Avrupa

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Avrupa'nın uydudan çekilen görüntüsü

Dünya üzerinde Avrupa'nın yeri

Avrupa, Afrika'nın kuzeyinde, Asya'nın batısında ve Atlas Okyanusu'nun doğusunda bulunan yarımada. Üzerinde birçok ülke mevcuttur.

Avrupa, Sami dillerde Erep (yahut Irib), güneşin battığı taraf anlamına gelir. Fenikelilerden Yunanlılara geçen bu ad, Yunanca'da Europa olmuş ve Ege Denizi'ne göre batıda bulunan ülkelere bu ad verilmiştir.

Ayrıca Mitolojide Finike kralı Agenar ile Telepassa'nın kızının adıdır. Boğa şekline giren Zeus tarafından İda'ya kaçırılmıştır Zeus'tan Minos, Sarppedon ve Rhadamnthys isminde üç çocugu olmuştur; Adı bir yarımadaya verilmiştir.

[değiştir] Tarihi

Ana madde: Avrupa tarihi

En geniş döneminde Roma İmparatorluğu (M.S. 100)

Öteden beri büyük krallık ve imparatorluklara beşiklik yapmış bu yarımada, endüstri devriminden sonra da, gelişmişliğini korumuş ve diğer tüm kıtalara göre endüstrileşmesini kısa sürede tamamlamıştır.

Avrupa'nın önemi, konumu, yüz ölçümü, doğal kaynakları, nüfusu ve fiziki özelliklerinden değil, sahip olduğu insan kaynağı ve onun niteliklerinden ileri gelmektedir. İyi eğitilmiş insanlardan oluşan nüfus, bilim ve teknolojide göstermiş olduğu ilerlemeler sayesinde, ekonomik yönden de gelişmiş ve yüksek bir hayat standardına ulaşmıştır. Doğal kaynakları az olan Avrupa, bu gelişmesini tamamen insan kaynağının yüksek niteliklerine ve sömürgecilik sisteminin nimetlerine borçludur. Günümüzde dünyanın en büyük güç odağı olan ABD'nin halkı da çok büyük oranda Avrupa kökenlidir. Ayrıca bilimsel ve teknolojik gelişmelerin kilometre taşları olan önemli buluşların çoğu da Avrupalılar tarafından gerçekleştirilmiştir. Avrupa ülkelerinin her yönden birleşmesini amaçlayan ve bu yolda önemli aşamalar gerçekleştiren Avrupa Birliği, Avrupa'nın yeryüzündeki gücünü ve önemini daha da artırmaktadır.

Avrupa Bayrağı, Avrupa Birliği Tarafından da kullanılıyor

1990 yılına kadar (Soğuk Savaş'ın bitimi) Avrupa'da birbirinden farklı siyasal ve ekonomik sistemler ve bunların temsilcilerinden oluşan bloklar mevcuttu. Bunlardan biri, şimdi de mevcut olan çok partili demokratik sistemi ve serbest piyasa ekonomisini uygulayan Batı Bloku diğeri ise tek partili sosyalist siyasal sistemle sıkı bir devletçi ekonomiyi uygulayan Doğu Bloku'ydu. Ancak Doğu Bloku'nun lideri olan SSCB'nin ekonomik ve siyasal sisteminin iflas etmesiyle doğu bloğu da çökmüştür. Eski Doğu Bloku ülkeleri, ekonomik ve siyasal sistem olarak Batı Blokuna yakınlaşma yolunda önemli adımlar atmışlardır. Çok partili demokratik sisteme ve serbest pazar ekonomisine geçiş yapmanın sancıları atlatılmak üzeredir. Avrupa Birliği'ne yapılan başvurular olumlu karşılanmış ve başvuran ülkeler ile AB arasında uyum çalışmaları sürdürülmektedir. Doğu Bloku'nun askeri örgütü olan Comecon da dağıtılmış ve eski Doğu Bloku ülkeleri, Batı Avrupa'nın askeri örgütü olan NATO'ya girmek için başvuruda bulunmuşlar ve bu konuda önemli gelişmeler sağlanmıştır. Böylece Avrupa'da 1990 öncesinin askeri, ekonomik ve siyasi kutuplaşması önemli ölçüde ortadan kalkmıştır.

