Witold Pilecki
Z Wikipedii
| Witold Pilecki | |
|---|---|
| Witold | |
 |
|
| Życie |  rotmistrz |
| Data urodzenia | 13 maja 1901 Ołoniec |
| Data śmierci | 25 maja 1948 Warszawa |
| Kariera | |
| W służbie od | 1918 |
| Pełniona funkcja | inspektor Tajnej Armii Polskiej; zastępca dowódcy brygady Kedywu Armii Krajowej |
| Główne wojny i bitwy | wojna polsko-bolszewicka, wojna obronna Rzeczypospolitej powstanie warszawskie |
| Odznaczenia | |
   |
|
Witold Pilecki ps. Witold, Druh, Roman Jezierski, Tomasz Serafiński (ur. 13 maja 1901 w Ołońcu, zm. 25 maja 1948 w Warszawie) – rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, żołnierz podziemia, organizator ruchu oporu w Auschwitz-Birkenau. Skazany przez władze komunistyczne Polski Ludowej na karę śmierci, wyrok wykonano.
Spis treści |
[edytuj] Dzieciństwo i młodość
Urodził się w Ołońcu w Karelii, dokąd jego rodzina została przesiedlona przez władze rosyjskie w ramach represji za udział w powstaniu styczniowym. Pochodził ze szlacheckiej rodziny pieczętującej się herbem Leliwa.
Od 1910 mieszkał w Wilnie gdzie uczył się w szkole handlowej. Od 1914 należał do zakazanego przez władze rosyjskie harcerstwa (w 1916 założył własną drużynę). Maturę zdał w 1921 roku.
[edytuj] Wojna polsko-bolszewicka
W latach 1918-1921 służył w Wojsku Polskim, walczył podczas wojny z bolszewikami. Jako kawalerzysta brał udział w obronie Grodna. 5 sierpnia 1920 wstąpił do 211 pułku ułanów i w jego szeregach walczył w bitwie warszawskiej, bitwie w Puszczy Rudnickiej i brał udział w wyzwoleniu Wilna. Dwukrotnie odznaczony został Krzyżem Walecznych.
Po wojnie zdemobilizowany. W 1934 był podporucznikiem rezerwy ze starszeństwem z 1 lipca 1925 i 300 lokatą. Pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Lidzie z przydziałem mobilizacyjnym do 26 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Baranowiczach.
[edytuj] II wojna światowa
W sierpniu 1939 został ponownie zmobilizowany. Walczył w kampanii wrześniowej jako dowódca plutonu w szwadronie kawalerii dywizyjnej 19 Dywizji Piechoty Armii "Prusy". Pod jego dowództwem w trakcie prowadzonych walk ułani zniszczyli 7 niemieckich czołgów oraz 3 samoloty. Ostatnie walki jego oddział prowadził jako jednostka partyzancka. Pilecki rozwiązał swój pluton 17 października 1939 roku i przeszedł do konspiracji.
[edytuj] Konspiracja
Po zakończeniu kampanii wrześniowej przedostał się do Warszawy, został jednym z organizatorów powołanej 9 listopada 1939 konspiracyjnej organizacji Tajnej Armii Polskiej pod dowództwem mjra Jana Włodarkiewicza, podporządkowanej później ZWZ.
[edytuj] Pobyt w Auschwitz
19 września 1940 podczas łapanki pozwolił aresztować się Niemcom (w bloku przy al. Wojska Polskiego 40), by dostać się do obozu Auschwitz (w Oświęcimiu) i zdobyć informacje o panujących w nim warunkach. Do obozu trafił w nocy z 21 na 22 września 1940 roku wraz z tzw. drugim transportem warszawskim.
Jako Tomasz Serafiński (więzień nr 4859) był głównym organizatorem konspiracji w obozie. W zorganizowanej przez niego siatce nazwanej przez Pileckiego - ZOW (Związek Organizacji Wojskowej) byli między innymi: Ksawery Dunikowski i Bronisław Czech. Opracowywał sprawozdania przesłane później do dowództwa w Warszawie i dalej na Zachód. Planował zbrojne oswobodzenie obozu. Już jako więzień, w listopadzie 1941 został awansowany do stopnia porucznika przez gen. Stefana Grota-Roweckiego.
