielskiej, została przyłączona do przedsięwzięcia międzynarodowego i przeniosła się na http://pl.wikipedia.com. Od 22 listopada 2002 na http://pl.wikipedia.org. 23 listopada 2002 polską Wikipedię umieszczono na serwerze z nową wersją oprogramowania (z Perla na PHP).

Angielska edycja Wikipedii 30 marca 2001, dwa i pół miesiąca po jej założeniu.

Obawiający się reklamowania i braku kontroli w anglocentrycznej Wikipedii, uczestnicy projektu hiszpańskiej Wikipedii stworzyli fork Wikipedii, Enciclopedia Libre w lutym 2002. Później w tym samym roku Wales ogłosił, że Wikipedia nie będzie wyświetlała reklam, a projekt został przeniesiony pod adres wikipedia.org. Później powstało wiele wiki, które zostały zapoczątkowane przez przeniesienie wszystkich lub części zawartości Wikipedii, z powodów niezgodności ich poglądów z zasadami Wikipedii. Przykładem może być Wikinfo, które porzuciło zasadę "neutralnego punktu widzenia" na rzecz "sympatyzującego punktu widzenia".

20 czerwca 2003 roku założyciele Wikipedii i Nupedii postanowili powołać do życia Fundację Wikimedia^[27]. Wikipedia i jej siostrzane projekty funkcjonują pod szyldem tej organizacji non-profit.

17 września 2004 Fundacja Wikimedia złożyła wniosek do amerykańskiego urzędu patentowego, aby zarejestrować słowo Wikipedia oraz jej logo jako znaki towarowe. Znak został zarejestrowany w USA 10 stycznia 2005. Ochrona znaku towarowego przyznana została 16 grudnia 2004 w Japonii oraz 20 stycznia 2005 w części krajów Unii Europejskiej. Dozwolony zakres użycia znaku, to: "rozprowadzanie informacji w zakresie wiedzy encyklopedycznej poprzez Internet".

W 2006 tygodnik Time nazwał Wikipedię "kosmicznym kompendium" internetowej encyklopedii i uznał za wzorową społeczność internetową (wspólnie z MySpace oraz YouTube) nadając tytuł "Człowieka Roku 2006" ^[28].

Stopień rozwoju Wikipedii odzwierciedla wzrost liczby artykułów. W pierwszych dwóch latach istnienia zawartość Wikipedii zwiększała się w tempie kilkuset artykułów na dobę. W 2004 r. dzienna ilość tworzonych artykułów po raz pierwszy przekroczyła 1 000, a w szczycie ich liczba dochodziła do 3 000 licząc wszystkie edycje językowe. 22 stycznia 2003 angielska Wikipedia przekroczyła 100 000 artykułów^[29]. 20 września 2004 powstało milionowe hasło Wikipedii licząc wszystkie edycje istniejące w tamtym czasie^[30], a 18 marca 2005 powstało 500 000 hasło edycji angielskiej^[31]. Niecały rok później (1 marca 2006) angielska Wikipedia miała już milion artykułów^[32]. Milionowe konto użytkownika zostało założone dwa dni wcześniej^[33].

Oprogramowanie i sprzęt

Wikipedia wysyła ponad 2000 odpowiedzi na żądania wyświetlenia stron na sekundę. By obsłużyć taki ruch, zainstalowano ponad 100 serwerów.

Wikipedia działa w oparciu o wolne oprogramowanie MediaWiki, które technicznie jest aplikacją PHP współpracującą z MySQL. Ruch i zapisywanie zmian Wikipedii jest obsługiwane przez kilkaset serwerów, znajdujących się na Florydzie i w czterech innych miejscach na świecie. Aktualna wersja MediaWiki jest nazywana jej "Fazą III". Początkowo Wikipedia działała w oparciu o aplikację CGI UseModWiki autorstwa Clifforda Adamsa. Ta wersja oprogramowania nazywana jest obecnie "Fazą I". Wersja ta wymagała użycia systemu CamelCase dla linków, później możliwe stało się użycie podwójnych nawiasów. W styczniu 2002 Wikipedia zaczęła działać na silniku PHP z bazą danych MySQL. To oprogramowanie (Faza II) napisane zostało specjalnie dla projektu Wikipedia przez Magnusa Manske. W odpowiedzi na wzrost zapotrzebowania oprogramowanie przeszło kilka serii modyfikacji, aby poprawić jego działanie. Ostatecznie zostało napisane od nowa, tym razem przez Lee Daniela Crockera. Wprowadzone do użytku w lipcu 2002 oprogramowanie Fazy III nazwane zostało MediaWiki. Oparte zostało na licencji GNU General Public License i wykorzystane we wszystkich projektach Fundacji Wikimedia.

