Rize

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Rize, Türkiye
Bilgiler
Toplam nüfus	348.776 (1990)
Şehir nüfusu	75.000 (1990)
İlçe nüfusu	133.370 (1990)
Yüzölçümü	3920 km²
Rakım	6 metre
Koordinatlar	41°00′N 40°00′E
Posta kodu	53x xx
Alan kodu	0464
İl plaka kodu	53
Yönetim
Belediye başkanı	Halil Bakırcı
Yerel yönetim site	http://www.rize.bel.tr

Ayder yaylası, Rize

Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde yeralan Rize ili doğuda Artvin, güneyde Erzurum, güneybatıda Bayburt, batıda Trabzon kuzeybatıda Karadeniz ile çevrilidir.

[değiştir] Etimoloji

Yunanca rize (ριζα) "dağ eteği" ^[1]

[değiştir] Nüfus

2007 yılında il nüfusu 316.252 olup, 1990 yılında 348.776 olduğu göz önüne alındığında büyük şehirlere göç yüzünden il nüfusu azalmaktadır.

Antik Çağ'da kurulan Yunan kolonilerinden birisi olup ilk olarak Bizanslı tarihçi Prokopius'un notlarında Trabzon bölgesi içinde bir köy olarak Rhizaeum formunda bahsi geçmektedir.^[2] 1461 yılında Trabzon İmparatorluğu'nun yıkılmasın ile Osmanlı egemenliğine girmiş, 19. yüzyılın ikinci yarısında Batum'un Ruslar'a bırakılmasının ardından sancak, Cumhuriyet döneminde il merkezi olmuştur. 1. Dünya savaşında yaklaşık iki yıl süren Rus işgalinin ardından özellikle çay ekiminin yaygınlaşması ile önemli bir gelişme göstermiştir.

[değiştir] Coğrafya

[değiştir] Dağlar

Topraklarının % 78'i dağalrla kaplı olan Rize kenti dar bir sahil şeridi üzerine kurulmuştur. Kıyıdan 10-15 km içeride yükseklik 400 metreyi aşmakta güneye doğru gidildikçe yükseklik artmaktadır. İl topraklarındaki önemli dağlar şunlardır ^[3]

Kaçkar (3.251 m)
Barut (3.251 m)
Ziglat (3.511 m)
Verçenik (3.711 m)
Hipot (3.560 m)

[değiştir] Bitki örtüsü

Ormanlar alçak kesimlerde kızılağaç, gürgen, kestane, ıhlamur, kayın, meşe gibi yayvan yapraklı ağaçlar ve yerli halkın komar adını verdiği orman gülünden oluşmaktadır.Daha yüksek kesimler ise ladin ve köknar gibi iğne yapraklı ağaçlarla kaplıdır.

[değiştir] Akarsular

Fırtına Deresi üzerindeki tarihi kambur köprülerden birisi

Fındıklı Deresi
Büyükdere
Pazar Suyu
Karadere
İyidere veya Kalopotamos

[değiştir] Göller

İl içinde önemli büyüklükte göl olmamakla birlikte Kaçkar zirvelerinde küçük buzul gölleri bulunmaktadır.

[değiştir] İklim

Kıyı kesiminde ılık ve çok yağışlı bir iklim hüküm sürmektedir. Rize ili Türkiye'Nin en çok yağıl aşan bölgesidir.

[değiştir] Ekonomi

Rize ekonomisi,çoğunlukla dayalıdır.

[değiştir] Kültür

Rize bölgesinde ağırlıkda olan dil Türkçedir. Bu'nun yanında Lazca, Hemşince gibi azınlıkda olan diller vardır. Bu azınlık daki diller genel olarak Pazar, Adeşen, Fındıklı gibi ilçelerin bazı köylerinde kullanılır. Daha önceden bu bölgede lazlar ve hemşinliler olduğu iç.in Orjinal köy ve yerleşim adları Lazca, Hemşince]]ydi ama 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet Han Pontus'u yıkmasıyla bu bölgeye yerleştirilen Türkler Rize bölgesini Türkleştirdiği gibi zamanla bölge isimleri de Türkçeleştirmişdir. ^[4] Türkçeleştirmenin en yoğun olduğu zaman dili Cumhuriyet dönemidir ^[5].

[değiştir] Folklor

Rize folkloru, yörede atma veya kesme türkü olarak adlandırılan maniler,atasözleri, deyimler ve bilmeceler bakımından çok zengindir.Halk oyunları açısından horon ve karşılama yöre olan Rize'de sahil kesiminde kemençe iç kesimlerde ise tulum oyunlara eşlik çalgısı olarak kullanılmaktadır. Güneysu yöresinde ağız armonikası ve bazı Laz ve Hemşin köylerinde şimşir kaval seyrek de olsa aynı amaçla kullanılmaktadır.^[6]

[değiştir] Giyim kuşam

[değiştir] Kadın

Sahil: Hemşinliler ve Lazlar tarafından "Horum" olarak adlandırılan sahil halkının diğer kültürel özellikleri Trabzon ile küçük ayrıntılar dışında ortaktır. Belde peştemal (çoğunlukla kavuniçi,- siyah çizgili), üstte fermene adı verilen yelek, kamis adı verilen keten içlik giyilip başta keşan örtülmektedir. Hemşin: Peştemal özellikle yaşlı kadınlar tarafından tercih edilmektedir. Koknoç adı verilen önlük ve başa bağlanan şar- puşi ikilisi Hemşinli kadının sembolüdürz^[7].

[değiştir] Ulaşım

Rize bölgesine ulaşım ağırlıkda olarak oto yol (karadeniz sahil yolu) ile girderilmekdedir. Bu'nun yanın deniz yolu da ulaşım araçı olarak kullanılır.

[değiştir] Eğitim

Rize Merkez ve İlçelerinde Eğitim Yüzdesi %90 ların Üzerindedir.

[değiştir] Turizm

Yeşillikler kenti olan Rize'de çoğu Osmanlı döneminde yapılmış çok sayıda mimari eser bulunmaktadır. Rize ilinin tarihi zenginliklerinin yanısıra, doğa güzellikleriyle de çekici bir turizm merkezi olup özellikle Hemşin yaylaları son yıllarda yayla turizminin en çok rağbet gören durakları olmuştur. Rize ilinin dikkate değer tarihi ve turistik yerleri şunlardır^[8]: