Województwo podkarpackie

Z Wikipedii

województwo podkarpackie

Herb

Flaga

Siedziba wojewody
Siedziba sejmiku

Rzeszów

Urząd Wojewódzki

Rzeszów,
ul. Grunwaldzka 15

Wojewoda

Mirosław Karapyta

Urząd Marszałkowski

Rzeszów,
ul. Grunwaldzka 15

17 845,66 km²

2 097 564 mieszk.
(2007)

Gęstość zaludnienia

117,5 mieszk./km²

Urbanizacja

40,44%

Tablica rejestracyjna

TERYT: 18

Kod ISO: PL-PK

zobacz: szczegółowy podział administracyjny

powiaty	grodzkie	4
powiaty	ziemskie	21
gminy	miejskie	16
	miejsko-wiejskie	29
	wiejskie	114

Podkarpacki Urząd Wojewódzki

ul. Grunwaldzka 15
35-959 Rzeszów
tel.: +48 (17) 867-10-00

Oficjalna strona województwa podkarpackiego

Rzeszowski rynek

Zamek Lubomirskich w Rzeszowie

Przemyśl - widok na miasto

Pałacyk Oborskich w Mielcu

Cmentarz wojskowy nr 27 w Bączalu. Jeden z wielu na Podkarpaciu

Zamek Dzikowski w Tarnobrzegu

Kamienica Orsettich w Jarosławiu

Zamek Lubomirskich w Łańcucie

Widok na rynek w Lubaczowie

Zamek w Baranowie Sandomierskim - najmniejszym mieście województwa

Ustrzyki Górne

Województwo podkarpackie - jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw utworzonych w 1999 roku. Powstało poprzez scalenie ziem dawnego województwa rzeszowskiego (sprzed 1975 roku), tj. województw przemyskiego, rzeszowskiego, krośnieńskiego oraz części tarnobrzeskiego i tarnowskiego.

[edytuj] Geografia

Region położony jest w południowo-wschodniej części kraju, graniczy od wschodu z obwodem lwowskim i obwodem zakarpackim Ukrainy, od południa ze krajem preszowskim Słowacji oraz z województwami: od północnego wschodu z lubelskim, od północnego zachodu z świętokrzyskim i od zachodu z małopolskim. Stolicą i najważniejszym miastem województwa podkarpackiego jest Rzeszów.

Trzy największe rzeki w województwie to prawe dopływy Wisły: San i Wisłoka oraz dopływ Sanu: Wisłok. Rzeki Strwiąż, dopływ Dniestru, oraz Mszanka należą do zlewni Morza Czarnego. Wszystkie pozostałe należą do zlewni Morza Bałtyckiego. Rzeki regionu są uważane za jedne z najczystszych w kraju.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: Podział administracyjny województwa podkarpackiego.

Dane na rok 2006 wg GUS¹².

Nazwa	Rodzaj powiatu	Siedziba	Powierzchnia (km²)	Ludność	Gęstość zaludnienia (osób/km²)
bieszczadzki	ziemski	Ustrzyki Dolne	1139,06	22262	19,54
brzozowski	ziemski	Brzozów	539,24	65337	121,16
dębicki	ziemski	Dębica	777,48	132556	170,49
jarosławski	ziemski	Jarosław	1028,86	122597	119,16
jasielski	ziemski	Jasło	830,78	115310	138,8
kolbuszowski	ziemski	Kolbuszowa	773,61	61437	79,42
krośnieński	ziemski	Krosno	925,89	109689	118,47
leski	ziemski	Lesko	834,94	26643	31,91
leżajski	ziemski	Leżajsk	584,26	69276	118,57
lubaczowski	ziemski	Lubaczów	1308,21	57225	43,74
łańcucki	ziemski	Łańcut	451,84	77721	172,01
mielecki	ziemski	Mielec	880,03	133255	151,42
niżański	ziemski	Nisko	785,65	67065	85,36
przemyski	ziemski	Przemyśl	1213,64	70890	58,41
przeworski	ziemski	Przeworsk	697,27	78717	112,89
ropczycko-sędziszowski	ziemski	Ropczyce	548,32	71218	129,88
rzeszowski	ziemski	Rzeszów	1205,72	169244	140,37
sanocki	ziemski	Sanok	1223,65	94733	77,42
stalowowolski	ziemski	Stalowa Wola	831,75	109410	131,54
strzyżowski	ziemski	Strzyżów	503,52	61978	123,09
tarnobrzeski	ziemski	Tarnobrzeg	521,34	53790	103,18
Krosno	grodzki	-	43,5	47723	1097,08
Przemyśl	grodzki	-	43,76	67127	1533,98
Rzeszów	grodzki	-	91,54	170722	1865
Tarnobrzeg	grodzki	-	85,39	50047	586,1

[edytuj] Demografia

Obszar województwa zamieszkuje 2097242 (dane z 31 marca 2007 r. opublikowane przez GUS) w 45 miastach, 2164 miejscowościach wiejskich tworzących 1530 sołectw, 159 gmin, 21 powiatów oraz 4 miasta na prawach powiatu.

