Rusya

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Rusya Federasyonu
Российская Федерация

Rusya bayrağı Rusya arması
Resmi dil	Rusça
Başkent	Moskova
En büyük şehir	Moskova
Devlet başkanı	Dmitri Medvedev
Başbakan	Vladimir Putin
Yüzölçümü  - Toplam  - Su %'si	Ülkeler arasında 1'inci 17.075.400 km²  %0,5
Nüfus  - Toplam (2004)  - Nüfus yoğunluğu	Ülkeler arasında 9'uncu 142,754,000 8,3/km²
GSMH  - Toplam  - Kişi başına GSMH	(Satın alma gücü 2005 tahmini) 1,450 trilyon $ (Ülkeler arasında 9'uncu) 9,800 $
Bağımsızlık	26 Aralık 1991 12 Temmuz 19901
Para birimi	Ruble (RUB)
Saat dilimi	(UTC+2 - UTC+12)
Ulusal marş	Rusya Federasyonu Ulusal Marşı
İnternet alan adı	.ru
Uluslarası arama kodu	7
1	Rusya Günü

Rusya (Rusça: Росси́я, Rossiya) ya da resmî adıyla Rusya Federasyonu (Rusça: Росси́йская Федера́ция, Rossiyskaya Federatsiya), Doğu Avrupa ile kuzey Asya'ya yayılmış, ve 17,075,400 km²'lik^[1] yüzölçümü ile dünyanın en geniş ülkesidir.^[2] Nüfus olarak ise sıralamada sekizincidir. ^{[3](İlk yedi ülke: Çin, Hindistan, Amerika Birleşik Devletleri, Endonezya, Brezilya, Pakistan ve Bangladeş)}

[değiştir] Tarihi

Ayrıca bakınız: Rusya tarihi

Rusya'nın tarihi Doğu Slavlarla başlar. Kiril Abecesi'nin icat edildiği 864 yılından önce Rusların tarihi hakkındaki bilgiler azdır. Rusların kurduğu ilk büyük devlet olan Kiev Knezliği 13. yüzyılda Moğol istilasına uğrayarak yıkıldı. 14. yüzyılda kurulan Moskova Knezliği ise zamanla gelişerek 16. yüzyılda Rusya Çarlığı haline geldi. Bu Çarlık 18. yüzyılda daha da güçlenerek Rusya İmparatorluğunu oluşturdu.

Rusya I. Dünya Savaşı'nı savaşmaktayken monarşiden hoşnut olmayan Bolşevikler işçi ve köylü kitlelerini yanlarına alarak 1917 yılında Ekim Devrimini yaptılar. Bu tarihten sonra Rusya sosyalizme dayalı bir devlet yapısı oluşturdu. Eski Rusya İmparatorluğu'nun sömürgeleri olan bir çok devleti de kapsayan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ni ilan etti. II. Dünya Savaşını Soğuk Savaş yılları izledi. Rusya'nın başını çektiği Sovyetler Birliği Doğu Avrupa'daki bir çok devletle Varşova Paktını imzalayarak Doğu Bloğu'nun önderliğini üstlendi. Batı Bloğu ülkeleri de NATO örgütünü kurdular. Ancak ekonomik ve askeri açılardan Batı Bloğu'nun gerisinde kalan Doğu Bloğu 1990lı yıllarda parçalandı. Bu parçalanmayı Sovyetler Birliği'nin kendisi de izledi. Bütün Sovyet Cumhuriyetleri birer birer bağımsızlıklarını ilan ettiler. 1991 yılının Aralık ayında da Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti de bağımsız bir ülke haline gelerek Rusya Federasyonu'nu oluşturdu.

[değiştir] Coğrafya ve İklim

Rusya Federasyonu Avrasya kıta sahanlığının kuzeyinde bulunur. Arktik (Kuzey Kutup dairesi) ve çevresindeki (sub-Arktik) bölgelerin büyük bir oranı sınırları içinde olduğundan diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, metrekareye daha düşük kişi yoğunluğuna, ekonomik faaliyet ve coğrafi (fiziki) çeşitlik görülür. Bu bölgelerden daha güneye gelindiğinde coğrafi ve bitki örtüsü çeşitliliği artar. Rusya dünyanın en soğuk ülkesidir.^[4] Ortalama yıllık sıcaklık −5.5 °C (22 °F)dir. Karşılaştırma için İzlanda'nın ortalama yıllık sıcaklığı 1.2 °C (34 °F) ve İsveç'in ortalama yıllık sıcaklığı 4 °C (39 °F)'dir. Lakin bu karşılaştırma, ülke genelini gösterdiğinden geniş yüzölçümde değişken ve ılıman iklim çeşitliliğine sahip Rusya için yanıltıcıdır.

[değiştir] Sınırlar

Azerbaycan (300 km), Beyaz Rusya(Belarus) (950 km), Çin (3645 km), Estonya (299 km), Finlandiya (1,315 km), Gürcistan (1,59km), Kazakistan (6,858 km), Kuzey Kore (89 km), Litvanya (216km), Letonya -Kaliningrad Bölgesi (227 km), Moğolistan (3,485 km), Norveç (195 km), Polonya- Kaliningrad Bölgesi (206 km), Ukrayna (1,576 km)

[değiştir] Zaman Dilimi

Rusya Federasyonu toprakları 11 zaman dilimi boyunca uzanır. Bu kadar farklı zaman dilimine yayılabilmiş tek ülkedir.

