Arap alfabesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

[değiştir] Tanım

Osmanlı Devleti dahil, İslam dininin yayıldığı coğrafyada büyük ölçüde benimsenmiş, Latin alfabesinden sonra dünyada yazı dili olarak en çok kullanılan yazı sistemidir.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti 1928 yılında Latin alfabesiyle yazı sistemine geçmiştir. Arap alfabesi MS 2-4. yüzyıllar arasında Nebati yazısından gelişmiş olmakla birlikte günümüze ulaşan en eski yazı örnekleri MS 6 yüzyıla (Zebed 512, Harran 568) aittir. Sağdan sola yazılan Arap alfabesinde bulunan 28 ünsüzün, 22 tanesi Sami alfabesinden geçerken şekil değişikliğine uğrayan sesler olup, geri kalan altı ses Arapça’ya özgüdür

[değiştir] Günümüzde Arap harflerin kullanıldığı diller

[değiştir] Orta doğu ve Orta asya

• Irak'ta Kürtçe ve Türkmence;
• İran'da Farsça, Azeri Türkçesi, Kürtçe, Beluci, ve diğer bölgesel diller;
• Afganistan'da Dari (Farsça), Peştu, Özbekçe, Türkmence, Tacikçe (Farsça'nın bir koludur) ve diğer bölgesel diller;
• Tacikistan'da İran'da basılmış Tacikçe kitaplar. Tacikistan'da resmî olarak Kiril alfabesi kullanılmaktadır.;
• Çin'de Uygurca. Latin alfabesine 1969'da geçildikten sonra, 1983'de geri Arap harflerilyle yazılmışdır.;
• Kazakça Pakistan, İran, Çin, ve Afganistan'da Arap harflerilyle yazılmaktadır;
• Kırgızca Çin'de Arap harflerilyle yazılmaktadır.

[değiştir] Doğu Asya

• Çince bazı Huiler (Müslüman Çinliler) tarafından Xiao'erjing alfabesiyle yazılmaktadır.

[değiştir] Güney Asya

• Pakistan'da Urduca, Pencapi (Şahmuhi harfleriyle), Sindhi, Beluci, Keşmiri ve Peştu.
• Hindistan'da Urduca ve Keşmiri
• Sri Lanka ve Hindistan'ın Tamil Nadu ve Kerala eyaletlerinde Tamil dili Müslümanlar tarafından Arvi dili olarak Arap harfleriyle yazılmaktadır.
• Maldiv adalarında Dhivehi dili Tana harfleriyle yazılmaktadır.

[değiştir] Güney Doğu Asya

• Bruney'da Malay dili Jawi alfabesiyle yazılmaktadır. Bu harfler aynı zamanda dini sebepler için Malezya, Endonezya, Güney Tayland ve Filipinler'de kullanılmaktadır.

[değiştir] Afrika

• Beja dili, Kuzey Doğu Sudan;
• Komor dili, Komor Adalarında;
• Hausa dili, Acemi alfabesiyle;
• Mandinka dili, Acemi alfabesiyle;
• Fula dili, özellikle Gine'deki Pular halkı Acemi alfabesini kullanmkatadır;
• Volof dili, Senegal'deki zaviyelerde, Volofal diye isimlendirilen alfabeyle.
• Berberi dilleri Magrip ülkelerinde Arap harflerilyle yazılmaktadır.

[değiştir] Geçmişte Arap harflerin kullanıldığı diller:

[değiştir] Afrika

• Afrikaans, Güney Afrika'ya Güney Doğu Asya'dan köle olarak getirilen Müslüman Maleyler tarafından. Örnek olarak Sultan Abdülâziz'in Güney Afrika'ya kadı olarak tayin ettiği Ebu Bekir Efendi Uiteensetting van die Godsdiens) adlı eserini Arap harfleriyle yazmışdır;
• Fas'taki Berberi dillerinden Taşelhit ve Tamazghit;
• Etiyopya'da konuşulan Harari dili, günümüzde Ge'ez alfabesiyle yazılmaktadır.
• Yukarıda ismi geçen Batı Afrika dilleri (Hausa, Fula, Mandinka, ve Volof resmi olarak Latin alfabesiyle yazılmaktadır;
• Madagaskar'daki Malagasy dili eskinde Sorabe harfleriyle yazılmaktaydı;
• Nubi dilleri;
• Swahili, 19. yüzyıildan beri Latin alfabesini kullanmakta;
• Somali dili, 1972'den beri Latin alfabesini kullanmakta;
• Batı Afrika'da konuşalan Songay dilleri, özellikle Timbuktu'da;
• Batı Afrika'da konuşalan Yoruba dili

[değiştir] Orta Asya ve Rusya

• Başkır, 1928'e kadar;
• Çağatay;
• Çeçen dili, 16. yüzyıldan 1928'e kadar ^[1]);
• Kazakistan'da Kazakça, 1930'lara kadar;
• Kırgızistan'da Kırgızca, 1930'lara kadar;
• Tatarca (İske imlâ ve Yaña imlâ), 1928'e kadar;
• Türkmenistan'da Türkmence;
• Özbekistan'da Özbekçe;
• Sovyetler Birliğinde oturan Müslümanlar 1928'e kadar Arap harflerini kullandılar.

[değiştir] Güney Doğu Asya

• Malezya ve Endonezya'da Malay dili; Filipinler'de Maguindanao ve Tausug dilleri.

[değiştir] Avrupa

• Arnavutça;
• Azerbaycan'da Azeri Türkçesi, 1928'e kadar;
• Boşnakça;
• Leh dili (Polonyaca), Lehistan'da oturan Lipka Tatarları arasında;
• Belarusça, Lehistan'da oturan Lipka Tatarları arasında, bakınız Belarus Arap harfleri;
• Mozarapça, İber Yarımadası'nda Müslümanlığın etkisi altında bulunan bölgelerede Aljamiado harfleriyle (ve daha sonra Aragonca, Portekizce, ve İspanyolca, bakınız Aljamiado;
• Türkçe 1928'e kadar. Türkçe yaklaşık bin sene Arap harfleriyle yazıldıktan sonra, 1928'deki Harf Devrimi'nden sonra Latin alfabesiyle yazılmaya başlamışdır.

[değiştir] Kaynakça

• Özhan Öztürk (2005). Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2 Cilt. Heyamola Yayıncılık. İstanbul.

ISBN 975-6121-00-9 (Sadece tanım bölümü)

• http://en.wikipedia.org/wiki/Arabic_alphabet

Yazı sistemleri, alfabe veya harf ile ilgili bu madde bir taslaktır. İçeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.