Fotografia części serwerów Fundacji Wikimedia

Wikipedia była obsługiwana przez jeden serwer do 2003, gdy instalacja serwerów została rozbudowana do architektury wielowarstwowej. W styczniu 2005 projekt uruchomiony był na 39 serwerach dedykowanych, znajdujących się na Florydzie. Ta konfiguracja zawierała jeden główny serwer bazy MySQL, kilka serwerów zależnych, 21 serwerów sieci Web z serwerem Apache oraz siedem serwerów cache Squid. We wrześniu 2005 liczba serwerów wzrosła do około 100. Są one zgromadzone w czterech miejscach na świecie.

Żądania wyświetlenia stron są wykonywane najpierw przez serwery pamięci podręcznej Squid. Żądania, które nie mogą zostać przez nie wykonane wysyłane są do dwóch serwerów z oprogramowaniem Perlbal, które wysyłają żądanie do serwera Apache o zapytanie do bazy danych o dany artykuł. Serwery sieci Web wysyłają strony na żądanie dla wszystkich edycji językowych Wikipedii. Aby jeszcze bardziej przyspieszyć wyświetlanie stron, strony wyświetlane przez anonimowych użytkowników zapisywane są w plikach pamięci podręcznej, aby nie było potrzeby ciągłego generowania danej strony. Fundacja Wikimedia rozpoczęła budowanie globalnej sieci serwerów pamięci podręcznej. Trzy takie serwery znajdują się we Francji oraz jeden w Holandii i jeden w Korei Południowej. Dzięki temu ładowanie stron Wikipedii nie przekracza zwykle 15 sekund. Aktualny status Wikipedii jest raportowany przez użytkowników strony OpenFacts na stronie Wikipedia Status (en).

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Wikipedia

Fundusze

Wikipedia utrzymywana jest z pieniędzy gromadzonych przez Fundację Wikimedia. Koszty czwartego kwartału 2005 wyniosły 321 000 USD, z czego 60% zostało przeznaczone na rozbudowę sprzętu^[34].

Firma Bomis odegrała ważną rolę na początku istnienia Wikipedii poprzez wsparcie finansowe oraz nieodpłatne udostępnienie własnej infrastruktury.

Inne encyklopedie internetowe

Pomimo tego, że istnieją (bądź istniały) inne projekty internetowych encyklopedii, żaden z nich nie osiągnął wielkości i popularności Wikipedii. Wiele encyklopedii internetowych, na przykład Stanford Encyclopedia of Philosophy, h2g2, Everything2 i nie istniejąca już Nupedia różnią się od Wikipedii tym, że ich mechanizm wymusza pisanie artykułów przez jedną osobę, a później recenzowanie przez rady redakcyjne. W projektach, takich jak: Wikipedia, Susning.nu, Enciclopedia Libre, WikiZnanie artykuły mogą być pisane przez wielu autorów, a wynik ich pracy jest widoczny od razu, bez czekania na formalny proces recenzji artykułów. Wikipedia stała się największą encyklopedyczną wiki zarówno według liczby artykułów, jak i zawartych w nich wyrazów. W przeciwieństwie do większości encyklopedii jej treść udostępniana jest na licencji GNU Free Documentation License (GFDL).

Projekty siostrzane

Pierwszym siostrzanym projektem Wikipedii był "In Memoriam: September 11 Wiki", który został stworzony w październiku 2002 w celu uszczegółowienia haseł na temat zamachu na World Trade Center^[35]. 12 grudnia 2002 r. uruchomiony został projekt słownika - Wikisłownik. Od 10 lipca 2003 r. tworzona jest kolekcja cytatów - Wikicytaty oraz zbiór dostępnych za darmo poradników, podręczników i innych opracowań edukacyjnych (Wikibooks). 24 listopada 2003 stworzona została wolna baza tekstów źródłowych - Wikiźródła. 7 września 2004 r. powstało Wikimedia Commons - repozytorium ilustracji, zdjęć i plików multimedialnych dla wszystkich wersji językowych Wikipedii i projektów Fundacji Wikimedia. 13 września 2004 r. zaczęło się tworzenie Wikispecies - bazy danych o organizmach żywych. Od 3 grudnia 2004 działa Wikinews będący serwisem informacyjnym obywatelskiego dziennikarstwa. Najmłodszym projektem siostrzanym jest Wikiversity wyodrębniony 15 sierpnia 2006 r. z Wikibooks dla tworzenia, gromadzenia i używania wolnych materiałów do nauki i ćwiczeń oraz prowadzenia projektów dydaktycznych.