[değiştir] Nüfus

213 milyonluk Rusya nüfusunun %73'ünü kentlerde yaşayanlar, %27'sini ise kırsal kesimde yaşayanlar oluşturmaktadır.

60 farklı etnik grubun yaşadığı Rusya Federasyonu'nda başlıca etnik gruplar şunlardır; 116 milyon Rus, 5,2 milyon Tatar, 2,9 milyon Ukraynalı, 1,7 milyon Çuvaş, 1,6 milyon Başkort, 1,4 milyon Çeçen, 1,2 milyon Beyaz Rus, 1,1 milyon Moldovalı, 1,1 milyon Ermeni, 700 bin Udmurt, 700 bin Azeri, 400 bin Alman.

Yaş ortalaması erkeklerde 35, kadınlarda ise 41 dir. Ortalama ömür ise sırasıyla, 59 ve 71 yıldır.

Rusya'da yaşayan Türk halkları için ayrıca bakınız. Rusya Türkleri

[değiştir] İdari Bölümler

Bu alt başlığın ana maddesi: Rusya'nın Federal Yapılanması Rusya Federasyonu, 83 federal yapıya bölünmektedir. Bunlar Rusça “субъект” adlandırılmaktadır. Bu federal yapılar hukuki açıdan bir birine eşit olup aşağıdaki gibi sıralanabilir: 21 Cumhuriyet (ya da Federe Cumhuriyet: eskiden bunların çoğu özerk Cumhuriyet olarak adlandırılmaktaydı. Şimdi de halen birçok yerde yanlış olarak Özerk kelimesi kullanılmaktadır.) 46 Oblast (Rusya’nın bölgeleri), 9 Kray, 2 Federal öneme sahip şehir (Moskova ve St. Petersburg), 1 Otonom Oblast (Özerk Bölge), 4 Otonom Okrug (Özerk Okrug veya Özerk Elalet). Bunlara ek olarak bütün bu yapılanmayı 7 Federal Okrug başlığı altında toplanmıştır.

Rusya Federasyonuna bağlı 21 Cumhuriyet’in her birini kendi Anayasası ve Cumhurbaşkanı var. Bu anayasalar Federasyon Anayasası ile çelişmeyecek şekilde olması gerekiyor.

[değiştir] Notlar ve Kaynaklar

[değiştir] Dış bağlantılar

• Gov.ru (Rusça)
• Kremlin (İngilizce)
• TurkRus.Com Rusya Hakkında Haber ve Bilgi Portalı (Türkçe)
• Rusya.org Rusya Hakkında Bilgi Portalı (Türkçe)
• Rusyavizesi.ru Rusya Diplomatik Bilgileri (Türkçe)

[değiştir] Ayrıca Bakınız

• Sovyetler Birliği'nin Dağılması
• Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği

Rusya'nın İdari Bölgeleri
Federal Yapı
Cumhuriyetler Adige | Altay | Başkortostan | Buryatya | Çeçenya | Çuvaşistan | Dağıstan | Hakasya | İnguşya | Kabardin-Balkar | Karelya | Komi | Kalmikya | Karaçay-Çerkes | Mari El | Mordovya | Kuzey Osetya-Alaniya | Saha Сumhuriyeti (Yakutistan) | Tataristan | Tuva | Udmurtya Yöreler Altay Kray | Habarovsk | Kamçatka Krai | Krasnodar | Krasnoyarsk | Perm | Primorski | Stavropol Bölge Amur | Arhangelsk | Astrahan | Belgorod | Bryansk | Çelyabinsk | Çita | Irkutsk1 | Ivanovo | Kaliningrad | Kaluga | Kemerovo | Kirov | Kostroma | Kurgan | Kursk | Leningrad | Lipetsk | Magadan | Moskova | Murmansk | Nijni Novgorod | Novgorod | Novosibirsk | Omsk | Orenburg | Oryol | Penza | Pskov | Rostov | Ryazan | Sahalin | Samara | Saratov | Smolensk | Sverdlovsk | Tambov | Tomsk | Tula | Tver | Tümen | Ulyanovsk | Vladimir | Volgograd | Vologda | Voronej | Yaroslavl Federe Şehirler Moskova | St. Petersburg Otonom Bölge Yahudi Otonom birimler Aga Buryatya | Çukotka | Khantia-Mansia | Nenetsya | Ust-Orda Buryatya1 | Yamalia
1 Ocak 2008'de, Ust-Orda Buryatya otonom birimi Irkutsk Oblast bölgesi topraklarına katıldı.
Federal Bölgeler
Merkez Rusya | Uzak Doğu Rusya | Kuzeybatı Rusya | Sibirya | Güney Rusya | Urallar | Volga

Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT)

Azerbaycan · Beyaz Rusya · Ermenistan · Gürcistan · Kazakistan · Kırgızistan · Moldova · Özbekistan · Rusya Federasyonu · Tacikistan · Ukrayna

Gözlemciler: Türkmenistan

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ülkeleri

Kalıcı üyeler: Amerika Birleşik Devletleri • Birleşik Krallık • Çin Halk Cumhuriyeti • Fransa • Rusya Federasyonu

Dönem sonu 31 Aralık 2008: Belçika • Endonezya • Güney Afrika • İtalya • Panama

Dönem sonu 31 Aralık 2009: Burkina Faso • Hırvatistan • Kosta Rika • Libya • Vietnam

Avrasya Ekonomi Topluluğu (EURASEC)

Beyaz Rusya · Kazakistan · Kırgızistan · Özbekistan  · Rusya Federasyonu · Tacikistan
Gözlemciler: Ermenistan · Moldova · Ukrayna