Amisze
Z Wikipedii
| Amisze | |
| Główna religia | Chrześcijaństwo |
| Czas założenia | 1693 |
| Wyznanie macierzyste | Mennonici |
| Założyciel | Jakub Amman |
| Klasyfikacja religii | |
Amisze - chrześcijańska wspólnota protestancka wywodząca się ze Szwajcarii, konserwatywny odłam mennonitów żyjący w USA.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Założycielem ich kościoła był Jakub Amman, który w 1693 doprowadził do secesji swoich zwolenników ze wspólnoty szwajcarskich mennonitów żyjących na emigracji w Alzacji.
Podstawą nowego wyznania stały się zasady Menno Simmonsa i mennonickie wyznanie wiary z 1632. Powodem separacji od pozostałych mennonitów nie były kwestie wiary a obyczajowości - rygorystyczne przestrzeganie odrzucenia ochrzczonych odstępców.
Po śmierci swego kodyfikatora i emigracji sporej części współbraci do Ameryki pozostali w Europie amisze powrócili do gmin mennonickich.
[edytuj] Rozprzestrzenienie
Większe wspólnoty można spotkać głównie w rolniczych okolicach stanów USA: Pensylwania, Iowa, Missouri, Indiana i Ohio (łącznie w 24 stanach) oraz kanadyjskiej prowincji Ontario, ale także w Ameryce Środkowej. Przy czym 80 proc. populacji żyje w Pensylwanii, Ohio i Indianie. Największe zbiorowości żyją w hrabstwie Holmes i sąsiednich (Ohio) oraz hrabstwie Lancaster i przyległych (Pensylwania).
Najstarsza wspólnota amiszów żyje w okolicach hrabstwa Lancaster, gdzie ich zwarta społeczność sięga 20 tysięcy. Jest ona drugą co do wielkości. Jej członkowie są potomkami 200 osadników ze Szwajcarii przybyłych tam w latach 20. XVIII w.
Szacuje się, że w USA cała ich społeczność liczy ponad 180 tysięcy wyznawców i rośnie. Przyczynia się do tego bardzo tradycyjny model rodziny - siedmioro i więcej dzieci - oraz relatywnie niski poziom odstępstw od gminy (20%), którego powodem jest zapewne rygorystyczne odrzucanie apostatów przez wspólnotę.
W chwili obecnej w Europie, skąd się wywodzą, nie istnieją wspólnoty amiszów. Podejmowane były jednak w latach 90. XX wieku próby osadnictwa w Polsce. Jedna rodzina tego wyznania, która przybyła ze Stanów Zjednoczonych Ameryki w 1993 roku i stanowi pozostałość tej wyjątkowej misji mieszka obecnie w miejscowości Cięciwa[1].
[edytuj] Podziały
Społeczność amiszów nie jest jednolita. Wyróżnia się do 8 różnych odłamów, jednak większość z nich skupia się w 5 głównych: Old Order Amish, New Order Amish, Andy Weaver Amish, Beachy Amish, Swartzentruber Amish. Najstarsza wspólnota Old Order Amish stanowi jednocześnie najliczniejszą z nich. Poszczególne wspólnoty są niezależne i różnią się nieznacznie w obrzędowości religijnej oraz obyczajowości. Najbardziej konserwatywni są amisze ze wspólnoty Swartzentrubera.
Dla większości amiszów językiem obrzędowym jest niemiecki, choć pewna część przyjęła w pełni język angielski. Grupa ta jest także bardziej liberalna w swoich zasadach. Na co dzień konserwatywni amisze posługują się dialektem niemieckiego zwanym Pennsylvania Dutch (dutch pochodzi od niem. deutsch).
[edytuj] Obyczajowość
Żyją w odizolowanych wspólnotach, których życie zorganizowane jest według nakazów niespisanego zbioru zasad zwanego Ordnung, który reguluje wszelkie aspekty codzienności - od technologii, jakich można używać, po kobiece fryzury i kolor materiałów, z jakich można szyć ubrania. Mężczyźni do czasu ślubu golą zarost twarzy, a żonaci zapuszczają długie brody. Wąsy są raczej nietolerowane, gdyż kojarzone są z przynależnością do armii, a amisze są pacyfistami. Nie praktykuje się małżeństw z osobami spoza wspólnoty.
Amisze nie akceptują nowoczesnej techniki. Nie korzystają z elektryczności, samochodów, telewizji, fotografii i innych wynalazków. Praktycznie w całości zajmują się rolnictwem i rzemiosłami z nim związanymi.
Ściśle opowiadają się za rozdziałem kościoła i państwa. Na tym tle dochodziło niejednokrotnie do konfliktów pomiędzy wspólnotami amiszów a rządem USA. Jako pacyfiści nie służą w wojsku i nie odbywają szkolenia militarnego.
W latach 50., gdy wprowadzono obowiązkowe ubezpieczenie socjalne, amisze uznali, że dla nich to wspólnota jest ubezpieczeniem, które zapewnia ochronę, opiekę nad chorymi i starymi. Zgodnie z zasadą niepobierania pomocy od rządu odmówili płacenia składek, co doprowadziło do najazdów służb skarbowych na ich farmy oraz konfiskat i licytacji dóbr. Ostatecznie Kongres zwolnił członków ich wspólnoty z obowiązku ubezpieczalnego. Nie podejmują też zasiłku dla bezrobotnych ani żadnej innej formy opieki społecznej od państwa. Dla osób wspólnoty, które muszą podjąć koszty leczenia, organizują specjalne fundusze łożące na ten cel.
Amisze nie wysyłają dzieci do szkół publicznych i uważają, że nie potrzeba im wykształcenia wyższego niż podstawowe do wieku 14 lat. Ponieważ w USA kształcenie jest przymusowe do 16 roku życia, na tym tle także dochodziło do konfliktów z władzami. W 1972 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał ich prawo do ograniczonej edukacji.
W kwestiach doktryny religijnej nie różnią się praktycznie od pozostałych mennonitów. Istniejące różnice dotyczą jedynie obrzędowości religijnej.
[edytuj] Problemy
- W 1979 r. w kilku stanach USA, pośród amiszów, wybuchła epidemia wirusa polio, spowodowana unikaniem przez nich szczepień ochronnych.
- Amiszowie są narażeni na choroby genetyczne, gdyż od dwunastu pokoleń wchodzą w związki małżeńskie, tylko z osobami swego wyznania.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
[edytuj] Przypisy