[edytuj] Ucieczka z Auschwitz
W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 Pilecki zdołał uciec z obozu wraz z dwoma współwięźniami. Wzdłuż toru kolejowego doszli do Soły, a następnie do Wisły, przez którą przepłynęli znalezioną łódką. U księdza w Alwerni dostali posiłek oraz przewodnika. Przez Tyniec, okolice Wieliczki i Puszczę Niepołomicką przedostali się do Bochni i tam ukrywali się u państwa Ożarów przy ulicy Sądeckiej. Następnie dotarli do Nowego Wiśnicza, gdzie Witold Pilecki odnalazł prawdziwego Tomasza Serafińskiego. Serafiński skontaktował go z oddziałami AK, którym przedstawił swój plan ataku na obóz w Oświęcimiu. Jego projekt ataku na obóz nie zyskał jednak aprobaty dowództwa.
[edytuj] Powstanie warszawskie
W 1943-1944 służył w oddziale III Kedywu KG AK (m.in. jako zastępca dowódcy Brygady Informacyjno-Wywiadowczej "Kameleon"-"Jeż"), brał udział w powstaniu warszawskim. Początkowo walczył jako zwykły strzelec w kompanii "Warszawianka", później dowodził jednym z oddziałów zgrupowania Chrobry II, w tzw. Reducie Witolda (dawna siedziba redakcji "Rzeczypospolitej"). W latach 1944-1945 w niewoli niemieckiej w oflagu VII A w Murnau, następnie w 2 Korpusie Polskim we Włoszech, w październiku 1945, na osobisty rozkaz gen. Władysława Andersa wrócił do Polski, by prowadzić w Polsce działalność wywiadowczą na rzecz 2 Korpusu.
[edytuj] Działalność po wojnie
Jesienią 1945 roku zorganizował siatkę wywiadowczą i rozpoczął zbieranie informacji wywiadowczych o sytuacji w Polsce, w tym o żołnierzach AK i 2 Korpusu, którzy byli więzieni w obozach NKWD i deportowani przez Sowietów na Syberię. W późniejszym śledztwie wskazał też zorganizowane w Warszawie trzy magazyny broni. Prowadził również wywiad w MBP, MON i MSZ.
Nie zareagował na rozkaz Andersa polecający mu opuszczenie Polski, w związku z zagrożeniem aresztowaniem. Rozważał skorzystanie z amnestii w 1947 ostatecznie postanowił jednak nie ujawniać się.
[edytuj] Proces
[edytuj] Oskarżenie
8 maja 1947 został aresztowany, torturowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i oskarżony o działalność wywiadowczą na rzecz rządu RP na emigracji.
3 marca 1948 przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces tzw. "grupy Witolda". Rotmistrz Pilecki został oskarżony o:
- nielegalne przekroczenie granicy
- posługiwanie się fałszywymi dokumentami
- brak rejestracji w RKU
- nielegalne posiadanie broni palnej
- prowadzenie działalności szpiegowskiej na rzecz Andersa
- przygotowywanie zamachu na grupę dygnitarzy MBP
Zarzut o przygotowywanie zamachu na procesie stanowczo odrzucił, a co do działalności wywiadowczej, to uważał ją za działalność informacyjną na rzecz II Korpusu, za którego oficera nadal się uważał. Do pozostałych zarzutów na procesie przyznał się.
[edytuj] Skład sędziowski
Prokuratorem oskarżającym Pileckiego był major Czesław Łapiński, przewodniczącym składu sędziowskiego podpułkownik Jan Hryckowian (obaj byli dawnymi oficerami AK), sędzią kapitan Józef Bodecki. Skład sędziowski (jeden sędzia i jeden ławnik) był niezgodny z ówczesnym prawem.
[edytuj] Wyrok i śmierć
15 maja 1948 roku rotmistrz został skazany na karę śmierci i wkrótce stracony. Wyrok wykonano w więzieniu mokotowskim na Rakowieckiej, poprzez strzał w tył głowy.
