web counter


https://www.amazon.it/dp/B0CT9YL557

We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Wisła - Wikipedia, wolna encyklopedia

Wisła

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy rzeki. Zobacz też: miasto Wisła oraz inne znaczenia tego słowa.
Wisła
Wisła
Wisła w okolicach Modlina: ujście Narwi z Bugiem
Lokalizacja Europa
Polska Polska
Źródło Na zachodnim stoku Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim
1107 m n.p.m.
Ujście Morze Bałtyckie
Długość 1047 km
Powierzchnia zlewni 194 424 km²
Średni roczny przepływ 1080 m³/s przy ujściu
Rzeki Polski
Galeria Wikimedia Commons
Wodospad na Wisełce Białej, będącej jedną z dwóch rzek, które tworzą w późniejszym biegu Wisłę
Wodospad na Wisełce Białej, będącej jedną z dwóch rzek, które tworzą w późniejszym biegu Wisłę
Wisła pod Skoczowem
Wisła pod Skoczowem
Wisła w Krakowie
Wisła w Krakowie
Wisła w Gniewie
Wisła w Gniewie
Dolina Wisły w okolicach Torunia
Dolina Wisły w okolicach Torunia

Wisła (łac. i ang. Vistula, niem. Weichsel) - najważniejsza i najdłuższa rzeka Polski, o długości 1047 km. Jest także najdłuższą rzeką w zlewisku Morza Bałtyckiego.

Źródła rzeki znajdują się w południowej Polsce, na wysokości 1106 m n.p.m., na zachodnim stoku Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim, są to: Biała Wisełka i, uznawana za pierwotne źródło, Czarna Wisełka. Zasadniczy kierunek biegu Wisły jest południkowy. Wisła przepływa przez wiele dużych miast, takich jak Kraków, Sandomierz, Puławy, Warszawa, Płock, Włocławek, Toruń, Bydgoszcz, Świecie, Grudziądz, Tczew i Gdańsk. Wisła posiada deltę i uchodzi do Zatoki Gdańskiej.

Średni przepływ roczny (przy ujściu rzeki) wynosi 1054 m³/s, a maksymalna różnica stanów wody – 10 m.

Spis treści

[edytuj] Etymologia

W starożytności Wisła była znana i opisywana przez geografów jako np. Vistla i Vistula, a jej najdawniejszą formę można rekonstruować jako *Wīstlā. Dawniej próbowano tłumaczyć nazwę jako celtycką, germańską czy słowiańską, czy wykazać związek z pierwiastkiem *weys "płynąć", lecz z braku nawiązań w toponimii i braku morfemu *Wīstl- w historycznych językach, można przyjąć, że jest to nazwa przejęta przez ludy indoeuropejskie od wcześniejszych mieszkańców. Wincenty Kadłubek nazywał Wisłę Vandalus, wyprowadzając nazwę rzeki od imienia Wandy, a tą od wyrazu vanduo, oznacząjącą w jęz. litewskim wodę natomiast Jan Długosz w Annales seu cronicae incliti ... nazywa Wisłę rzeką Białą "a nationibus orientalibus Polonis vicinis, ab aquae condorem Alba aqua ... nominatur".

[edytuj] Geografia

Bieg Wisły umownie dzieli się na 3 odcinki:

  • górny, od źródeł do Sandomierza,
  • środkowy, od Sandomierza do ujścia Narwi z Bugiem,
  • dolny, od ujścia Narwi aż po własne ujście do Bałtyku.

Dorzecze Wisły zajmuje powierzchnię 194424 km² (w Polsce 168,7 tys. km²). Urzeźbienie dorzecza Wisły charakteryzuje średnie wzniesienie 270 m n.p.m., przy czym przeważająca część dorzecza (55%) położona jest na wysokościach 100-200 m n.p.m.; od 100-300 m zawiera się ponad 3/4 dorzecza. Najwyższy punkt dorzecza leży na wysokości 2655 m n.p.m. (szczyt Gerlach w Tatrach). Cechą dorzecza Wisły jest asymetria - w znacznej mierze konsekwencja kierunku nachylenia Niżu Środkowoeuropejskiego ku północnemu zachodowi i kierunku spływu wód lodowcowych, przy równocześnie znacznej predyspozycji w budowie starszego podłoża. Asymetria dorzecza (prawostronnego do lewostronnego): 73-27%.