[değiştir] Kültürü

Aslında Avrupa'da Asya'nın içinde değilmidir?Onu Asya'dan ayıran tek neden kültürüdür.Çünkü Avrupa diğer kıt'alar gibi Asya'dan ayrık değildir.Ayrıca Avrupa'nın coğrafi sınırları içerisindeki insanlarda bilgilidir.Zaten Dünya'daki bilimadamlarının büyük çounluğu Avrupa'dan çıkmaktadır. Örnek:Einstein,Newton,Galileo,Pastör adlı bilimadamları bunları bunların çok küçük bir bölümüdür.

[değiştir] Coğrafyası

Ana madde: Avrupa coğrafyası

Avrupa kıtası

Avrupa geleneksel olarak Dünya'daki 7 kıtadan biri olarak düşünülmektekle birlikte aslında Asya ile coğrafi açıdan bağlantılı bir kıtadır ve bazan Avrasya adı altında anılır. Avrupa'nın geleneksel tanımına göre Ural Dağları Avrupa'nın doğudaki sınırını oluştururlar. Güneydoğu'daki sınırını Ural Nehri oluşturur. Sınır Hazar denizi, Kafkas Dağlarının zirveleri boyunca devam eder, Karadeniz, İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı'yla belirlenir. Akdeniz Avrupa'nın güney sınırını, Kuzey Buz denizi kuzey sınırını, Atlas Okyanusu ise kuzey ve batı sınırını belirler. İzlanda Avrupa'dan çok Kuzey Amerika'ya yakın olmakla birlikte Avrupa'nın bir parçası olarak sayılmaktadır. Avrupa yarımadası güneyde Afrika kıtasına oldukça yaklaşır (Cebelitarık Boğazı 14 km). Güneydoğuda ise Asya ile hemen hemen bitişir (İstanbul Boğazı 0,7 km., Çanakkale Boğazı 1,3 km.).

Avrupa'nın yüzölçümü 10.523.000 km2 dir. Bu ise yeryüzünün %5'i, karaların % 15'i Avrasya'nın 1/5'i demektir. Avrupa, yaklaşık olarak harita üzerinde 35 ile 70 kuzey paralel daireleri ile 10 ile 60 doğu meridyenlerinin çerçevelediği bir üçgene benzer. Yarımadada 0-4 saat dilimleri yer alır.

Avrupa'nın uç noktaları ise; kuzeyde Kuzey burnu (71° 10' kuzey enlemi), güneyde Mora'nın Matapan burnu (36° 23' kuzey enlemi), Batıda Rocca (Portekiz) burnu (9° 29' batı boylamı), doğuda Ural dağları (60° doğu boylama)'dır. Rocca burnu ile Ural Dağları arasındaki uzunluk 5500 km, Kuzey burnu ile Matapan burnu arasındaki genişlik 3800 km'dir.

Avrupa ülkeleri coğrafi konumları, yani bulundukları yer ve ekonomik gelişmişlik açıdan; Batı Avrupa ülkeleri, Kuzey Avrupa Ülkeleri (İskandinavya ve Baltık ülkeleri), Akdeniz ülkeleri, Orta Avrupa ülkeleri, Doğu Avrupa ülkeleri ve Balkan Ülkeleri gibi guruplara ayrılmaktadır.

Avrupa'nın genel coğrafî özelliklen maddeler halinde şöyledir;

Avrupa bir devrimler yarımadasıdır. Özellikle demokrasi, endüstriyel ve bilimsel açıdan dünyayı etkileyen devrimleri gerçekleştirmiştir.
Nüfus yoğunluğunun fazla olduğu bir yarımadadır. Hayat seviyesi yüksektir. Nüfus artışı çok azdır. Hatta bazı ülkelerde nüfus azalması vardır.
Avrupa, dünyada ihracat ve ithalatta önde gelen yarımadadır. Dünyada üretilen endüstri ürünlerinin üçte biri bu yarımadaya aittir.
Endüstrileşmiş ülkelerin toplandığı bir yarımadadır. Birleşik Krallık (İngiltere), Fransa, İtalya ve Almanya endüstrileşme açısından çok ileri durumdadır.
Çeşitli uluslara mensup insanların yaşadığı Avrupa'da 50 civarında devlet vardır. Komşu ülkeler arasında dil, ekonomik ve kültürel açıdan önemli farklar bulunur.

[değiştir] Avrupa'ya ait nüfus ölçümleri

Yüzölçümleri:10.600.000

Nüfusu:636.360.000 kişi

Nüfus yoğunluğu:ortalama 61 kişi/km2

En yüksek ve en alçak noktası:mont blanch-4810km(fransa alpleri)-Hazar denizinin kuzeyi 28m.

