Vikipedi:Hizmetliler

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kısayol: VP:H

Hizmetliler, Vikipedi'nin işleyişi için gerekli olan bazı işlevlere erişime sahip kullanıcılara verilen addır. Bu görevler veya işlevler: sayfa ve dosya silebilme veya silinen bir sayfayı geri getirebilme, sayfaları geçici olarak korumaya alıp değiştirilmesini durdurma ya da korumasını kaldırıp değişikliğe tekrar izin verme, bir kayıtlı kullanıcı ya da IP adresinden erişimi engelleme ya da tekrar erişimine izin verebilme olarak özetlenebilir. Vikipedi'deki uygulama, Vikipedi'ye en azından bir-iki aylığına, etkin ve düzenli olarak katkıda bulunmuş, Vikipedi politikalarına aşina olmanın yanı sıra aynı zamanda bu politikaları uygulayan, ve topluluğun güvenini kazanmış Vikipedistlere, hizmetli görevinin bir hizmetli başvurusu tartışması sonrasında verilmesidir. İlgili işlevler süresiz bir şekilde verilir, ancak ve ancak kullanıcının kendi isteği veya yüksek-seviye müdahalelerin karıştığı özel durumlarda geri alınabilir (daha fazla bilgi için aşağıdaki hizmetliliğin istismarı kısmına bakınız).

Vikipedi'de hizmetlilik güç değil sorumluluk anlamına gelir. Yöneticilerin topluluğu yönetme durumları yoktur. Tüm diğer Vikipedistler gibi eşit söz hakkına sahiptirler; kuralları koymazlar. Hizmetliler tecrübeli Vikipedistlerdir. Bunun yanı sıra Vikipedi'de ilkelere ve kurallara uyulması gibi konuları takip ederler. Yanlışları ikaz ederler; yol gösterirler. Gerektiğinde de sorunu çözmek için sahip oldukları ek özellikleri kullanabilirler. Kullanıcılardan farkları sadece wiki yazılımının sunduğu birkaç özel fonksiyonu kullanabilmeleridir.

Vikipedi'nin açıldığı ilk zamanlarda, tüm kullanıcılar hizmetli olarak da görev yapmaktaydılar, ve prensipte bu hâlen geçerlidir. İlk zamanlardan beri, hizmetlilerin topluluğun bir tür özel alt grubuna dönüşmemesi, diğer herkes gibi topluluğun bir parçası olmaları gerektiğinin altı çizilmiştir. Genel olarak, Vikipedi'nin düzenlenmesi ve idare edilmesi herhangi bir Vikipedist tarafından, hizmetliliğin sağladığı ek işlevler olmaksızın yapılabilir. Hizmetlilere verilen araçlar tekniktirler ve diğerleri üzerinde herhangi bir otoriteye kendiliğinden yol açmazlar; hizmetliler, insanların potansiyel olarak zararlı olabilecek araçları güvenle emanet edebileceklerini düşündükleri kişilerdir.

Hizmetli olmanın, kişinin yaptığı hizmetlerden ötürü hakedilmiş bir rütbe ya da ödül gibi düşünülmemesi gerekir. Hizmetlilik ek görevler ve sorumluluklar getirmektedir. Bu ek görevler ve sorumluluklar sadece hizmetlilerin yapabileceği şeyler olduğu için, önceliklidirler. Madde yazmak gibi işler ikinci planda kalır. Bu durumdan hoşnut olmayacak birinin hizmetli olmaması daha doğru olacaktır.

[değiştir] Hizmetli araçları

Wiki yazılımının sunduğu fakat erişimin kısıtlı olduğu çeşitli fonksiyonlar mevcuttur. Hizmetliler bu fonksiyonlardan aşağıdaki üçüne sahiptirler.

[değiştir] Koruma altındaki sayfalar

Hizmetliler Ana Sayfa dahil olmak üzere, koruma altına alınmış her sayfayı değiştirebilirler. Vikipedi topluluğun her üyesi değişiklik fikirlerini ve önerilerini Tartışma:Ana Sayfa bölümünde belirtebilirler. Eskiden Ana Sayfa, oldukça yüksek oranda vandalizme sahne olmaktaydı; ana sayfamızın korunma altına alınması, hoş geldin sayfamız olan ana sayfamızı rastgele hakaretlerden uzak tutmak için verilmiş talihsiz bir ödündür.

Sayfaları, belirli kullanıcı kategorilerine veya ad değişikliğine karşı, koruma altına alabilmek veya bu işlemi geri alabilmek (yani koruma altındaki sayfaların korumasını kaldırabilmek). Sayfalar genellikle nadiren veya geçici olarak koruma altına alınırlar. Daha fazla bilgi ve yönerge için Koruma Politikası sayfasına göz atabilirsiniz.

