Vikipedi:Adlandırma kuralları

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Aşağıdaki Vikipedi için bir politika, yönerge, veya işlem teklifidir. Teklif halen geliştirilme, tartışma veya fikir birliği oluşturulma aşamasında olabilir. Bu sayfaya yapılan referans ve bağlantılar, sayfayı "politika" olarak tanımlamamalıdır. Bir teklifin kabul veya red edilmesi basitçe oy sayımıyla olamaz.

Kısayol: VP:ADK

Bu politikanın özeti:

Genel olarak madde adlandırmada Türkçe okuyucuların büyük çoğunluğunun en kolay şekilde tanıyacağı, en az belirsizlik içeren ve maddelere yapılacak olan iç bağlantıların kolay ve doğal olmasını sağlayacak adlar yeğlenmelidir.

Adlandırma kuralları, maddelerin adlandırılmasında gözönünde tutulması gereken kuralları özetleyen bir listedir. Bu kurallar Vikipedi'nin gelişmesiyle birlikte değişikliğe uğrayabilir, şüphede kaldığınızda kuralları izleyiniz.

Genel olarak maddeler, Türkçe konuşanların büyük çoğunluğunun kolaylıkla tanıyabileceği, en az düzeyde belirsizlik içeren ve aynı zamanda bu maddelere yapılacak olan iç bağlantıların kolayca ve doğal olarak yapılmasına olanak verecek biçimde adlandırılmalıdır.

Bunu sağlamak için aşağıdaki ilkeyi gözönünde tutmak gerekir:

Vikipedi maddelerinin adları madde yazarlarına göre değil okuyuculara; uzmanlara değil genel kullanıcılara göre en uygun hâlde verilmelidir.

İki ya da daha fazla ad ile bulunması makul olan durumlarda madde adı olarak kullanılmayan diğer adlardan yönlendirme yapılması tercih edilmelidir. Bir kavramın birden çok anlam için kullanıldığı durumlarda ise anlam ayrım sayfası yapmak yoluna gidilmelidir.

Eğer bir madde uygun biçimde adlandırılmadıysa daha uygun bir ad ile yeniden adlandırılabilir.

Yeni adlandırma kuralları, Vikipedi tartışma:Adlandırma kuralları sayfasında önerilebilir ve Vikipedi topluluğunun katılacağı görüş alışverişinden sonra fikir birliği oluştuğu takdirde yönerge olarak kabul edilebilir.

[değiştir] Genel kurallar

Madde adlarının aşağıdaki kurallarla uyumluluk arz etmesi beklenir. Bunlara ek olarak, ansiklopedik içeriğe dair adlandırmaların, örneğin madde adlarının, Vikipedi içerik politikaları başta olmak üzere diğer kurallarla uyum arz etmesi önemlidir. Örneğin eğer bir ad taraflıysa, sık rastlanılır olsa bile, kullanılması mümkün değildir.

[değiştir] Madde adlarında ikinci ve sonraki sözcükleri küçük harfle yazın

Kural: Eğer Türkçede her zaman büyük harfle başlamıyorsa (örneğin özel adlar gibi) madde adlarında bulunan ikinci ve sonraki sözcükleri büyük harfle başlatmayınız. Yani, Cemal Süreya ve İkinci Yeni büyük harflerle başlatılırken Türk alfabesinin ikinci sözcüğü küçük harfle başlatılmalıdır. Metin içinde iç bağlantı olarak kullanılan sözcüklerde, iç bağlantı olması nedeniyle ilk harf büyük olmamalı, Türkçe yazım kuralları uygulanmalıdır. Büyük ya da küçük harfle başlayan iç bağlantılar okuyucuları aynı maddeye yönlendirir. Yani, hem Sosyal felsefe hem de sosyal felsefe istenen maddeye doğru olarak bağlantı verir.

Gerekçe ve özel durumlar: Bakınız Vikipedi:Stil rehberi (büyük harf).

[değiştir] Tekil adları tercih edin

Kural: Genel olarak maddeleri tekil ad kullanarak adlandırın. Ancak Türkçede çoğul olarak kullanılan adlar madde adlarında da çoğul olarak kullanılmalıdır. Örneğin "memeli" sıfatı çoğul olarak kullanıldığında bir omurgalı hayvan sınıfının adıdır ve bu hayvan sınıfının anlatıldığı maddenin adı "memeliler"dir.