En büyük gölü:Ladoga gölü-18.400

En büyük adası:Büyük Britanya(İngiltere)

[değiştir] Ekonomisi

Ana madde: Avrupa ekonomisi

Kişi başı GSYİH
siyah:$27.000;Koyu yeşil:$17.000-$26.999 arası;Yeşil:$9.000-$16.999 arası;açık yeşil:$8.999 ve aşağısı

Avrupa ekonomisi, 50 farklı devlet içinde 710 milyondan fazla kişiyi kapsar. Benzer diğer kıtalar, Avrupa devletlerinin farklı zenginlikleri, en fakirlerinin diğer kıtalardaki en fakir devletlerin yaşam standartlarından ve GSYİH koşullarından çok üstünde olmasına rağmen. Zenginlikler farkı en kabaca Avrupa boyunca batı-doğu bölümünde görülebilir. Batı Avrupa ülkelerinin hepsi yüksek GSYİH ve yaşam standartlarına sahipken Avrupa ekonomilerinin pek çoğu hala eski Yugoslavya ve çöken Sovyetler Birliği'inden hasıl olmaktadır. Buradaki Avrupa sözcüğü Avrupa ekonomisi sınırlarını Asya'da Azerbaycan ve Kıbrıs sınırı olarak içerir.

Kıta olarak Avrupa dünyada en büyük ekonomiye sahiptir. Avrupa'nın en geniş ulusal ekonomisi Almanya olup,nominal GSYİH de global olarak 3.ncü sıradadır.Ve satın alma gücü paritesi'nde (SAGP) beşinci sıradadır. ve onun ikincisi Birleşik Krallık olup, nominal GSYİH'de dünya üçüncüsü ve SAGP'de altıncıdır. Avrupa Birliği dünyanın en geniş (IMF ve Dünya Bankası'na göre 2005) veya ikinci en geniş ekonomisidir(CIA world Factbook-2006)

[değiştir] Ülkeler

Ana madde: Avrupa ülkeleri listesi

Avrupa

Avrupa'nın Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulmuş bölgeleri: ██ Kuzey Avrupa ██ Batı Avrupa ██ Doğu Avrupa ██ Güney Avrupa

Ülke ve Bayrağı	Yüzölçümü (km²)	Nüfus (2002)	Nüfus Yoğunluğu (km²)	Başkent
Doğu Avrupa:
Belarus	207,600	10,335,382	49.8	Minsk
Bulgaristan	110,910	7,621,337	68.7	Sofya
Çek Cumhuriyeti	78,866	10,256,760	130.1	Prag
Macaristan	93,030	10,075,034	108.3	Budapeşte
Moldova^[1]	33,843	4,434,547	131.0	Kişinev
Polonya	312,685	38,625,478	123.5	Varşova
Romanya	238,391	21,698,181	91.0	Bükreş
Rusya^[2]	3,960,000	106,037,143	26.8	Moskova
Slovakya	48,845	5,422,366	111.0	Bratislava
Ukrayna	603,700	48,396,470	80.2	Kiev
Kuzey Avrupa:
Birleşik Krallık	244,820	60,201,000	244.2	Londra
Danimarka	43,094	5,368,854	124.6	Kopenhag
Estonya	45,226	1,415,681	31.3	Tallinn
Finlandiya	336,593	5,157,537	15.3	Helsinki
İzlanda	103,000	307,261	2.7	Reykjavík
İrlanda	70,280	4,234,925	60.3	Dublin
Letonya	64,589	2,366,515	36.6	Riga
Litvanya	65,200	3,601,138	55.2	Vilnius
Norveç	386,269	4,527,984	11.8	Oslo
İsveç	449,964	9,090,113	19.7	Stokholm
Güney Avrupa:
Arnavutluk	28,748	3,544,841	123.3	Tiran
Andorra	468	68,403	146.2	Andorra la Vella
Bosna-Hersek	51,129	3,964,388	77.5	Sarayova
Hırvatistan	56,542	4,390,751	77.7	Zagreb
Yunanistan	131,940	10,645,343	80.7	Atina
İtalya	301,230	58,751,711	191.6	Roma
Makedonya	25,333	2,054,800	81.1	Üsküp
Malta	316	397,499	1,257.9	Valletta
Karadağ^[3]	13,812	616,258	44.6	Podgorica
Kosova^[4]	10,887	2,200,000	220	Priştine
Portekiz^[5]	91,568	10,084,245	110.1	Lizbon
San Marino	61	27,730	454.6	San Marino
Sırbistan^[6]	77,474	9,663,742	109.4	Belgrad
Slovenya	20,273	1,932,917	95.3	Ljubljana
İspanya^[7]	498,506	40,077,100	80.4	Madrid
Vatikan	15.44	1905	22,945.5	Vatikan
Batı Avrupa:
Avusturya	83,858	8,169,929	97.4	Viyana
Belçika	30,510	10,274,595	336.8	Brüksel
Fransa^[8]	547,030	59,765,983	109.3	Paris
Almanya	357,021	83,251,851	233.2	Berlin
Lihtenştayn	160	32,842	205.3	Vaduz
Lüksemburg	2,586	448,569	173.5	Lüksemburg (şehir)
Monako	1.95	31,987	16,403.6	Monako
Hollanda^[9]	41,526	16,318,199	393.0	Amsterdam
İsviçre	41,290	7,301,994	176.8	Bern
Orta Asya:
Kazakistan^[10]	2,717,300	15,815,144	5.0	Astana
Kafkasya:^[11]
Azerbaycan^[12]	86,600	8,870,000	105.7	Bakü
Gürcistan^[13]	49,240	2,447,176	49.7	Tiflis
Ermenistan^[14]	29.800	3,002,594	112.0	Erivan
Anadolu ve Balkanlar:
Türkiye^[15]	814.576	70,044,932	85.9	Ankara
Toplam	10,396,619 ^[16]	694,270,001^[17]	66.8

