Ľudovít Štúr
Z Wikipedii
Ľudovít Štúr, Ludevít Velislav Štúr (ur. 28 października 1815 w Uhrovcu, zm. 12 stycznia 1856 w Modrej) – najważniejsza postać słowackiego odrodzenia narodowego, ideolog i organizator słowackiego ruchu narodowego, językoznawca, kodyfikator języka słowackiego, filozof, pisarz, poeta i publicysta.
W latach 1837-1838 i 1840-1843 Ľudovít Štúr był pedagogiem w ewangelickim liceum w Preszburgu (ob. Bratysława). W latach 1838-1840 studiował w Halle. Później prowadził samodzielne badania naukowe nad słowackim językiem, dziejami i kulturą Słowacji. Od 1851 mieszkał pod nadzorem policji w miejscowości Modra.
Jako nauczyciel bratysławskiego liceum Ľudovít Štúr wykładał filozofię, historię i literaturę słowiańską. Jego wykłady umacniały w słuchaczach patriotyczny zapał. Wkrótce skupiła się wokół niego grupa młodej słowackiej inteligencji, której nadano nazwę "Szturowcy" (słow. štúrovci).
W 1846 wydał swą najdonioślejszą pracę Nárečja Slovenskuo alebo potreba písaňja v tomto nárečí ("Gwara słowacka albo potrzeba pisania w tej gwarze"), która stanowiła pierwszy wyraz dążenia do uniezależnienia języka słowackiego od czeskiego, w pewnej mierze ustalała wzorzec słowackiego języka literackiego, a także zawierała ideowo-polityczne poglądy autora i grupy jego zwolenników. Następnie w dziele Nauka reči Slovenskej ("Nauka języka słowackiego") Štúr usystematyzował gramatykę ówczesnego języka słowackiego. Prace te stanowią tzw. kodyfikację szturowską.
W czasie Wiosny Ludów Ľudovít Štúr podjął intensywną działalność publicystyczną i polityczną w kierunku słowackiego wyzwolenia narodowego i reform społecznych na Węgrzech. Te żądania artykułował występując na węgierskim sejmie w Preszburgu (ob. Bratysława) od 1847. W ten sposób Ľudovít Štúr stał się ideologiem formującego się, nowoczesnego narodu słowackiego i rosnącej w siłę burżuazji. Dążenia narodowowyzwoleńcze postawiły go w opozycji do rewolucyjnego rządu węgierskiego, który na fali węgierskiego nacjonalizmu zwalczał program narodowego ruchu słowackiego. W 1848 rząd węgierski zagroził aresztowaniem Štúra i jego współpracowników Jozefa Miloslava Hurbana i Michala Miloslava Hodžy, czym zmusił ich do licznych ustępstw. W dalszym toku rewolucji na Węgrzech Štúr stał się jednym z głównych przedstawicieli i dowódców słowackiego powstania w latach 1848-1849 i wiodącym działaczem Słowackiej Rady Narodowej (Slovenská Národná Rada).
Po porażce rewolucji burżuazyjnej, która nie spełniła jego politycznych nadziei, był zmuszony zaniechać bezpośredniej działalności politycznej; zajmował się niemal wyłącznie literaturą i nauką (Spevy a piesne, Dumky večerní, O národnych písních a pověstech plemen slovanskích, Slovanstvo a svet budúcnosti).
W Modrej istnieje obecnie muzeum Ľudovíta Štúra. Jego imieniem nazwano po II wojnie światowej miasto Štúrovo w południowej Słowacji.
[edytuj] Link zewnętrzny