Kategori adlandırmada farklı çoğul ad kullanım kuralları olabilir, bunun için Vikipedi:Adlandırma kuralları (kategoriler) sayfasına bakınız.

Gerekçe ve özel durumlar: Bakınız Vikipedi:Adlandırma kuralları (çoğullar).

[değiştir] Sıfatları adlara yönlendirin

Kural: Sıfatlar adlara yönlendirilmelidir ( örneğin demokrat sıfatı demokrasi adına yönlendirilmiştir).

Gerekçe ve özel durumlar: Bakınız Vikipedi:Adlandırma kuralları (sıfatlar).

[değiştir] Türkçe sözcükler kullanın

Kural: Madde adlarında Türkçe kullanın ve yerel adların transliterasyonunu ve/veya kendi alfabesiyle yazımını maddenin ilk cümlesinde belirtin. Türkçe yazılışı ile yerel yazılışı arasında seçim yapmak durumunda Türkçedeki kullanımını esas alın. Örneğin, Berlin, Madrid ve Paris, ama Barselona, Lizbon, ve Londra.

Gerekçe ve özel durumlar: Bakınız Vikipedi:Adlandırma kuralları (Türkçe kullanın).

[değiştir] Bilinen adları kullanın

Kural: Vikipedi adlandırma kurallarında kabul edilmiş olan kuralların belirtmediği durumlarda maddeler için en bilinen adları kullanın. Örneğin kişinin gerçek adı olan ama daha az bilinen ve kullanılan Fahrettin Cüreklibatur daha çok bilinen ve kullanılan Cüneyt Arkın'a yönlendirilmelidir.

Eğer bilinen ad diğer madde adları ile çakışıyorsa adlandırma anlaşmazlığı yönergesini kullanın. Maddeler betimsel bir ada sahip ise sözcük seçimi tarafsız bir bakış açısı ile yapılmalıdır.

Gerekçe ve özel durumlar: Bakınız Vikipedi:Adlandırma kuralları (bilinen adlar)

[değiştir] Gerektiğince açık olun

Kural: Lütfen madde başlığını sanki o başlık başka bir anlama gelmiyormuş gibi düşünerek açık olmayan bir şekilde vermeyin. Eğer kullanılacak olan sözcüklerin hepsi farklı anlamlara gelebiliyorsa adlandırma kurallarından yararlanarak açık adlar kullanın ve mümkün olduğu kadar en çok kullanılan adları seçmeye özen gösterin.

Gerekçe ve özel durumlar: Bakınız Vikipedi:Adlandırma kuralları (açıklık) ve Vikipedi:Anlam ayrım

[değiştir] Açık yazılımı kısaltmalara yeğleyin

Kullanım: Madde adı için kısaltmaları kullanmaktan kaçının. Kısaltmalar eğer maddenin konusu hemen hemen her zaman bu kısaltmalar ile adlandırılıyor ve tanınıyorsa kullanılabilir (örneğin, NASA, OPEC gibi). Kısaltmaları, tam adı kullanılan maddelere yönlendirin

Gerekçe ve özel durumlar: Bakınız Vikipedi:Adlandırma kuralları (kısaltmalar)

[değiştir] Özel karakterler

Bazı özel karakterler ya kullanılamaz ya da kullanımı bazı sorunlara yol açar. Örneğin madde adında |, {}, ya da [] karakterleri kullanmayınız.

Madde adları interviki bağlantı kodu ve bunu izleyen iki nokta ile başlamamalıdır. Örneğin EN:örnek madde adına sahip bir sayfa İngilizce Vikipedi'de "Örnek" başlıklı bir sayfaya bağlantı yaratacaktır.

Tek başına kullanılan çeşitli aksan işaretleri ile tırnak işaretlerinin (örneğin ʻ, ʾ, ʿ, ᾿, ῾, ‘, “, ’, ”, ^c) madde adlarında kullanılmasından kaçınılmalıdır. Bunlara istisna olarak kesme işaretini gösterebiliriz (Örneğin Tatum O'Neal).