[değiştir] Notlar

^ Includes Transnistria, a region that has declared, and de facto achieved, independence; however, it is not recognised de jure by sovereign states.
^ Russia is generally considered a transcontinental country in Eastern Europe (UN region) and Asia, with European territory west of the Ural Mountains and both the Ural and Emba rivers; population and area figures are for European portion only.
^ Sırbistan Karadağ'dan 3 Haziran 2006'da bağımsızlığını elde etti.
^ Sırbistan'dan 17 Şubat 2008'da bağımsızlığını elde etti.
^ Figures for Portugal include the Azores west of Portugal but exclude the Madeira Islands, west of Morocco in Africa.
^ Figures for Serbia include Kosovo and Metohia, a province administrated by the UN (UNMIK) as per Security Council resolution 1244.
^ Figures for Spain exclude the Canary Islands, west of Morocco in Africa, and the exclaves of Ceuta and Melilla, which are on the northwest of the African continent.
^ Figures for France include only metropolitan France: some politically integral parts of France are geographically located outside Europe.
^ Netherlands population for July 2004. Population and area details include European portion only: Netherlands and two entities outside Europe (Aruba and the Netherlands Antilles, in the Caribbean) constitute the Kingdom of the Netherlands. Amsterdam is the official capital, while The Hague is the administrative seat.
^ Kazakhstan is sometimes considered a transcontinental country in Central Asia (UN region) and Eastern Europe, with European territory west of the Ural Mountains and both the Ural and Emba rivers; area figures are for European portion out of total.
^ Armenia and Cyprus are sometimes considered transcontinental countries: both are physiographically in Western Asia but have historical and sociopolitical connections with Europe.
^ Azerbaijan is often considered a transcontinental country in Western Asia (UN region) and Eastern Europe; population and area figures are for European portion (north of the crest of the Caucasus and the Kura River) out of total. This excludes the exclave of Nakhichevan and Nagorno-Karabakh (a region that has declared, and de facto achieved, independence; however, it is not recognised de jure by sovereign states).
^ Georgia is often considered a transcontinental country in Western Asia (UN region) and Eastern Europe; population and area figures are for European portion (north of the crest of the Caucasus and the Kura River) out of total. Also includes Abkhazia and South Ossetia, two regions that have declared, and de facto achieved, independence; however, they are not recognised de jure by sovereign states.
^ Armenia is often considered a transcontinental country in Western Asia (UN region) and Eastern Europe; population and area figures are for European portion (north of the crest of the Caucasus and the Kura River) out of total. Also includes Abkhazia and South Ossetia, two regions that have declared, and de facto achieved, independence; however, they are not recognised de jure by sovereign states.
^ Turkey is generally considered a transcontinental country in Western Asia (UN region) and Southern Europe: the region of Rumelia (Trakya) – which includes the provinces of Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, and the western parts of the Çanakkale and Istanbul Provinces – is west and north of the Bosporus and the Dardanelles; population and area figures are for European portion (including all of Istanbul) out of total population.
^ The total area figure includes only European portions of transcontinental countries.
^ The total population figure includes only European portions of transcontinental countries.