[edytuj] Ważniejsze dopływy

[edytuj] Prawobrzeżne

W kolejności od źródeł rzeki:

[edytuj] Lewobrzeżne

W kolejności od źródeł rzeki:

[edytuj] Miejscowości położone nad Wisłą

[edytuj] Zbiorniki na Wiśle

[edytuj] Delta Wisły

W miejscowości Biała Góra koło Sztumu około 50 km od ujścia rozdzielając się na dwa ramiona Leniwka (lewe) i Nogat (prawe), tworzy szeroką deltę zwaną Żuławami. W miejscowości Gdańska Głowa od Leniwki oddziela się w kierunku wschodnim kolejne ramię zwane Szkarpawa w celu ochrony przeciwpowodziowej zamknięte śluzą. Kolejne ramię Martwa Wisła oddziela się w Przegalinie. Uchodzi do Zatoki Gdańskiej.

Do XIV wieku ujście Wisły dzieliło się na główne wschodnie ramię Wisłę Elbląską i mniejsze zachodnie ramię Wisłę Gdańską. Od roku 1371 głównym ramieniem staje się Wisła Gdańska. Po powodzi w 1840 roku tworzy się dodatkowe ramię Wisła Śmiała. W latach 1890-1895 wykonano przekop koło Świbna.

[edytuj] Zanieczyszczenie

Zanieczyszczenie Wisły jest bardzo duże: na 894 km kontrolowanego biegu rzeki aż 93% jest nadmiernie zanieczyszczona, a 7% (między Radomką i Świdrem) ma III klasę czystości. Rocznie Wisła transportuje do Bałtyku około 2,2 mln m³ rumowiska rzecznego, w tym m.in. około 5 tys. ton soli dziennie z kopalni węgla kamiennego, rośnie w niej także zanieczyszczenie bakteryjne.

Stub sekcji Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Żegluga na Wiśle

Wisła wystąpiła z brzegów w Warszawie - sierpień 2004
Wisła wystąpiła z brzegów w Warszawie - sierpień 2004
Stopień wodny na Wiśle we Włocławku
Stopień wodny na Wiśle we Włocławku

Wisła jest żeglowna na długości 940 km. Jesienią żeglugę utrudniają lub wręcz uniemożliwiają tzw. niżówki, czyli okresowe obniżanie się poziomu wód w rzekach.

Już pod koniec listopada na Wiśle pojawiają się zjawiska lodowe. Początkowo występują w okolicy Narwi i Drwęcy, najpóźniej docierają do górnego odcinka rzeki. Lód pokrywa Wisłę od drugiej połowy stycznia do końca lutego. Topniejący lód prowadzi do zatorów śryżowych w okolicy Góry Kalwarii, a niżej do powodzi.

Wody Wisły często wzbierają, powodując powodzie. W górnym biegu rzeki dzieje się tak zwykle w lipcu, pod wpływem obfitych opadów w górach, a w środkowym i dolnym biegu w marcu, pod wpływem roztopów wiosennych. Naturalny polder zalewowy na Nizinie Ciechocińskiej zalewany jest często dwukrotnie – wiosną i latem w rejonie Otłoczyna, gdzie znajduje się naturalny bród przez Wisłę (szlak bursztynowy).

W historii dochodziło wielokrotnie do katastrofalnych powodzi, m.in. w latach: 1813, 1844, 1888, 1934, 1960, 1997. Aby im zapobiec powstały zbiorniki retencyjne na dopływach w górnym biegu, w niższych partiach jest kanalizowana (koło Krakowa, planowane są także stopnie wodne w Wyszogrodzie, Płocku, Ciechocinku, Solcu Kujawskim, Chełmnie, Opaleniu i Tczewie), a w odcinku środkowym postępuje regulacja, jednak całościowa regulacja jest oprotestowywana jako zagrożenie dla unikalnego na skalę Europy środowiska naturalnego.

Wisła jest połączona za pomocą kanałów z:

[edytuj] Walory przyrodnicze

Do najważniejszych walorów przyrodniczych Wisły należą:

  • sąsiedztwo wielu kompleksów leśnych (np. Puszcza Sandomierska).
  • niski stopień uregulowania
  • rozwijanie się dzikiej przyrody (np. lasów łęgowych)
  • w dorzeczu Wisły istnieje 6 parków krajobrazowych (planuje się kolejny - od Sandomierza do Płocka są wały ochraniające mieszkańców na północy

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Linki zewnętrzne

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Sub-domains

CDRoms - Magnatune - Librivox - Liber Liber - Encyclopaedia Britannica - Project Gutenberg - Wikipedia 2008 - Wikipedia 2007 - Wikipedia 2006 -

Other Domains

https://www.classicistranieri.it - https://www.ebooksgratis.com - https://www.gutenbergaustralia.com - https://www.englishwikipedia.com - https://www.wikipediazim.com - https://www.wikisourcezim.com - https://www.projectgutenberg.net - https://www.projectgutenberg.es - https://www.radioascolto.com - https://www.debitoformtivo.it - https://www.wikipediaforschools.org - https://www.projectgutenbergzim.com