[değiştir] Silme işlemi ve silme işlemini geri almak

Dosyalar dahil, sayfaları ve geçmişlerini silebilmek. Daha fazla bilgi ve yönerge için Silme Politikası ve (özellikle de) yöneticiler için silme yönergeleri sayfalarına göz atınız. Bir sayfanın silinmesini önermek istiyosanız (ki öncelikle ilgili politikayı ve yönerge sayfasınız okumalısınız), Silinmeye Aday Maddeler sayfasına göz atabilirsiniz. Bazı durumlarda silme işlemi teknik bir husustur, örneğin bir sayfanın yeniden adlandırılabilmesi için bir sayfanın silinmesi gerekebilir veya geçmişi parçalara ayrılmış ve bozulmuş bir sayfanın geçmişini bütünleştirmek için silmek ve parçaları birleştirerek yeniden oluşturmak gerekebilir. Diğer durumlarda ise daha ziyade bir içeriğin ansiklopedik açıdan uygun olup olmamasına bağlıdır, örneğin saçma değişikliklere sahip, gerçekte hiç içerik barındırmayan sayfaları temizleme veya diğer sitelerden eklenmiş ve bu sebeple de telif hakkı ihlâli yaratan sayfaları çıkarmak için kullanılır.

Silinmiş, dosyalar dahil, sayfaları ve geçmişlerini görebilmek ve geri getirebilmek. Yönergeler için yöneticilerin silinmiş sayfaları görmesi ve geri getirebilmesi sayfasına bakabilirsiniz. Bir silme işlemine itiraz etmek için o işlemi yapan yönetici ile görüşmelisiniz .

[değiştir] Engellemek ve engel kaldırabilmek

IP adreslerini, IP aralıklarını, ve kullanıcı hesaplarını süreli veya süresiz olarak engelleyebilmek.

IP adreslerindeki, IP aralıklarındaki, ve kullanıcı hesaplarındaki engellemeleri kaldırabilmek
Engelleme işleminin ne zaman uygun ne zaman uygunsuz olacağını daha iyi anlayabilmek için Engelleme Politikası sayfasına göz atabilirsiniz. Engellenmiş adres ve kullanıcı adlarının listesi içinse bu sayfaya bakabilirsiniz.

[değiştir] Bürokratlar

Bürokratlar yöneticilerin sahip olmadığı 3 işleve sahiptirler:

Normal bir kullanıcıyı yönetici veya bürokrat atayabilirler. (Azledemezler. Azletme meta tarafından yapılabilir.)
Bir kullanıcının kullanıcı ismini değiştirebilirler.
Bir kullanıcıya bot statüsü verebilirler ya da bot statüsünü iptal edebilirler.

Bürokratlar 1. ve 3. görevlerini ancak bu yönde sonuçlanmış bir oylama mevcutsa uygulayabilirler. 2. görevlerini ise sadece kullanıcının talebi üzerine uygulayabilirler.

Teknik olarak, Vikipedi'de bürokratlık ve yöneticilik ayrı kullanıcı statüleridir, ancak genelde bürokratlar yöneticiler içinden seçilir.

[değiştir] Hizmetlilik yetkilerinin kullanımı

Eğer bir hizmetli, yetkisindeki fonksiyonlarından birini kullanacaksa o fonksiyona ait Vikipedi politikasına uymak zorundadır. Ayrıca, işlemi uygularken, ilgili politikanın hangi maddesine göre işlemi uyguladığını belirtmesi gereklidir. Örneğin; deneme olarak tanımlanabilecek yeni bir madde hızlı silme işlemi ile silinecekse, hizmetli maddeyi silerken, neden kısmına "Vikipedi:Hızlı silme Genel, 2" benzeri bir ifade koymalıdır.

[değiştir] Çok önemli değil

Vikipedide hizmetlilik hakkında sıklıkla atıfta bulunulan yorumlardan biri,Jimbo Wales tarafından Şubat 2003 tarihinde dile getirilen ve bu görevin sistem operatörü olarak adlandırıldığı aşağıdaki yorumdur:

“

Sadece şunu söylemek istiyorum, sistem operatörü olmak çok önemli bir şey değildir.

Biraz istemeden de olsa, sanırım etrafta bir süredir bulunan birkaç kişiye sistem operatörlüğü yetkisi vereceğim. Ancak bunun etrafındaki "otorite" havasını dağıtmak istiyorum. Sistem operatörlerine verilen yetkilerin herkese verilmiyor olması yalnızca teknik bir durumdur.

Bazı kullanıcılara sistem operatörlüğü yetkisi verilmesinin, özel ve önemli bir durum olduğu fikri oluşması kesinlikle hoşuma gitmiyor.

„

—Jimbo Wales wikimedia.org arşivi, gmane arşivi

[değiştir] Hizmetli listesi

Burada, hizmetli statüsü kazandıkları tarihlere göre sıralanmış olarak Vikipedi hizmetlilerinin listesi bulunmaktadır. Güncel hizmetli listesine buradan ulaşabilirsiniz.