Witold Pilecki pozostawił żonę, córkę i syna. Miejsce pochówku Pileckiego jest nieznane, prawdopodobnie zwłoki zakopano na wysypisku śmieci koło Cmentarza Powązkowskiego (tzw. kwatera Ł - łączka). Wszelkie informacje o dokonaniach i losie Pileckiego podlegały w PRL-u cenzurze.
[edytuj] Wyroki grupy
Wraz z rotmistrzem Pileckim zostali skazani:
- Maria Szelągowska - kara śmierci
- Tadeusz Płużański - dwie kary śmierci
- Ryszard Jamontt-Krzywicki - 8 lat więzienia
- Maksymilian Kaucki - 12 lat więzienia
- Witold Różycki - 15 lat więzienia
- Makary Sieradzki - dożywotnie więzienie
- Jerzy Nowakowski - 5 lat więzienia
[edytuj] Kwestia ułaskawienia
Ówczesny prezydent Bolesław Bierut nie zgodził się na ułaskawienie skazanego, prawdopodobnie dlatego, że w Auschwitz poznał Pileckiego ówczesny premier Józef Cyrankiewicz, który obawiał się wiedzy rotmistrza na swój temat. Istnieją przesłanki skłaniające do wysnucia wniosku, iż Pileckiego skazano na karę śmierci za świadomą aprobatą Cyrankiewicza, który po wojnie przedstawił wersję, jakoby to on był twórcą konspiracji w Oświęcimiu. Ponadto bratanek Pileckiego twierdzi, że Cyrankiewicz był konfidentem donoszącym także na członków organizacji. Jest to o tyle dziwne, że Cyrankiewicz był od 1939 dowódcą okręgu Kraków GL PPS, a od 1940 zaprzysiężonym oficerem ZWZ, zorganizował m.in. akcję odbicia z rąk Gestapo Jana Karskiego, zaś wiosną 1944 został politycznym zwierzchnikiem, a latem 1944 także dowódcą wojskowym AK w obozie oświęcimskim.
Pilecki nie znał Cyrankiewicza, nie był więc – jak twierdzą błędnie niektórzy – niewygodny dla ówczesnego premiera. W trakcie rozprawy nigdy nie odczytano listu od Cyrankiewicza, w którym prosił on skład sędziowski o niebranie pod uwagę zasług Witolda. Bratanek Witolda Pileckiego przekazuje fałszywą informację, o tym że w aktach sądowych, do których rzekomo miał dostęp, znajduje się list premiera, zawierający następujący fragment: Gdyby oskarżony zechciał powoływać się na mnie, na moją znajomość z Oświęcimia, nie może to absolutnie w żadnym wypadku zmniejszyć jego winy i nie może spowodować złagodzenia wyroku. Oskarżony Witold Pilecki jest wrogiem Polski Ludowej, jest bardzo szkodliwą jednostką, dlatego powinien ponieść najwyższy wymiar kary. W aktach sądowych nie ma takiego listu, zaś żadna inna relacja tego nie potwierdza. Patrz szczegóły na ten temat: Adam Cyra, Ochotnik do Auschwitz – Witold Pilecki (1901-1948), Oświęcim 2000.
[edytuj] Rehabilitacja rotmistrza Pileckiego
Naczelna Prokuratura Wojskowa w 1990 r. podjęła rewizję procesu grupy rotmistrza Pileckiego. Pierwotnie wniosek przewidywał rehabilitację jednak Tadeusz Płużański wywalczył anulowanie wyroków. Unieważnienie wyroku w sprawie Witolda Pileckiego nastąpiło 1 października 1990.
Witold Pilecki odznaczony został pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1995). W roku 2002 przeciwko prokuratorowi Czesławowi Łapińskiemu oskarżającemu w procesie rotmistrza prokurator IPN wniósł akt oskarżenia. Do wydania wyroku nie doszło wobec śmierci oskarżonego w r. 2004.
30 lipca 2006 prezydent Polski Lech Kaczyński przyznał Witoldowi Pileckiemu pośmiertnie Order Orła Białego.
7 maja 2008 Senat RP podjął uchwałę w sprawie przywrócenia pamięci zbiorowej Polaków bohaterskiej postaci rotmistrza Witolda Pileckiego MP z 2008 r. Nr 38, poz. 333. Senatorowie uczcili w ten sposób 60-tą rocznicę śmierci jednego z największych bohaterów drugiej wojny światowej.
