Antoni Wiwulski

Z Wikipedii

Pomnik Grunwaldzki w Krakowie; dzieło Wiwulskiego; ufundowany przez Ignacego Paderewskiego, odsłonięty w 1910 r., zburzony przez Niemców w 1939 r., zrekonstruowany w 1976 r.

Wileńskie Trzy Krzyże – dzieło Wiwulskiego z 1916 r.; zburzony przez władze sowieckie w 1951 r., zrekonstruowany w czerwcu 1989 roku jako pomnik ofiar stalinowskiego terroru na Litwie.

Grób Antoniego Wiwulskiego na wileńskim cmentarzu na Rossie

Antoni Wiwulski (ur. 20 lutego 1877 w Totmie, obecnie w obw. wołogodzkim, zm. 10 stycznia 1919 w Wilnie), polski architekt i rzeźbiarz mieszkający w Wilnie. W literaturze litewskiej często podawany jako Litwin - Antanas Vivulskis.

[edytuj] Młodość i studia

Antoni Wiwulski urodził się na północy Rosji, gdzie jego ojciec, absolwent Akademii Leśnej w Petersburgu, był zarządcą lasów państwowych. Po śmierci ojca (1883) matka powróciła z synem na Litwę. Po kilku latach nauki w gimnazjum, zdecydowała się posłać syna do Zakładu Naukowo-Wychowawczego Ojców Jezuitów w Chyrowie w zaborze austriackim, który Wiwulski ukończył, by następnie rozpocząć studia w Wiedniu. Był pierwszym architektem i rzeźbiarzem pochodzącym z Litwy, który na przełomie XIX i XX wieku ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu (Wydział Architektury, 1901) oraz Wyższą Narodową Szkołę Sztuk w Paryżu. Już w czasie studiów w Wiedniu zainteresował się rzeźbą.

[edytuj] Początki kariery rzeźbiarskiej

W czasie studiów artystycznych w Paryżu, pomimo bardzo trudnej sytuacji materialnej, wynajmuje własne atelier rzeźbiarskie. Pierwszymi pracami zwraca uwagę środowiska artystycznego Paryża, m.in. Władysława Mickiewicza i Ignacego Paderewskiego, który widząc jego rzeźby decyduje się ufundować pomnik upamiętniający zwycięstwo pod Grunwaldem. Po zaakceptowaniu szkiców Wiwulskiego, Paderewski zorganizował artyście atelier w oranżerii, w ogrodzie swojej willi w Morges w Szwajcarii. Pomnik Grunwaldzki Krakowie przyniósł Wiwulskiemu sławę. Odlany we Francji pomnik, został pociągiem przewieziony do Krakowa. Został on następnie uroczyście odsłonięty z okazji pięćsetnej rocznicy historycznej bitwy 15 lipca 1910 roku, w obecności 150 tys. osób.

[edytuj] Ważne dzieła

Inne trzy największe prace powstały na Litwie:

• kaplica w Szydłowie
• Trzy Krzyże w Wilnie z 1916 roku.
• kościół św. Serca Jezusowego w Wilnie, którego budowę rozpoczęto w 1913 r.

Kościół miał być pierwszym na Litwie budynkiem sakralnym z żelazobetonu. Antoni Wiwulski był zauroczony nowym materiałem budowlanym, żelbetem, dającym nieograniczone możliwości kształtów i rozmiarów, widział swój kościół z siedzącą postacią Stworzyciela, która zastąpiłaby kopułę, z wieżą - posągiem Zbawiciela. Niesłychany projekt nie został jednak dokończony, choć mury doprowadzono pod dach – nagła śmierć Wiwulskiego przerwała jego realizację.

Antoni Wiwulski jest też autorem wielu rzeźb: portretów, kompozycji figuralnych o charakterze symbolicznym oraz religijnym, studiów i szkiców do pomników.

[edytuj] Kres życia

Wiwulski brał udział w obronie Wilna przed wojskami sowieckimi 5 stycznia 1919 roku i zmarł w wyniku odniesionych ran 10 stycznia 1919 roku, w kilka dni po opanowaniu miasta przez Sowietów i po ogłoszeniu Litewskiej Rapubliki Sowieckiej. Został pochowany na Rossie.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Józef PoklewskiPolskie życie artystyczne w międzywojennym Wilnie, Toruń 1994
• Wiwulski Antoni (1877 - 1919). Autor Wiktor Zenonowicz, tekst z 1986r., Nasz Czas, Warszawa 2002.