[edytuj] Miasta

W województwie podkarpackim jest 46 miast, w tym 4 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców (faktycznego miejsca zamieszkania). Liczba ludności i powierzchnia wg GUS z 1 stycznia 2008 lub 1 stycznia 2007, w zależności od dostępności danych.

Nazwa	Powiat	Ludność	Powierzchnia (km²)	Gęstość zaludnienia (osób/km²)	Siedziba powiatu
Rzeszów	rzeszowski	170,72	91,54	1,86	grodzkiego
Przemyśl	przemyski	67,13	43,76	1,53	grodzkiego
Stalowa Wola	stalowowolski	65,5	82,52	0,79	ziemskiego
Mielec	mielecki	61,12	46,89	1,3	ziemskiego
Tarnobrzeg	tarnobrzeski	50,05	85,39	0,59	grodzkiego
Krosno	krośnieński	47,72	43,5	1,1	grodzkiego
Dębica	dębicki	46,85	34,14	1,37	ziemskiego
Jarosław	jarosławski	40,52	34,61	1,17	ziemskiego
Sanok	sanocki	39,38	38,08	1,03	ziemskiego
Jasło	jasielski	37,56	36,52	1,03	ziemskiego
Łańcut	łańcucki	18,12	19,42	0,93	ziemskiego
Przeworsk	przeworski	15,69	22,13	0,71	ziemskiego
Nisko	niżański	15,63	60,96	0,26	ziemskiego
Ropczyce	ropczycko-sędziszowski	15,07	47,1	0,32	ziemskiego
Leżajsk	leżajski	14,27	20,59	0,69	ziemskiego
Lubaczów	lubaczowski	12,44	25,73	0,48	ziemskiego
Nowa Dęba	tarnobrzeski	11,37	16,7	0,68
Ustrzyki Dolne	bieszczadzki	9,47	16,79	0,56	ziemskiego
Kolbuszowa	kolbuszowski	9,17	7,94	1,16	ziemskiego
Strzyżów	strzyżowski	8,65	13,89	0,62	ziemskiego
Brzozów	brzozowski	7,71	11,46	0,67	ziemskiego
Sędziszów Małopolski	ropczycko-sędziszowski	7,11	9,96	0,71
Rudnik nad Sanem	niżański	6,75	36,6	0,18
Nowa Sarzyna	leżajski	6,27	9,15	0,69
Dynów	rzeszowski	6,05	24,55	0,25
Lesko	leski	5,81	15,33	0,38	ziemskiego
Jedlicze	krośnieński	5,58	10,6	0,53
Radymno	jarosławski	5,56	13,62	0,41
Boguchwała	rzeszowski	5,54	9,13	0,61
Głogów Małopolski	rzeszowski	5,15	13,73	0,38
Zagórz	sanocki	4,98	22,3	0,22
Pilzno	dębicki	4,45	16,04	0,28
Sokołów Małopolski	rzeszowski	3,98	15,54	0,26
Rymanów	krośnieński	3,56	12,39	0,29
Tyczyn	rzeszowski	3,32	9,67	0,34
Kańczuga	przeworski	3,18	7,6	0,42
Oleszyce	lubaczowski	3,15	5,08	0,62
Radomyśl Wielki	mielecki	2,95	8,79	0,34
Błażowa	rzeszowski	2,13	4,23	0,5
Dukla	krośnieński	2,13	5,48	0,39
Narol	lubaczowski	2,1	12,42	0,17
Sieniawa	przeworski	2,09	6,74	0,31
Cieszanów	lubaczowski	1,9	15,06	0,13
Iwonicz-Zdrój	krośnieński	1,87	5,89	0,32
Ulanów	niżański	1,52	8,2	0,19
Baranów Sandomierski	tarnobrzeski	1,46	9,15	0,16

[edytuj] Gospodarka

Region charakteryzuje się niską stopą bezrobocia i stosunkowo dynamicznym wzrostem gospodarczym.

Szczególnie istotną gałęzią gospodarki jest rolnictwo. Podkarpackie gospodarstwa rolne są jednak bardzo rozdrobnione, co bardzo negatywnie wpływa na ich rentowność i rzadko kiedy jest jedynym źródłem utrzymania rodziny.