Po roku 1990, kiedy rozpoczęły się działania mające na celu rehabilitację Witolda Pileckiego wiele osób oraz instytucji zaangażowało się w uczczenie jego pamięci. Wiele szkół przyjęło go za swojego patrona, w Oświęcimiu jego imieniem nazwano osiedle, w Warszawie ulicę, a w Opolu rondo.
W książce "Six Faces of Courage", historyk brytyjski, profesor Michael Foot, zaliczył Pileckiego do sześciu najodważniejszych ludzi ruchu oporu podczas II wojnie światowej.
[edytuj] Akcja społeczna „Przypomnijmy o Rotmistrzu”
W styczniu 2008 Fundacja Paradis Judaeorum rozpoczęła ogólnopolską akcję „Przypomnijmy o Rotmistrzu”, której zadaniem jest przywrócenie pamięci o Witoldzie Pileckim. W jej ramach postawiono sobie trzy zasadnicze cele:
1) Upowszechnienie świadectwa rtm. Pileckiego, przede wszystkim poprzez zachętę do lektury tzw. „Raportu Witolda” z 1945.
2) Stworzenie silnego lobbingu na rzecz powstania — za sprawą dużej zagranicznej wytwórni filmowej — nowoczesnej superprodukcji opowiadającej losy „Ochotnika do Auschwitz”.
3) Ustanowienie 25 maja - rocznicy śmierci Witolda Pileckiego - nowym świętem w Unii Europejskiej: Dniem Bohaterów Zmagań z Totalitaryzmem
Akcję podjęto ze względu na upływającą w roku 2008 okrągłą 60 rocznicę mordu dokonanego na Witoldzie Pileckim przez komunistyczny sąd, a także 65 rocznicy brawurowej ucieczki więźnia z KL Auschwitz. Akcja pod hasłem „Przypomnijmy o Rotmistrzu” ma trwać przez cały rok. Do końca stycznia poparcie dla tej inicjatywy zgłosiło ponad 20 instytucji oraz wiele pojedynczych osób. Zaproszeni są wszyscy.
[edytuj] Witold Pilecki jako patron
- 91 WDH-y
- Zespół Szkół nr 3 w Zabrzu
- Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5 w Grudziądzu
- Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Katowicach
- XI Liceum Ogólnokształcące w Białymstoku
- Publiczne Gimnazjum nr 31 w Warszawie
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Kozikach
- VII DSH "S.K.O.N.D.", Brzeszcze
- 301 WDH-y "Knieja"
- Stowarzyszenie im. W. Pileckiego, Warszawa
- 28 DSH "Antares" im. rtm. W. Pileckiego
- Rondo Rotmistrza Witolda Pileckiego w Opolu
- Ulica Rotmistrza Witolda Pileckiego w Białymstoku
- Ulica Rotmistrza Witolda Pileckiego w Warszawie
[edytuj] Bibliografia
- Adam Cyra, Wiesław J. Wysocki, Oświęcim, 1997, ISBN 83-86857-27-7.
- Adam Cyra, Raport Witolda, "Biuletyn Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem" 1991 nr 12.
- Adam Cyra, Ochotnik do Auschwitz - Witold Pilecki 1901-1948, Oświęcim 2000. ISBN 83-912000-3-5
- Józef Garliński, Oświęcim walczący, Warszawa 1992.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 125, 606,
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona IPN "Rotmistrz Pilecki"
- Raport Witolda Pileckiego z Auschwitz - pełny tekst po polsku
- Raport Witolda Pileckiego z Auschwitz - pełny tekst po polsku (format RTF)
- Biogram (Diapozytyw)
- Konstanty Piekarski, Ucieczka z Piekła, zawiera m.in. skany oryginalnych raportów Pileckiego z Auschwitz
- Biografia na Whatfor
- Andrzej Kobos, Witold M. Pilecki w piekle XX wieku
- Śmierć rotmistrza Pileckiego - teatr telewizji
- Rotmistrz Witold Pilecki
- Akcja społeczna „Przypomnijmy o Rotmistrzu”
