Dyskusja:Żelazko

Z Wikipedii

[edytuj] Z anonimowej edycji

Po sprawdzeniu praw autorskich można by zintegrować.

Żyjąc w czasach, gdy żelazko jest jednym z podstawowych sprzętów gospodarstwa domowego, nie każdy sobie zdaje sprawę jak daleko sięga jego historia. Otóż najstarsze znalezione żelazko pochodzi z czasów dynastii Han (206-220 p.n.e.), Żelazka do prasowania wykonywano z różnych materiałów. Ze szkła znaleziono w grobach Wikingów, z gliny w IV - V wieku a z kości w VIII - X wieku i praktycznie do XVII w. prasowano na zimno - powodem było powszechne używanie pszenicznego krochmalu, który pod wpływem temperatury nabierał żółtej barwy. Jednakże w początkach wieku XVIII zaczęto prasować na ciepło, co doprowadziło do wynalezienia żelazek metalowych. Każda pani domu miała po kilka sztuk nagrzewanych bezpośrednio na piecu żelazek, z których każde miało inny kształt, gdyż było przeznaczone do innego prasowania. Pierwsze z nich zrobione były z grubego na 1-2 cm kawałka metalu w kształcie „stopy” z trójkątnie zakończonym czubem z jednej strony i z płaską krawędzią od strony "pięty" oraz rączki ze skręconego pręta, a nagrzewane były po prostu przez włożenie do ognia. Często kończyło się to przypaleniem ubrania. Uchwyt żelazka także był gorący, co wielokrotnie stawało się przyczyną oparzeń u użytkowników. Ich wadą było także to, że szybko stygły. W XIX wieku pojawiły się puste w środku żelazka, które wypełniano gorącą wodą lub węglem drzewnym. Podtrzymywał on gorącą temperaturę żelazka, bez konieczności odstawiania go co chwilę na płytę kuchenną. Nie były one praktyczne w użyciu ze względu na swąd i czad, jaki wydzielał się podczas żarzenia oraz możliwość zabrudzenia prasowanej odzieży. Bardzo często ze środka żelazka wypadał popiół i kawałki rozpalonego węgla, powodując wypalenia dziur w tkaninie. Następnym rodzajem były żelazka rozgrzewane za pomocą tzw. duszy żeliwnej nagrzewanej w palenisku węglowym. Żelazka te miały zazwyczaj dwie dusze, które grzało się na zmianę, w czasie prasowania. I te żelazka nie były zbytnio praktyczne, gdyż dusze grzały się dość długo, a temperatura żelazka w czasie prasowania szybko spadała. Innym rodzajem były żelazka spirytusowe. Wlewano do nich spirytus, który po nagrzaniu w piecu oddawał wysoką temperaturę. Niestety także te żelazka były kłopotliwe w użyciu i dodatkowo bardzo kosztowne. Z chwilą wprowadzenia do oświetlenia gazu koksowego, czy ziemnego, zastosowano go także do żelazek dwóch rodzajów. Jedne ogrzewane wewnętrznie przez gaz posiadał wlot i dwa otwory. Ustawiano je pionowo wlotem na palenisku gazowym tak, aby płomień przechodził przez dwa górne otwory ogrzewające żelazko. Inny rodzaj żelazka gazowego był ogrzewany wewnętrznie przez gaz doprowadzony przez rurkę gumowa, włączaną do instalacji gazowej. Żelazka te miały także wady, ponieważ ulatniający się gaz był szkodliwy dla zdrowia. Wraz z rozwojem elektryczności Nowojorczyk Henry W. Weely w roku 1882 zastosował prąd do nagrzewania stopy żelazka. Istota jego pomysłu polegała na umieszczeniu wewnątrz żelazka spirali, która rozgrzewała się pod działaniem prądu elektrycznego. Podczas użycia urządzenie pryskało i syczało alarmująco. Żelazka elektryczne były jednymi z pierwszych domowych urządzeń elektrycznych, ale waga ich przekraczała niekiedy ponad 7 kilogramów. Ich wadą było także to, że koszty ich używania były bardzo wysokie. Kolejnym udoskonaleniem było żelazko parowe oraz wprowadzenie termostatu. W 1926 roku w Nowym Jorku wymyślono pierwsze żelazko z nawilżaczem. Zostało ono wyprodukowane przez firmę Eldec. Pierwsze żelazko z nawilżaczem posiadało tylko jedną dziurę, przez którą wydobywała się para, zwilżając prasowany materiał. Później dodano do żelazka termoregulator, pozwalający na utrzymanie żądanej temperatury z dokładnością do kilku stopni Celsjusza. Najprostsze współczesne żelazka mają stopę do prasowania wykonaną ze stali nierdzewnej i regulację temperatury. Nowoczesne modele o różnorodnych kształtach wykonane z estetycznych tworzyw wyposażone są w nawilżacz, długi przewód umożliwiający pełną swobodę ruchów podczas prasowania, oraz stopę do prasowania wykonaną z porcelitu lub pokrytą teflonem.