Do uprawiania turystyki zachęcają piękne pejzaże, ciekawe historyczne miasta z licznymi zabytkami i dobre warunki do rekreacji (stoki narciarskie, szlaki turystyczne). W regionie, szczególnie na południu, bardzo szybko rozwija się infrastruktura turystyczna. Powstaje coraz więcej hoteli, pensjonatów i ośrodków wypoczynkowych. Dzięki utworzeniu w roku 2005 międzynarodowego portu lotniczego w Rzeszowie, Podkarpacie odwiedza coraz więcej turystów zagranicznych.

Szczególnie charakterystyczny dla Rzeszowszczyzny jest przemysł lotniczy. Branża ta powoli wychodzi z fatalnej kondycji, w jakiej znalazła się po rozpadzie Układu Warszawskiego. Ponadto w województwie silnie rozwinięty jest przemysł farmaceutyczny, informatyczny i spożywczy. W Mieleckiej i Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej powstają kolejne zakłady przemysłowe (łącznie powstało już ponad 20 tys. miejsc pracy), kluczowe dla rozwoju regionu jest też powstanie Podkarpackiego Parku Naukowo-Technologicznego w Rzeszowie.

Najważniejszymi surowcami kopalnymi są siarka, ropa naftowa oraz gaz ziemny. Region bardzo bogaty jest w surowce mineralne, które wydobywane są głównie w jego górzystej, południowej części: piaskowce, wapienie, gipsy (w tym gips alabastrowy), glinki ceramiczne, piaski (w tym piaski szklarskie) i żwiry, a także torf, wody mineralne i geotermalne. Spore połacie lasów czynią Podkarpacie istotnym dostawcą drewna.

Województwo wbrew kreowanemu często wizerunkowi medialnemu ma wiele atutów, do których należą najwyższa w kraju średnia długość życia, największa powierzchnia mieszkaniowa, wysoka gęstość dróg i bardzo dobre wyposażenie mieszkań. W regionie sprawnie działa edukacja, a młodzież we wszystkich testach lokuje się w czołówce krajowej. Także liczba samochodów na mieszkańca należy do najwyższych w kraju. Szybko spadający wskaźnik bezrobocia jest sporo poniżej średniej krajowej. Na końcu rankingu lokuje się jedynie pod względem pensji i PKB na mieszkańca, co wynika z dużego udziału rolnictwa.

[edytuj] Specjalne strefy ekonomiczne

Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK MIELEC
Specjalna Strefa Ekonomiczna Wisłosan Tarnobrzeg

[edytuj] Parki przemysłowe i technologiczne

Mielecki Park Przemysłowy
Park Przemysłowy "Stare-Miasto Park"
Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny
Przemyski Park Naukowo-Technologiczny

[edytuj] Nauka i oświata

Rzeszów
- Uniwersytet Rzeszowski (z 10 wydziałami, w tym Wydziałem Medycznym będącym podwalinami do utworzenia Wyższej Szkoły Medycznej w Rzeszowie)
- Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza (największa uczelnia techniczna południowo-wschodniej Polski, z jedynym w kraju ośrodkiem kształcenia pilotów lotnictwa cywilnego)
- Wyższe Seminarium Duchowne w Rzeszowie
- Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie (największa niepubliczna uczelnia wyższa na Podkarpaciu)
- Wyższa Szkoła Zarządzania w Rzeszowie
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Rzeszowie
- Szkoła Języków Obcych i Zarządzania PROMAR w Rzeszowie
- Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza w Rzeszowie-Tyczynie
- Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Rzeszowie
- Wyższa Szkoła Administracji i Zarządzania, Wydział Administracyjno-Prawny w Rzeszowie
- Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna, Wydział Przedsiębiorczości w Rzeszowie

Przemyśl

Dębica
- Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie - Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Dębicy
- Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie - Centrum Edukacyjne w Dębicy
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Dębicy

Jarosław
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Jarosławiu

Krosno
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie
- Niepubliczna Szkoła Biznesu w Krośnie
- Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie - oddział w Krośnie

Jasło
- Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Turystyki

Leżajsk
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Leżajsku

Mielec
- Wyższa Szkoła Gospodarki i Zarządzania w Mielcu

Nisko
- Wyższa Szkoła Informatyki w Nisku
- Wyższa Szkoła Ekonomii w Nisku
- Politechnika Radomska - Wydział zamiejscowy

Ropczyce
- Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna w Ropczycach

Sanok
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Grodka w Sanoku
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Sanoku
Stalowa Wola
- Katolicki Uniwersytet Lubelski - Wydział zamiejscowy
- Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Stalowej Woli
- "Olympus” Szkoła Wyższa im. Romualda Kudlińskiego w Warszawie Wydział Zamiejscowy w Stalowej Woli
- Politechnika Rzeszowska - Wydział zamiejscowy

Tarnobrzeg
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnobrzegu
- Zespół Kolegiów Nauczycielskich w Tarnobrzegu

[edytuj] Sport

Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w województwie podkarpackim.

