Kırgızca
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Kırgızca Kırgız tili, Kırgızça Кыргыз тили, Кыргызчa |
|
|---|---|
| Konuşulduğu ülkeler: |  Kırgızistan, Afganistan, Tacikistan, Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti |
| Konuşan kişi sayısı: | 6,136,733 |
| Sıralama: | |
| Dil Grubu Sınıflandırma: | Altay Dil Ailesi[1]
|
| Resmî Durum | |
| Resmî dil olduğu ülkeler: | Kırgızistan[2] |
| Dili düzenleyen kurum: | - |
| Alfabe: | Kiril Abecesi |
| Dil Kodları | |
| ISO 639-1 | ky |
| ISO 639-2 | kir |
| SIL | |
| Not: Bu sayfa Unicode ile kodlanmış IPA fonetik sembolleri kullanıyor olabilir. | |
| Ayrıca bakınız: Dil – Dil aileleri |
|
Kırgızca (Kırgızca: Кыргыз тили / Kyrgyz tili), Altay dilleri'nin Türk Lehçeleri'ne bağlı Kıpçak grubuna ait bir lehçedir. Kazak Türkçesi ile yakın özellikler gösteren dil yaklaşık 4 milyon kişi tarafından konuşulmakta olup, Kırgızistan'ın resmi dilidir.
Özellikleri: sözcük başı y'ler c'ye dönüşmüştür; yol>col yıldız>cıldız..., Eklerde de değişme olur, yuvarlak ünlüler kendinden sonraki ünlüleri etkiler: bölmö:bölme, köpölöklördön (kelebeklerden), bazı b ile başlayan kelimeler m olabilir:boyun>moyun, bun (sıkıntı)>muŋ (ŋ:nazal n, ng sesi verir.)
Kırgızca'nın eski şekilleri 24 harfli Orhun yazısı ile yazılmıştır. Günümüzde ise Kırgızca bazı ilave harfler kullanılarak Türkiye'deLatin alfabesi, Kırgızistan'da Kiril alfabesi ve Doğu Türkistan'da Arap alfabesi ile yazılabilmektedir.
Kırgızca'da şimdi zaman çeşitliliği de görülür. -a / -e, -y ekiyle kurulan şimdiki zamandır. (Cönököy uçur çak \ Basit şimdiki zaman)
kaç-a-mın "kaçıyorum"
kaç-a-sın "kaçıyorsun"
kaç-a-sız "kaçıyursın"
al kaç-a-t "kaçıyor"
kaç-a-bız "kaçıyoruz"
kaç-a-sınar "kaçıyorsunuz"
kaç-a-sızdır "kaçıyorsunuz"
alar kaç-a-t "kaçıyorlar"
Tataal uçar çak (Birleşik şimdiki zaman) Yat-, yür-, tur-, otur- fiilleriyle kurulan şimdiki zamana Kırgız Türkçesi'nde birleşik şimdiki zaman denir.
Men işte-p cür-ö-m "Ben çalışıyorum"
Konu başlıkları |
[değiştir] Dilbilgisi
[değiştir] Zamirler
| Teklik | Çokluk | ||
|---|---|---|---|
| Kırgızca | Türkçe | Kırgızca | Türkçe
|
| Мен (Men) | Ben | Биз (Biz) | Biz |
| Сен (Sen) | Sen (teklik samimî) | Сендер (Sender) | Siz (çokluk samimî) |
| Сиз (Siz) | Siz (teklik resmî) | Сіздер (Sizder) | Sizler (çokluk resmî) |
| Ал (al) | O | Алар (alar) | Onlar |
TÜRKİYE KIRGIZİSTAN SAHA(YAKUTİSTAN) →
yıl Cıl Sıl→ yağmur camğır Samıır→ Yaka caka Sağa→ yalamak caloo Salaa→ Yaş caş Saas→ yaşdaş castaş Saastıı kihi→ Yat cat Sıt-→ yedi ceti Sette→ Yel cel Siel→ yeni cañı Saña→ Yeniden cañıdan Sañattan→ yer cer Sir→ Yumak(yıkamak) Cuu- Suuy-→ yıldız cıldız Sulus→ Yirmi cıyırma Süürbe→ yok cok suoh→ Yol col Suol→ yumurta cumurtka Sımııt→ Yumşak cumşak SımnağasV yüz cüz Süüs→
[değiştir] Bakınız
- Kırgızlar
- Kırgızistan
- Kırgız alfabesi
- Kırgız Türkçesi Dilbilgisi
- Kırgız Türkçesinin Fonetiği
[değiştir] Kaynakça
[değiştir] Dış bağlantılar
- Kırgız Edebiyatı - I 31.Cilt Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
- Kırgız Edebiyatı - II. 32. Cilt Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
- THE TALKING KYRGYZ PHRASEBOOK (İngilizce)
- Киргизско-Русский (Кыргызско-русский) словарь. (Rusça)
- Кыргыз тили （キルギス語） PDF (Japonca)
- Kırgızca-Türkçe Sözlük
|
|
|
|---|---|
| Ogur | Bulgar† · Çuvaşça · Hunca† · Hazarca† · Türk Avar† |
| Uygur | Eski Türkçe† · Ainice² · Çağatayca† · İli Turki · Lop · Uygurca · Özbekçe |
| Kıpçak | Altayca · Baraba dili · Başkurtça · Kırım Tatarcası¹ · Kumanca† · Karaçay-Balkarca · Karayca · Karakalpakça · Kazakça · Kıpçakça† · Kırımçakça · Kumukça · Kırgızgca · Nogayca · Eski Tatarca† · Tatarca · Urumca¹ |
| Oğuz | Afşarca · Azerice · Kırım Tatarcası¹ · Gagavuzca · Balkan Gagavuzcası · Horasan Türkçesi · Osmanlıca · Peçenekçe† · Kaşgayca · Salarca · Türkiye Türkçesi · Türkmence · Urumca¹ |
| Argu | Halaçça |
| Sibirya | Çulımca · Dolganca · Fuyü Gırgıs dili · Hakasça · Şorca · Tofaca · Tuvaca · Batı Yugurca · Yakutça |
| Notlar: ¹İki tane öbekte bulunan diller, ²Mixed language, †Ölü diller | |