Alfabetik olmayan "♥", "★", ve "*" gibi karakterler bazen reklamlarda ve logolarda bulunabilir ama Türkçe'de yaygın olarak kullanılmamaktadır.

Bakınız Vikipedi:Adlandırma kuralları (teknik kısıtlamalar).

[değiştir] Unvanlara yer vermeyin

Kural: Madde adlarında veya benzeri şablon adlarında vs. özellikle de konu belirli kişi ve kişilerse, unvanlara yer vermeyin. Unvanlara maddenin girişindeki tanımlama bölümünde kişinin olası isimleri ve lakapları sıralanırken yer verilebilir; fakat madde adında yer verilmemelidir. Burada unvan ile kasıt sadece resmî unvanlarla sınırlı değildir ve gayriresmî unvanları da içerir. Ayrıca unvanın olumlu bir etki taşıması da gerekmez; olumsuz etki taşıyan unvanlara da yer verilmemelidir. Eğer bir kişinin gerçek adı bilinmiyor, sadece belirli bir unvanla anılıyorsa durum istisnaî bir şekilde ele alınabilir. Ayrıca bu kural mahlaslar için geçerli değildir; bazı mahlaslar bu kural içerisinde sayılabilirken (zira mahlaslar da unvan içerebilir), sayılmayan mahlaslar da olabilir. Bu kural dahilinde sayılamayacak mahlaslar, madde adı olabilmek için, diğer kuralları karşılamak zorundadırlar.

[değiştir] Yalnızca vurgu amaçlı abecesayısal olmayan karakter kullanımından kaçının

Abecesel dizinin işlevselliğini korumak ve gereksiz yönlendirmelerden kaçınmak için madde adları yalnızca vurgu için kullanılan abecesayısal (A-Z,0-9) olmayan karakterlerle başlamamalıdır. Ayrıca Vikipedi'nin tek başına özlü sözlerin bulunduğu bir koleksiyon olmadığını, bunların Vikisöz'de yer alması gerektiğini unutmayın. Eğer bir özlü söz bir madde olmaya değer ise madde adını tırnak işaretleri ile başlatmayın doğrudan özlü sözü kullanın.

Eğer madde genel kullanımda abecesayısal olmayan bir karakterle başlayan bir terim hakkındaysa bu karakterler kullanılabilir çünkü bu durumda sözkonusu karakterler vurgu için kullanılmamaktadır. Bu durumlarda bir yönlendirme sayfası yararlı olacaktır.

Uygun olmayan madde adlarına örnekler: ****Ansiklopedi**** , !Sevdiğim şeylerin listesi , "Sürek avcılığı".

Özlü sözlere örnek madde adları: Non nobis solum ; Cogito ergo sum; Yurtta sulh, cihanda sulh

[değiştir] Tartışmalı adlar

Ayrıca bakınız: Vikipedi:Adlandırma anlaşmazlığı

Bir maddenin adının ilgilenen okurlar tarafından bulunmasını sağlamaktan başka bir gayesi yoktur. Özellikle bir maddenin şimdiki adı, o adın yeğlendiği anlamına gelmez ya da madde içinde alternatif adların bulunamayacağı anlamına da gelmez. Genel olarak bir maddenin adı diğer maddelerin adını değiştirmek için örnek olarak kullanılmamalıdır. Kullanıcıların tartışmalı bir adı başka bir tartışmalı ad ile değiştirmemeleri kesinlikle önerilir. Eğer bir maddenin adı uzunca bir süre değişmeden durduysa ve onu değiştirmek için iyi bir neden yoksa öyle kalmalıdır. Özel olarak karar vermek için bir temel olmadığı durumlarda maddeye ilk yazanın verdiği adın kalması uygundur. Madde adlarını değiştirmek için yapılacak öneriler olay bazında incelenmeli ve madde adı değişikliği yapılmadan önce tartışma sayfasında tartışılmalıdır. Ancak tartışmalı madde adları için yapılan tartışmalar üretken değildir ve Vikipedi'ye katkıda bulunarak geliştirmenin bir çok başka yolu vardır. Tartışmalı madde adlarına bir kaç örnek Bulgaristan'ın illeri, Hiung-nu ya da Büyük Hun İmparatorluğu, Felemenkçe ya da Hollandaca olarak verilebilir.