[edytuj] Piłka nożna

Najbardziej utytułowanym klubem piłkarskim w województwie jest Stal Mielec, dwukrotny mistrz Polski w sezonach 1972/73 i 1975/76, wicemistrz 1974/75, finalista Pucharu Polski 1975/76 oraz jeden z dwóch polskich ćwierćfinalistów Pucharu UEFA w historii (edycja 1975/76). W czasach świetności klubu, które przypadły na lata 70. XX wieku, grało w nim wielu reprezentantów Polski i innych czołowych piłkarzy. Na początku lat 90. główny sponsor klubu, PZL Mielec, popadł w poważne tarapaty finansowe, a wraz z nim klub. Obecnie drużyna seniorów gra w IV lidze, sukcesy jednak osiągają młodzi piłkarze (Mistrzostwo Polski U-17 w 2007, wicemistrzostwo U-19 w 2007).

Stal Mielec nie jest jedynym klubem województwa, który osiągał sukcesy. W rozgrywkach najwyższej ligi w Polsce brały udział również Igloopol Dębica, Siarka Tarnobrzeg, Stal Rzeszów, Stal Stalowa Wola. Stal Rzeszów w 1975 roku zdobyła Puchar Polski.

20 września 2006 roku Stal Sanok pokonała Legię Warszawa w 1/16 finału Pucharu Polski edycji 2006/2007. Sanoczanie wygrali 2:1, eliminując Legię z PP i awansując do 1/8 finału PP. W tej rundzie jednak ustępując Arce Gdynia.

Obecnie województwo nie ma żadnego reprezentanta na najwyższym szczeblu rozgrywek. Stal Stalowa Wola gra w II lidze.

[edytuj] Siatkówka

Drużyny siatkarskie województwa podkarpackiego zawsze miały silną pozycję w kraju.

Szczególnie zasłużonym klubem jest Resovia Rzeszów, który święcił największe triumfy w latach 70. i 80. Resovia jest czterokrotnym Mistrzem Polski, czterokrotnym zdobywcą Pucharu Polski oraz Klubowym Wicemistrzem Świata z 1974 roku. Obecnie drużyna powraca do świetności - w 2004 roku, po dwunastoletniej przerwie, wywalczyła awans do Polskiej Ligi Siatkówki.

Również siatkarze Stali Mielec odnosili sukcesy - mężczyźni w 1976 roku zdobyli Puchar Polski, kobiety zaś w 2000 roku wicemistrzostwo Polski i ćwierćfinał Pucharu Konfederacji CEV w 2003 roku.

W sezonie 2007/2008 województwo w Polskiej Lidze Siatkówki reprezentują siatkarze Resovii Rzeszów, w Lidze Siatkówki Kobiet zaś siatkarki Stali Mielec.

[edytuj] Żużel

Stal Rzeszów od lat reprezentuje województwo w najważniejszych rozgrywkach, klub ten wielokrotnie zdobywał medale wszystkich kolorów w Mistrzostwach Polski.

[edytuj] Koszykówka

W obecnej chwili żadna z drużyn województwa nie gra w Polskiej Lidze Koszykówki. W I lidze mężczyzn grają drużyny Resovii Rzeszów, Siarki Tarnobrzeg, Sokoła Łańcut, Stali Stalowa Wola, Znicza Jarosław, co stanowi niemalże jedną trzecią zespołów tej ligi.

[edytuj] Piłka ręczna

Obecnie na terenie województwa podkarpackiego grają trzy zespoły piłki ręcznej: Stal Mielec, Orzeł Przeworsk i Czuwaj Przemyśl. Stal zdobyła tytuł Wicemistrza Polski w 1975 roku i Puchar Polski w 1971 roku. W sezonach 2006/2007 i 2008/2009 reprezentuje województwo w ekstraklasie. Czuwaj i Orzeł grają w jednej z grup drugiej ligi.

[edytuj] Komunikacja

[edytuj] Transport drogowy

Gęstość dróg w regionie wynosi 80,9 km/100 km².

Autostrady:

A4 E40 Autostrada A4 (planowana)

Drogi ekspresowe:

S19 Droga ekspresowa S19 (planowana)
S74 Droga ekspresowa S74 (planowana)

Drogi krajowe

[edytuj] Transport lotniczy

Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka (międzynarodowy)
Port Lotniczy Krosno
Port Lotniczy Mielec

[edytuj] Ochrona środowiska

[edytuj] Parki Narodowe

Bieszczadzki Park Narodowy
część Magurskiego Parku Narodowego

[edytuj] Parki krajobrazowe

[edytuj] Rezerwaty przyrody

Zobacz listę rezerwatów przyrody województwa podkarpackiego.

Według stanu na dzień 1 stycznia 2005 roku w województwie jest 93 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 10733,10 ha, czyli 0,6% powierzchni województwa.